Adran 21 - Unigolion cyfrifol ac Adran 22 - canslo dynodiad unigolyn cyfrifol
68.O’u cymryd gyda’i gilydd, mae adrannau 7 ac 21 yn ei gwneud yn ofynnol bod rhaid penodi person yn unigolyn cyfrifol sydd wedi ei ddynodi gan y darparwr fel rhan o’i gofrestriad. Mae adran 21 yn pennu bod rhaid i’r unigolyn cyfrifol fodloni gofynion penodol. Mae is-adran (2) yn ei gwneud yn ofynnol i’r unigolyn cyfrifol fod yn rhywun mewn swydd ddigon uchel o fewn y cwmni neu’r sefydliad sy’n rhedeg y gwasanaeth.
69.Bydd rhaid i’r unigolyn cyfrifol fod yn “addas a phriodol” hefyd. Mae’r gofynion y mae rhaid i Weinidogion Cymru eu hystyried wrth wneud penderfyniad ynghylch a yw person a ddynodir yn unigolyn cyfrifol gan y darparwr gwasanaeth yn berson addas a phriodol i fod yn unigolyn cyfrifol neu a yw unigolyn cyfrifol presennol yn parhau i fod yn addas ac yn briodol wedi eu nodi yn adran 9.
70.Bydd gan yr unigolyn cyfrifol gyfrifoldebau penodol am y gwasanaeth y mae’r person hwnnw wedi ei gofrestru mewn cysylltiad ag ef. Nodir y dyletswyddau hynny mewn rheoliadau a wneir yn unol ag adran 28. Ar yr adeg pan fo’r darparwr gwasanaeth yn gwneud cais i gael ei gofrestru, bydd rhaid i Weinidogion Cymru fod wedi eu bodloni bod y person a ddynodir yn unigolyn cyfrifol yn gallu cyflawni’r dyletswyddau hynny (gweler adran 7(1)(c)). Bydd angen i unigolyn cyfrifol allu bodloni’r gofynion a osodir gan reoliadau o dan adran 28 mewn perthynas â’r math o wasanaeth y mae’r unigolyn i gael ei gofrestru yn unigolyn cyfrifol ar ei gyfer.
71.Mae adran 21(4) yn caniatáu i’r un person fod yn unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â mwy nag un man y darperir gwasanaeth ynddo, ohono neu mewn perthynas ag ef. Fodd bynnag, dim ond os yw Gweinidogion Cymru yn gallu bod wedi eu bodloni y gall y person gyflawni ei ddyletswydd fel unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â phob man y bydd hyn yn bosibl.
72.Os nad yw unigolyn yn bodloni’r gofynion i fod yn unigolyn cyfrifol, mae adran 22 yn rhoi’r pŵer i Weinidogion Cymru i ganslo dynodiad unigolyn cyfrifol. Rhoddir cyfle i’r unigolyn gywiro pethau yn gyntaf fel ei fod yn dangos ei fod yn addas i fod yn unigolyn cyfrifol (gweler adran 22(4)(b)).
73.Er enghraifft, caiff darparwr ddynodi'r un person i fod yn unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â gwasanaeth cartref gofal yng Nghaerdydd a gwasanaeth cartref gofal ym Mangor. Engraifft o ddyletswydd y caniateir iddi gael ei gosod ar yr unigolyn cyfrifol yn y rheoliadau a wneir yn unol ag adran 28 yw gofyniad i oruchwylio’r gwaith o reoli’r gwasanaeth. Caiff Gweinidogion Cymru ystyried na fyddai’r un person yn gallu goruchwylio’r gwaith o reoli’r gwasanaeth yn y ddau fan hynny. Os nad yw’r unigolyn yn gallu gwneud hynny, ym marn Gweinidogion Cymru, yna bydd yn ofynnol i’r darparwr ddynodi unigolyn gwahanol ar gyfer y ddau fan.
74.Gan ddefnyddio’r un enghraifft, caiff Gweinidogion Cymru benderfynu ar adeg y cofrestriad cyntaf y gallai’r un unigolyn ddangos ei fod yn gallu bodloni’r gofynion yn adran 21(1) a chofrestru’r unigolyn hwnnw yn unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â’r gwasanaeth cartref gofal yng Nghaerdydd a Bangor. Er hynny, ar ôl cofrestru, efallai y daw tystiolaeth i’r amlwg sy’n dangos, mewn gwirionedd, nad oedd yr unigolyn yn gallu gwneud hynny. Er enghraifft, efallai fod yr oruchwyliaeth o ran rheoli’r gwasanaeth cartref gofal yng Nghaerdydd yn foddhaol ond nad yw hynny’n wir am y gwasanaeth a ddarperir ym Mangor. Gallai Gweinidogion Cymru, yn unol ag adran 22, ganslo cofrestriad yr unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â gwasanaeth cartref gofal Bangor, gan gadw cofrestriad yr unigolyn hwnnw fel yr unigolyn cyfrifol mewn cysylltiad â gwasanaeth cartref gofal Caerdydd, ond byddai rhaid iddynt roi hysbysiad gwella i’r unigolyn er mwyn rhoi cyfle iddo i gywiro pethau cyn i Weinidogion Cymru barhau â’r canslo.
