Adrannau 134-138 – Refeniw posibl a gollir
162.Penderfynir ar rai cosbau fel canran o’r “refeniw posibl a gollir”, a ddiffinnir yn adrannau 135 i 138.
163.Mae adran 135 yn darparu’r “rheol arferol” ar gyfer cyfrifo refeniw posibl a gollir, sef y swm ychwanegol sy’n daladwy (naill ai i ACC neu gan ACC) mewn cysylltiad â threth o ganlyniad i gywiro anghywirdeb neu danasesiad.
164.Pan fo person yn agored i gosb o dan adran 129 am fwy nag un anghywirdeb, mae adran 136 yn darparu, os yw cyfrifiad o’r refeniw posibl a gollir yn dibynnu ar y drefn y caiff yr anghywirdebau eu cywiro, bod anghywirdebau diofal i’w cywiro cyn anghywirdebau bwriadol. Wrth gyfrifo refeniw posibl a gollir, rhaid rhoi ystyriaeth i unrhyw orddatganiad mewn dogfen a roddwyd gan yr un person yn yr un cyfnod treth.
165.Wrth gyfrifo refeniw posibl a gollir mewn cysylltiad â dogfen a roddir gan berson, neu ar ei ran, ni chaiff gordaliad posibl gan berson arall ei ystyried, ac eithrio pan ganiateir hynny yn benodol mewn unrhyw ddeddfiad. Mae’r adran hefyd yn rhoi ystyr tanddatganiad a gorddatganiad.
166.Mae adran 137 yn darparu, pan fo anghywirdeb yn arwain at gofnodi colled yn gyfan gwbl at ddiben gostwng swm y dreth ddatganoledig sy’n daladwy, yna bydd y rheol arferol ar gyfer cyfrifo refeniw posibl a gollir (a ddarperir gan adran 135) yn gymwys. Mae is-adran (2) yn darparu, pan fo anghywirdeb yn arwain at gofnodi colled yn rhannol at ddiben gostwng swm y dreth sy’n daladwy, yna cyfrifir y refeniw posibl a gollir: a) gan gyfeirio at y rhan o’r golled a ddefnyddiwyd i ostwng swm y dreth sy’n daladwy; a b) 10% o’r golled nas defnyddiwyd i ostwng swm y dreth sy’n daladwy. Mae hyn yn gymwys pan na fyddai unrhyw golled wedi ei chofnodi oni bai am yr anghywirdeb a hefyd pan fyddai swm gwahanol o golled wedi ei gofnodi o ganlyniad i’r anghywirdeb. Pan fo natur y golled, neu amgylchiadau’r person, yn golygu nad oes unrhyw obaith rhesymol y defnyddir y golled i ostwng rhwymedigaeth unrhyw berson i dreth, ni fydd unrhyw gosb.
167.Mae adran 138 yn darparu, pan fo anghywirdeb yn arwain at ddatgan swm o dreth yn hwyrach nag y dylid, mai’r refeniw posibl a gollir yw 5% o’r dreth oediedig am bob blwyddyn o’r oedi. Os yw’r oedi am gyfnod o lai na blwyddyn yna mae’r refeniw posibl a gollir yn ganran sy’n cyfateb i 5% y flwyddyn ar gyfer pob cyfnod o oedi ar wahân. Nid yw’r adran hon yn gymwys i achosion pan fo’r anghywirdeb yn arwain at gofnodi neu faintioli colled yn anghywir (gweler adran 137).
