Rhan 8 – Adolygiadau Ac Apelau
Adran 172 – Penderfyniadau apeliadwy
199.Mae adran 172 yn rhoi hawl i berson y mae penderfyniad apeliadwy yn gymwys iddo ofyn i ACC adolygu penderfyniad, a hawl i apelio i’r tribiwnlys, ac yn nodi pa benderfyniadau gan ACC sydd i’w trin fel penderfyniadau apeliadwy. Mae is-adran (3) yn rhestru’r penderfyniadau hynny a hepgorir o is-adran (2), sy’n golygu na ellir apelio yn eu herbyn, gan gynnwys penderfyniad i ddyroddi hysbysiad ymholiad (ond caniateir apelio yn erbyn casgliadau ymholiad) a phenderfyniad i ddyroddi hysbysiad trethdalwr, neu gynnwys gofyniad penodol mewn hysbysiad o’r fath (y mae’n rhaid i’r tribiwnlys ei gymeradwyo ymlaen llaw). Mae is-adran (4) yn dileu’r hawl i ofyn am adolygiad o benderfyniad i ddyroddi hysbysiad gwybodaeth pan fo’r tribiwnlys eisoes wedi cymeradwyo’r penderfyniad (sy’n atal ACC rhag gallu newid penderfyniad y tribiwnlys). Mae is-adran (5) yn cyfyngu ar y seiliau ar gyfer adolygiad neu apêl, mewn perthynas â hysbysiadau gwybodaeth, fel bod y seiliau ar gyfer apêl yn gyson â’r hyn y gellir dyroddi hysbysiad o’r fath ar ei sail yn y lle cyntaf. Mae gan Weinidogion Cymru bŵer i wneud rheoliadau, o dan is-adran (7), er mwyn ychwanegu, amrywio, neu ddileu penderfyniad o’r naill neu’r llall o’r rhestrau o benderfyniadau apeliadwy a’r rhai nad ydynt yn apeliadwy yn is-adrannau (2) a (3), neu i wneud darpariaeth ynghylch ar ba seiliau y caniateir gwneud apêl yn erbyn penderfyniad neu adolygiad o benderfyniad.
Adrannau 173-177 – Adolygiadau
200.Mae adran 173 yn ei gwneud yn ofynnol i gais am adolygiad gael ei wneud drwy roi hysbysiad i ACC. Ni chaniateir gwneud cais o’r fath os yw’r canlynol yn berthnasol mewn perthynas â’r un penderfyniad: bod ACC yn cynnal ymholiad, bod apêl wedi ei dyfarnu neu’n parhau, neu fod y person wedi ymrwymo i gytundeb setlo gydag ACC.
201.Mae adran 174 yn pennu terfyn amser o 30 o ddiwrnodau y mae’n rhaid i berson roi hysbysiad am gais o’i fewn. Bydd y diwrnod y bydd y cyfnod hwn yn dechrau yn amrywio, gan ddibynnu ar ba un o’r amgylchiadau y darperir ar eu cyfer yn yr adran hon sy’n gymwys. Er enghraifft, mewn sawl achos rhoddir 30 o ddiwrnodau i berson ar ôl dyroddi hysbysiad sy’n ei hysbysu am benderfyniad, yn unol ag is-adran (2)(b). Rhaid i’r hysbysiad am gais a roddir i ACC bennu’r seiliau ar gyfer yr adolygiad.
202.Mae adran 175 yn caniatáu i hysbysiad am gais gael ei wneud ar ôl y cyfnod a bennir yn adran 174 os yw ACC yn cytuno i hynny neu os yw’r tribiwnlys yn rhoi ei ganiatâd. Bydd rheolau’r tribiwnlys yn ymdrin â’r weithdrefn ar gyfer gwneud ceisiadau i’r tribiwnlys ganiatáu adolygiad hwyr.
203.Mae adran 176(1) yn gosod dyletswydd ar ACC i gynnal adolygiad o benderfyniad apeliadwy pan fo hysbysiad am gais wedi ei wneud sy’n cydymffurfio â’r darpariaethau blaenorol ar gyfer adolygiadau yn adrannau 173-175. Mae adran 176(2) yn darparu y caiff yr adolygiad fod ar unrhyw ffurf a ymddengys yn briodol i ACC o dan yr amgylchiadau, ond wrth benderfynu beth sy’n briodol, mae is-adran (3) yn ei gwneud yn ofynnol i ACC roi sylw i gamau a gymerodd ACC cyn yr adolygiad wrth ddod i benderfyniad, a chan unrhyw berson sy’n ceisio datrys anghytundeb ynghylch y penderfyniad.
204.Wrth gynnal ei adolygiad, rhaid i ACC ystyried unrhyw sylwadau a wneir i ACC gan y person sy’n gofyn am yr adolygiad, ar yr amod eu bod yn cael eu gwneud ar adeg sy’n rhoi cyfle rhesymol i ACC eu hystyried. Gall yr adolygiad ddod i’r casgliad bod penderfyniad ACC i’w gadarnhau, i’w amrywio neu i’w ganslo. Mae adran 176(6) yn ei gwneud yn ofynnol i ACC ddyroddi hysbysiad am gasgliadau ei adolygiad. Dylid gwneud hynny o fewn 45 o ddiwrnodau i dderbyn hysbysiad y person am gais oni bai bod y partïon wedi cytuno ar gyfnod gwahanol. Mae is-adran (7) yn darparu, os nad yw ACC yn dyroddi hysbysiad am ei gasgliadau o fewn y cyfnod sy’n ofynnol o dan is-adran (6), y bernir bod yr adolygiad wedi dod i’r casgliad bod penderfyniad ACC i’w gadarnhau, a rhaid i ACC ddyroddi hysbysiad i’r perwyl hwnnw.
205.Mae adran 177 yn darparu bod casgliadau’r adolygiad i’w trin fel pe baent yn ddyfarniad gan y tribiwnlys (ac eithrio na fydd hawl pellach i adolygiad neu apêl). Nid dyna fydd effaith casgliadau adolygiad, fodd bynnag, os bydd tribiwnlys yn dyfarnu wedi hynny mewn perthynas â’r penderfyniad, neu os yw ACC a’r person a ofynnodd am yr adolygiad yn ymrwymo i gytundeb setlo mewn perthynas â’r penderfyniad hwnnw.
Adrannau 178-181 – Apelau
206.Mae adran 178(1) yn darparu bod rhaid gwneud apêl yn erbyn penderfyniad apeliadwy gan ACC, fel y’i diffinnir yn adran 173, i’r tribiwnlys. Ni chaniateir gwneud apêl os yw’r canlynol yn berthnasol mewn perthynas â’r un penderfyniad: bod ymholiad gan ACC yn mynd rhagddo, bod cais wedi ei wneud am adolygiad ac nad yw’r adolygiad hwnnw wedi ei gwblhau hyd yma, neu fod y person sy’n gwneud apêl wedi ymrwymo i gytundeb setlo gydag ACC.
207.Mae adran 179 yn nodi o fewn pa gyfnod y gellir gwneud apêl, sef 30 o ddiwrnodau ar ôl amser penodol, sy’n amrywio gan ddibynnu ar ba un neu ragor o’r amodau a nodir yn yr adran hon sy’n gymwys. O dan is-adran (3), er enghraifft, pan fo ACC wedi adolygu’r penderfyniad, mae gan yr apelai 30 o ddiwrnodau sy’n dechrau â’r diwrnod y mae ACC yn dyroddi hysbysiad am y casgliadau (neu’r casgliadau tybiedig) i’r apelai yn unol ag adran 177(5).
208.Mae adran 180 yn darparu y gellir gwneud apêl hwyr ar ôl i’r cyfnod perthnasol ddod i ben, os yw’r tribiwnlys yn rhoi ei ganiatâd. Bydd rheolau’r tribiwnlys yn ymdrin â’r weithdrefn ar gyfer ceisiadau i’r tribiwnlys ganiatáu apêl hwyr. Pan wneir apêl, mae adran 181 yn ei gwneud yn ofynnol i’r tribiwnlys gadarnhau, amrywio neu ganslo penderfyniad ACC sy’n destun yr apêl.
Adran 182-183 – Canlyniadau adolygiadau ac apelau
209.Mae adran 182 yn nodi sut yr ymdrinnir â thalu cosbau y gallai person fod yn agored iddynt yn ystod adolygiad neu apêl. Yn ei hanfod, effaith y ddarpariaeth hon yw y caiff y gofyniad i dalu cosb o dan adran 154 ei ohirio hyd 30 o ddiwrnodau ar ôl i adolygiad ddod i ben neu wedi i apêl gael ei dyfarnu’n derfynol. Fodd bynnag, nid yw’r gohiriad hwn yn gymwys i unrhyw swm o gosb nad oes anghydfod yn ei gylch.
210.Effaith adran 183 yw gohirio’r gofyniad i gydymffurfio â hysbysiad gwybodaeth neu ofyniad mewn hysbysiad o’r fath tra bo adolygiad o’r penderfyniad perthnasol, neu apêl yn ei erbyn, yn mynd rhagddo. Mae hefyd yn rhoi’r pŵer i ACC neu’r tribiwnlys bennu wedi hynny gyfnod ar gyfer cydymffurfio os yw adolygiad neu apêl yn cadarnhau neu’n amrywio penderfyniad i ddyroddi hysbysiad gwybodaeth neu ofyniad sydd ynddo.
Adran 184 – Setlo anghydfodau drwy gytundeb
211.Mae adran 184 yn darparu sut y gellir setlo materion drwy gytundeb rhwng y person y mae’r penderfyniad apeliadwy’n gymwys iddo ac ACC. Mae is-adran (1) yn diffinio ystyr “cytundeb setlo”. Mae is-adran (2) yn darparu bod canlyniadau cytundeb setlo i fod yr un fath â phe bai’r tribiwnlys wedi dyfarnu ar ganlyniad apêl (ac eithrio i’r graddau a bennir yn is-adran (3)), oni bai bod y person yn hysbysu ACC o fewn 30 o ddiwrnodau ei fod yn dymuno tynnu’n ôl o’r cytundeb. Er mwyn i ganlyniadau cytundeb setlo nad oedd yn un ysgrifenedig fod yr un fath â’r rhai yn is-adran (2), mae is-adran (5) yn darparu bod angen i ACC roi cadarnhad ysgrifenedig o hynny i’r person. Mae’n bosibl i ACC a pherson y mae penderfyniad apeliadwy yn y gymwys iddo ymrwymo i gytundeb setlo ar unrhyw adeg, ac eithrio pan fo apêl yn erbyn y penderfyniad wedi ei dyfarnu’n derfynol.
