Statws

This is the original version (as it was originally made).

RHAN 4Incwm a chyfalaf at ddibenion cyfrifo cymhwystra am ostyngiad o dan gynllun awdurdod, a swm unrhyw ostyngiad

PENNOD 1Incwm a chyfalaf: cyffredinol

Cyfrifo incwm a chyfalaf: teulu’r ceisydd a phriodasau amlbriod: personau nad ydynt yn bensiynwyr

7.—(1) Rhaid cyfrifo incwm a chyfalaf—

(a)ceisydd; a

(b)unrhyw bartner y ceisydd hwnnw,

yn unol â darpariaethau’r Rhan hon.

(2) Rhaid trin incwm a chyfalaf unrhyw bartner y ceisydd fel pe bai’n incwm a chyfalaf y ceisydd, ac yn y Rhan hon, mae unrhyw gyfeiriad at y ceisydd yn gymwys yn yr un modd i unrhyw bartner y ceisydd hwnnw.

(3) Os yw ceisydd, neu bartner ceisydd, mewn priodas amlbriod â dau neu ragor o aelodau aelwyd y ceisydd—

(a)rhaid trin y ceisydd fel pe bai’n meddu’r cyfalaf a’r incwm sy’n eiddo i unrhyw aelod o’r fath; a

(b)rhaid cyfrifo incwm a chyfalaf yr aelod hwnnw yn unol â darpariaethau canlynol y Rhan hon, yn yr un modd ag ar gyfer y ceisydd.

Amgylchiadau pan fo cyfalaf ac incwm annibynnydd i gael eu trin fel eiddo i’r ceisydd: personau nad ydynt yn bensiynwyr

8.—(1) Mae is-baragraff (2) yn gymwys os yw’n ymddangos i’r awdurdod fod annibynnydd a cheisydd wedi ymuno mewn trefniadau er mwyn manteisio ar gynllun awdurdod, a bod gan yr annibynnydd fwy o incwm a chyfalaf na’r ceisydd.

(2) Ac eithrio pan fo’r ceisydd ar gymhorthdal incwm, lwfans ceisio gwaith ar sail incwm neu lwfans cyflogaeth a chymorth ar sail incwm, rhaid i’r awdurdod drin y ceisydd fel pe bai’n meddu’r incwm a’r cyfalaf sy’n eiddo i’r annibynnydd hwnnw, ac mewn achos o’r fath rhaid diystyru unrhyw gyfalaf ac incwm y mae’r ceisydd yn eu meddu mewn gwirionedd.

(3) Os trinnir ceisydd fel pe bai’n meddu cyfalaf ac incwm sy’n eiddo i annibynnydd o dan is-baragraff (2), rhaid cyfrifo cyfalaf ac incwm yr annibynnydd hwnnw yn unol â darpariaethau canlynol y Rhan hon, yn yr un modd ag ar gyfer y ceisydd, ac onid yw’r cyd-destun yn mynnu’n wahanol, at ddibenion y Rhan hon rhaid dehongli unrhyw gyfeiriad at y “ceisydd” fel pe bai’n gyfeiriad at yr annibynnydd hwnnw.

PENNOD 2Incwm a chyfalaf pan ddyfarnwyd credyd cynhwysol

Cyfrifo incwm a chyfalaf: personau, nad ydynt yn bensiynwyr, sydd â dyfarniad o gredyd cynhwysol

9.—(1) Wrth benderfynu incwm ceisydd—

(a)y mae ganddo, neu

(b)y mae ganddo (ar y cyd â phartner),

ddyfarniad o gredyd cynhwysol, rhaid i awdurdod, yn ddarostyngedig i ddarpariaethau canlynol y paragraff hwn, ddefnyddio’r cyfrifiad neu’r amcangyfrif o incwm y ceisydd neu incwm y ceisydd a phartner y ceisydd ar y cyd (yn ôl fel y digwydd), a wnaed gan yr Ysgrifennydd Gwladol at y diben o benderfynu’r dyfarniad o gredyd cynhwysol.

(2) Rhaid i’r awdurdod addasu swm yr incwm y cyfeirir ato yn is-baragraff (1) drwy luosi’r swm gyda 12 a rhannu’r lluoswm gyda 52.

(3) Ni chaiff yr awdurdod addasu swm yr incwm fel y’i haddaswyd eisoes yn unol ag is-baragraff (2) ac eithrio i’r graddau y mae’n angenrheidiol er mwyn cymryd i ystyriaeth—

(a)swm y dyfarniad o gredyd cynhwysol a benderfynwyd yn unol ag is-baragraff (4);

(b)paragraff 8 (incwm a chyfalaf annibynnydd sydd i’w trin fel eiddo i’r ceisydd), os yw’r awdurdod yn penderfynu bod y ddarpariaeth yn gymwys yn achos y ceisydd;

(c)pa bynnag ostyngiad pellach (os oes un) a ystyrir yn briodol gan yr awdurdod o dan adran 13A(1)(c) o Ddeddf 1992 (pŵer awdurdod bilio i leihau swm y dreth gyngor sy’n daladwy).

(4) Rhaid penderfynu’r swm ar gyfer y dyfarniad o gredyd cynhwysol sydd i’w gymryd i ystyriaeth at ddibenion is-baragraff (3)(a) drwy luosi swm y credyd cynhwysol gyda 12 a rhannu’r lluoswm gyda 52.

(5) Mae paragraff 8 (incwm a chyfalaf annibynnydd sydd i’w trin fel eiddo i’r ceisydd) yn gymwys at ddibenion penderfynu unrhyw addasiadau sydd i’w gwneud i’r ffigur ar gyfer incwm o dan is-baragraff (3).

(6) Wrth benderfynu cyfalaf ceisydd—

(a)y mae ganddo, neu

(b)y mae ganddo (ar y cyd â phartner),

ddyfarniad o gredyd cynhwysol, rhaid i awdurdod ddefnyddio’r cyfrifiad neu’r amcangyfrif o gyfalaf y ceisydd neu gyfalaf y ceisydd a phartner y ceisydd ar y cyd (yn ôl fel y digwydd), a wnaed gan yr Ysgrifennydd Gwladol at y diben o benderfynu’r dyfarniad o gredyd cynhwysol.

PENNOD 3Incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Enillion cyfartalog wythnosol enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

10.—(1) Pan fo incwm ceisydd nad yw’n bensiynwr yn enillion o gyflogaeth fel enillydd cyflogedig, rhaid amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd drwy gyfeirio at enillion y ceisydd o’r gyflogaeth honno—

(a)dros gyfnod yn union cyn yr wythnos ostyngiad y gwneir y cais ynddi neu y trinnir y cais fel pe bai wedi ei wneud ynddi, ac sy’n gyfnod o—

(i)5 wythnos, os telir i’r ceisydd fesul wythnos; neu

(ii)2 fis, os telir i’r ceisydd fesul mis; neu

(b)boed paragraff (a)(i) neu (ii) yn gymwys ai peidio, os yw enillion ceisydd yn amrywio, dros ba bynnag gyfnod arall sy’n rhagflaenu’r wythnos ostyngiad y gwneir y cais ynddi, neu y trinnir y cais fel pe bai wedi ei wneud ynddi, a allai, mewn unrhyw achos penodol, alluogi amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd yn fwy cywir.

(2) Os yw’r ceisydd wedi bod yn gyflogedig am gyfnod llai na’r cyfnod a bennir yn is-baragraff (1)(a)(i) neu (ii)—

(a)os cafodd y ceisydd unrhyw enillion am y cyfnod y bu yn y gyflogaeth honno, ac os yw’r enillion hynny yn debygol o gynrychioli enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd o’r gyflogaeth honno, rhaid amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd drwy gyfeirio at yr enillion hynny;

(b)mewn unrhyw achos arall, rhaid i’r awdurdod amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd(1).

(3) Os yw swm enillion y ceisydd yn newid, rhaid i’r awdurdod amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd drwy gyfeirio at enillion tebygol y ceisydd o’r gyflogaeth dros ba bynnag gyfnod sy’n briodol er mwyn amcangyfrif yr enillion wythnosol cyfartalog yn gywir, ond ni chaiff hyd y cyfnod, mewn unrhyw achos, fod yn hwy na 52 wythnos.

(4) At ddibenion y paragraff hwn rhaid cyfrifo enillion y ceisydd yn unol â pharagraffau 14 a 15 (enillion enillwyr cyflogedig).

Enillion wythnosol cyfartalog enillwyr hunangyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

11.—(1) Pan fo incwm ceisydd nad yw’n bensiynwr yn enillion o gyflogaeth fel enillydd hunangyflogedig, rhaid amcangyfrif enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd hwnnw drwy gyfeirio at enillion y ceisydd hwnnw o’r gyflogaeth honno dros ba bynnag gyfnod sy’n briodol er mwyn amcangyfrif yr enillion wythnosol cyfartalog y ceisydd hwnnw yn gywir, ond ni chaiff hyd y cyfnod, mewn unrhyw achos, fod yn hwy na 52 wythnos.

(2) At ddibenion y paragraff hwn rhaid cyfrifo enillion y ceisydd yn unol â pharagraffau 16, 24 a 25 (enillion ac elw net enillwyr hunangyflogedig).

Incwm wythnosol cyfartalog ac eithrio enillion: personau nad ydynt yn bensiynwyr

12.—(1) Ac eithrio pan fo is-baragraff (2) yn gymwys, rhaid amcangyfrif incwm ceisydd nad yw’n bensiynwr, pan nad yw’r incwm hwnnw yn enillion, dros ba bynnag gyfnod sy’n briodol er mwyn amcangyfrif incwm wythnosol cyfartalog y ceisydd hwnnw yn gywir, ond ni chaiff hyd y cyfnod, mewn unrhyw achos, fod yn hwy na 52 wythnos; ac nid oes dim yn y paragraff hwn sy’n awdurdodi awdurdod i ddiystyru unrhyw incwm o’r fath ac eithrio hwnnw a bennir yn Atodlen 9 (symiau a ddiystyrir wrth gyfrifo incwm ac eithrio enillion).

(2) Y cyfnod y mae’n rhaid cymryd i ystyriaeth drosto unrhyw fudd-dal o dan y Deddfau budd-dal yw’r cyfnod y mae’r budd-dal hwnnw’n daladwy mewn perthynas ag ef.

(3) At ddibenion y paragraff hwn rhaid cyfrifo incwm ac eithrio enillion yn unol â pharagraff 17 (cyfrifo incwm ac eithrio enillion).

Cyfrifo incwm wythnosol enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

13.—(1) At ddibenion paragraffau 10 (enillion wythnosol cyfartalog enillwyr cyflogedig), 12 (incwm wythnosol cyfartalog ac eithrio enillion) a 22 (cyfrifo incwm wythnosol cyfartalog o gredydau treth), os yw’r cyfnod y gwneir taliad mewn perthynas ag ef—

(a)yn ddim mwy nag wythnos, y swm wythnosol fydd swm y taliad hwnnw;

(b)yn fwy nag wythnos, rhaid penderfynu’r swm wythnosol—

(i)mewn achos pan fo’r cyfnod hwnnw yn fis, drwy luosi swm y taliad gyda 12 a rhannu’r lluoswm gyda 52;

(ii)mewn unrhyw achos arall, drwy rannu swm y taliad gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod y mae’r taliad yn berthynol iddo a lluosi’r cyniferydd gyda 7.

(2) At ddibenion paragraff 11 (enillion wythnosol cyfartalog enillwyr hunangyflogedig) rhaid penderfynu swm wythnosol enillion ceisydd drwy rannu enillion y ceisydd dros y cyfnod asesu gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod hwnnw a lluosi’r cyniferydd gyda 7.

Enillion enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

14.—(1) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (2), ystyr “enillion” (“earnings”), yn achos cyflogaeth person nad yw’n bensiynwr fel enillydd cyflogedig, yw unrhyw gydnabyddiaeth ariannol neu elw sy’n deillio o’r gyflogaeth honno ac y mae’n cynnwys—

(a)unrhyw fonws neu gomisiwn;

(b)unrhyw daliad a wneir yn lle cydnabyddiaeth ariannol ac eithrio unrhyw swm cyfnodol a delir i geisydd o ganlyniad i derfynu cyflogaeth y ceisydd hwnnw oherwydd dileu swydd;

(c)unrhyw daliad yn lle rhybudd neu unrhyw gyfandaliad y bwriedir iddo ddigolledu am golli cyflogaeth, ond hynny i’r graddau, yn unig, y mae’n cynrychioli colled incwm;

(d)unrhyw dâl gwyliau ac eithrio unrhyw dâl o’r fath sy’n daladwy ymhen mwy na 4 wythnos ar ôl terfynu’r gyflogaeth neu ar ôl toriad yn y gyflogaeth;

(e)unrhyw daliad ar ffurf tâl cadw;

(f)unrhyw daliad a wneir gan gyflogwr y ceisydd mewn perthynas â threuliau nas tynnwyd yn gyfan gwbl, yn unig ac yn angenrheidiol wrth gyflawni dyletswyddau’r gyflogaeth, gan gynnwys unrhyw daliad a wneir gan gyflogwr y ceisydd mewn perthynas ag—

(i)treuliau a dynnir gan y ceisydd ynglŷn â theithio rhwng ei gartref a’r man lle y’i cyflogir;

(ii)treuliau a dynnir gan y ceisydd o dan drefniadau a wnaed ar gyfer gofal aelod o deulu’r ceisydd, oherwydd absenoldeb y ceisydd o’i gartref;

(g)unrhyw ddyfarniad i ddigolledu a wneir o dan adran 112(4) neu 117(3)(a) o Ddeddf Hawliau Cyflogaeth 1996(2) (rhwymedïau a digolledu am ddiswyddo annheg);

(h)unrhyw daliad neu gydnabyddiaeth ariannol a wneir o dan adran 28, 34, 64, 68 neu 70 o Ddeddf Hawliau Cyflogaeth 1996 (hawl i daliadau gwarantu, cydnabyddiaeth ariannol yn ystod ataliad dros dro ar seiliau meddygol neu famolaeth, cwynion i dribiwnlysoedd cyflogaeth);

(i)unrhyw swm o fath y cyfeirir ato yn adran 112 o DCBNC (symiau penodol sy’n enillion at ddibenion nawdd cymdeithasol);

(j)unrhyw dâl salwch statudol, tâl mamolaeth statudol, tâl tadolaeth statudol neu dâl mabwysiadu statudol, neu daliad cyfatebol o dan unrhyw ddeddfiad sy’n cael effaith yng Ngogledd Iwerddon;

(k)unrhyw gydnabyddiaeth ariannol a delir gan neu ar ran cyflogwr i’r ceisydd tra bo’r ceisydd ar absenoldeb mamolaeth, absenoldeb tadolaeth neu absenoldeb mabwysiadu neu’n absennol o’i waith oherwydd salwch y ceisydd;

(l)swm unrhyw daliad ar ffurf taleb anariannol a gymerwyd i ystyriaeth wrth gyfrifo enillion person yn unol â Rhan 5 o Atodlen 3 i Reoliadau Nawdd Cymdeithasol (Cyfraniadau) 2001 (3).

(2) Nid yw enillion yn cynnwys—

(a)yn ddarostyngedig i is-baragraff (3), unrhyw daliad mewn nwyddau neu wasanaethau;

(b)unrhyw daliad mewn perthynas â threuliau a dynnir yn gyfan gwbl, yn unig ac yn angenrheidiol wrth gyflawni dyletswyddau’r gyflogaeth;

(c)unrhyw bensiwn galwedigaethol;

(d)unrhyw daliad mewn perthynas â threuliau sy’n deillio o gyfranogiad y ceisydd mewn grŵp defnyddwyr gwasanaeth.

(3) Nid yw is-baragraff (2)(a) yn gymwys mewn perthynas ag unrhyw daleb anariannol y cyfeirir ati yn is-baragraff (1)(l).

Cyfrifo enillion net enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

15.—(1) At ddibenion paragraff 10 (enillion wythnosol cyfartalog enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr), rhaid i enillion y ceisydd sy’n deillio, neu’n debygol o ddeillio, o’i gyflogaeth fel enillydd cyflogedig, ac y’u cymerir i ystyriaeth, yn ddarostyngedig i is-baragraff (2), fod yn enillion net y ceisydd.

(2) Rhaid diystyru, o enillion net y ceisydd, unrhyw swm, pan fo’n gymwys, a bennir ym mharagraffau 1 i 18 o Atodlen 8 (symiau a ddiystyrir wrth gyfrifo enillion).

(3) At ddibenion is-baragraff (1) rhaid cyfrifo’r enillion net, ac eithrio pan fo is-baragraff (6) yn gymwys, drwy gymryd i ystyriaeth enillion gros y ceisydd o’r gyflogaeth honno dros y cyfnod asesu, llai—

(a)unrhyw swm a ddidynnir o’r enillion hynny ar gyfer—

(i)treth incwm;

(ii)cyfraniadau Dosbarth 1 sylfaenol o dan DCBNC;

(b)hanner unrhyw swm a delir gan y ceisydd fel cyfraniad tuag at gynllun pensiwn galwedigaethol;

(c)hanner y swm a gyfrifir yn unol ag is-baragraff (5) mewn perthynas ag unrhyw gyfraniad cymwys sy’n daladwy gan y ceisydd; a

(d)os yw’r enillion hynny’n cynnwys taliad sy’n daladwy o dan unrhyw ddeddfiad sy’n cael effaith yng Ngogledd Iwerddon ac sy’n cyfateb i dâl salwch statudol, tâl mamolaeth statudol, tâl tadolaeth statudol cyffredin neu ychwanegol neu dâl mabwysiadu statudol, unrhyw swm a ddidynnir o’r enillion hynny fel unrhyw gyfraniadau sy’n cyfateb i gyfraniadau Dosbarth 1 sylfaenol o dan DCBNC.

(4) Yn y paragraff hwn, ystyr “cyfraniad cymwys” (“qualifying contribution”) yw unrhyw swm sy’n daladwy fesul cyfnod fel cyfraniad tuag at gynllun pensiwn personol.

(5) Rhaid cyfrifo’r swm mewn perthynas ag unrhyw gyfraniad cymwys drwy luosi swm dyddiol y cyfraniad cymwys gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod asesu; ac at ddibenion y paragraff hwn, rhaid penderfynu swm dyddiol y cyfraniad cymwys fel a ganlyn—

(a)os yw’r cyfraniad cymwys yn daladwy yn fisol, drwy luosi swm y cyfraniad cymwys gyda 12 a rhannu’r lluoswm gyda 365;

(b)mewn unrhyw achos arall, drwy rannu swm y cyfraniad cymwys gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod y mae’r cyfraniad cymwys yn berthynol iddo.

(6) Pan amcangyfrifir enillion ceisydd o dan baragraff 10 (enillion wythnosol cyfartalog enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr), rhaid cyfrifo enillion net y ceisydd hwnnw drwy gymryd i ystyriaeth yr enillion hynny dros y cyfnod asesu, llai—

(a)swm mewn perthynas â threth incwm, sy’n gyfwerth â’r swm a gyfrifir drwy gymhwyso i’r enillion hynny y gyfradd dreth sylfaenol sy’n gymwys i’r cyfnod asesu, llai, yn unig, y rhyddhad personol y mae hawl gan y ceisydd i’w gael o dan adrannau 35 i 37 o Ddeddf Treth Incwm 2007(4) (lwfansau personol), fel y bo’n briodol i amgylchiadau’r ceisydd, ond os yw’r cyfnod asesu’n llai na blwyddyn, rhaid cyfrifo’r enillion y cymhwysir y gyfradd dreth sylfaenol iddynt a swm y rhyddhad personol sy’n ddidynadwy o dan yr is-baragraff hwn ar sail pro rata;

(b)swm sy’n gyfwerth â swm y cyfraniadau Dosbarth 1 sylfaenol a fyddai’n daladwy gan y ceisydd o dan DCBNC mewn perthynas â’r enillion hynny pe bai cyfraniadau o’r fath yn daladwy; ac

(c)hanner unrhyw swm a fyddai’n daladwy gan y ceisydd fel cyfraniad tuag at gynllun pensiwn galwedigaethol neu bersonol, pe bai’r enillion a amcangyfrifwyd felly yn enillion gwirioneddol.

Enillion enillwyr hunangyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

16.—(1) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (2), ystyr “enillion” (“earnings”), yn achos cyflogaeth person nad yw’n bensiynwr fel enillydd hunangyflogedig, yw incwm gros y gyflogaeth.

(2) Nid yw “enillion” yn cynnwys unrhyw daliad y cyfeirir ato ym mharagraff 31 neu 32 o Atodlen 9 (taliadau mewn perthynas â pherson a letyir gyda’r ceisydd o dan drefniadau a wnaed gan awdurdod lleol neu sefydliad gwirfoddol a thaliadau a wneir i’r ceisydd gan awdurdod iechyd, awdurdod lleol neu sefydliad gwirfoddol mewn perthynas â phersonau sydd yng ngofal y ceisydd dros dro) nac unrhyw ddyfarniad chwaraeon.

(3) Mae’r paragraff hwn yn gymwys i—

(a)breindaliadau neu symiau eraill a delir yn gyfnewid am ddefnyddio, neu’r hawl i ddefnyddio, unrhyw hawlfraint, dyluniad, patent neu nod masnach; neu

(b)unrhyw daliad mewn perthynas ag—

(i)unrhyw lyfr a gofrestrwyd o dan Gynllun Hawliau Benthyg i’r Cyhoedd 1982; neu

(ii)unrhyw waith a wnaed o dan unrhyw gynllun hawliau benthyg i’r cyhoedd rhyngwladol cyfatebol i Gynllun Hawliau Benthyg i’r Cyhoedd 1982,

pan fo’r ceisydd yn berchennog cyntaf yr hawlfraint, dyluniad, patent neu nod masnach, neu’n gyfrannwr gwreiddiol i’r llyfr neu’r gwaith dan sylw.

(4) Pan fo enillion y ceisydd yn cynnwys unrhyw eitemau y mae is-baragraff (3) yn gymwys iddynt, rhaid cymryd yr enillion hynny i ystyriaeth dros gyfnod o’r nifer o wythnosau sy’n hafal i’r rhif a geir (a rhaid trin unrhyw ffracsiwn fel y ffracsiwn cyfatebol o wythnos) drwy rannu’r enillion gyda—

(a)swm y gostyngiad o dan gynllun awdurdod y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael pe na bai’r taliad wedi ei wneud, plws

(b)swm sy’n hafal i gyfanswm y symiau y byddid yn eu diystyru o’r taliad o dan Atodlen 8 (symiau a ddiystyrir wrth gyfrifo enillion) fel y bo’n briodol yn achos y ceisydd.

Cyfrifo incwm ac eithrio enillion: personau nad ydynt yn bensiynwyr

17.—(1) Yn achos ceisydd nad yw’n bensiynwr, at ddibenion paragraff 12 (incwm wythnosol cyfartalog ac eithrio enillion: personau nad ydynt yn bensiynwyr), rhaid i’r incwm nad yw’n enillion a gymerir i ystyriaeth, yn ddarostyngedig i is-baragraffau (2) i (6), fod yn incwm gros y ceisydd hwnnw ynghyd ag unrhyw gyfalaf a drinnir fel incwm o dan baragraff 18 (cyfalaf a drinnir fel incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr).

(2) Wrth gyfrifo incwm gros ceisydd o dan is-baragraff (1), rhaid diystyru unrhyw swm, pan fo’n gymwys, a bennir yn Atodlen 9.

(3) Os yw’r taliad o unrhyw fudd-dal o dan y Deddfau budd-dal yn ddarostyngedig i unrhyw ddidyniad ynglŷn ag adennill, y swm sydd i’w gymryd i ystyriaeth o dan is-baragraff (1) yw’r swm gros sy’n daladwy.

(4) Pan fo’r ceisydd neu, os yw’r ceisydd yn aelod o gwpl, partner y ceisydd, yn cael lwfans cyflogaeth a chymorth cyfrannol a’r budd-dal hwnnw wedi ei leihau o dan reoliad 63 o Reoliadau Lwfans Cyflogaeth a Chymorth 2008, y swm o’r budd-dal hwnnw sydd i’w gymryd i ystyriaeth yw’r swm fel pe na bai wedi ei leihau.

(5) Pan fo dyfarniad o unrhyw gredyd treth gwaith neu gredyd treth plant o dan Ddeddf Credydau Treth 2002(5) yn ddarostyngedig i ddidyniad ar gyfer adennill gordaliad o gredyd treth gwaith neu gredyd treth plant a ddigwyddodd mewn blwyddyn dreth flaenorol, y swm y mae’n rhaid ei gymryd i ystyriaeth o dan is-baragraff (1) yw swm y credyd treth gwaith neu gredyd treth plant a ddyfarnwyd llai swm y didyniad hwnnw.

(6) Mae is-baragraffau (7) ac (8) yn gymwys pan fo—

(a)taliad perthnasol wedi ei wneud i berson mewn blwyddyn academaidd; a

(b)y person hwnnw’n gadael ei gwrs astudio, neu’n cael ei ddiarddel ohono, cyn bo’r rhandaliad olaf o’r taliad perthnasol wedi ei dalu i’r person hwnnw.

(7) Pan fo taliad perthnasol yn cael ei wneud fesul chwarter, rhaid cyfrifo swm y taliad perthnasol sydd i’w gymryd i ystyriaeth ar gyfer y cyfnod asesu at ddibenion is-baragraff (1) mewn perthynas â pherson y mae is-baragraff (6) yn gymwys iddo drwy gymhwyso’r fformiwla—

pan fo—

A = cyfanswm y taliad perthnasol y byddai’r person hwnnw wedi ei gael pe bai’r person hwnnw wedi parhau’n fyfyriwr tan ddiwrnod olaf y tymor academaidd pan adawodd y person hwnnw y cwrs neu pan ddiarddelwyd ef ohono, llai unrhyw ddidyniad o dan baragraff 9(5) o Atodlen 11 (costau teithio, llyfrau a chyfarpar);
B = nifer yr wythnosau gostyngiad o’r wythnos ostyngiad yn union ar ôl honno sy’n cynnwys diwrnod cyntaf y flwyddyn academaidd honno i’r wythnos ostyngiad sy’n cynnwys y diwrnod pan adawodd y person hwnnw y cwrs neu pan ddiarddelwyd ef ohono;
C = swm wythnosol y taliad perthnasol, cyn gweithredu’r diystyriad o £10 y byddid wedi ei gymryd i ystyriaeth fel incwm o dan baragraff 9(2) o Atodlen 11 (trin benthyciadau myfyriwr) pe na bai’r person wedi gadael y cwrs neu wedi ei ddiarddel ohono ac, yn achos person nad oedd hawl ganddo i ostyngiad o dan gynllun awdurdod yn union cyn iddo adael y cwrs neu gael ei ddiarddel ohono, pe bai’r person hwnnw, ar y pryd hwnnw, wedi bod â hawl i gael budd-dal tai;
D = nifer yr wythnosau gostyngiad yn y cyfnod asesu.

(8) Pan wneir taliad perthnasol mewn dau neu ragor o randaliadau mewn chwarter, rhaid cyfrifo swm y taliad perthnasol sydd i’w gymryd i ystyriaeth ar gyfer y cyfnod asesu at ddibenion is-baragraff (1) mewn perthynas â pherson y mae is-baragraff (6) yn gymwys iddo drwy gymhwyso’r fformiwla yn is-baragraff (7), ond fel pe bai—

A= cyfanswm y taliadau perthnasol a gafodd y person hwnnw neu y byddai wedi eu cael, o ddiwrnod cyntaf y flwyddyn academaidd hyd at y diwrnod pan adawodd y person hwnnw y cwrs neu pan ddiarddelwyd ef ohono, llai unrhyw ddidyniad o dan baragraff 9(5) o Atodlen 11.

(9) Yn y paragraff hwn—

mae i “blwyddyn academaidd” (“academic year”) a “benthyciad myfyriwr” (“student loan”) yr un ystyron ag yn Atodlen 11 (myfyrwyr);

ystyr “cyfnod asesu” (“assessment period”) yw—

(a)

mewn achos pan wneir taliad perthnasol fesul chwarter, y cyfnod sy’n cychwyn gyda’r wythnos ostyngiad sy’n cynnwys y diwrnod pan adawodd y person y cwrs neu pan ddiarddelwyd ef ohono ac yn diweddu gyda’r wythnos ostyngiad sy’n cynnwys diwrnod olaf y chwarter olaf yr oedd rhandaliad o’r taliad perthnasol yn daladwy ar ei gyfer i’r person hwnnw;

(b)

mewn achos pan wneir y taliad perthnasol mewn dau neu ragor o randaliadau bob chwarter y cyfnod sy’n cychwyn gyda’r wythnos ostyngiad sy’n cynnwys y diwrnod pan adawodd y person y cwrs neu pan ddiarddelwyd ef ohono ac yn diweddu gyda’r wythnos ostyngiad sy’n cynnwys—

(i)

y diwrnod yn union cyn y diwrnod pan fyddai’r rhandaliad nesaf o’r taliad perthnasol wedi bod yn ddyladwy pe bai’r taliadau wedi parhau; neu

(ii)

diwrnod olaf y chwarter olaf yr oedd rhandaliad o’r taliad perthnasol yn daladwy i’r person hwnnw ar ei gyfer,

pa un bynnag o’r dyddiadau hynny yw’r cynharaf;

ystyr “chwarter” (“quarter”) mewn perthynas â chyfnod asesu yw cyfnod yn y flwyddyn honno sy’n cychwyn ar—

(a)

1 Ionawr ac yn diweddu ar 31 Mawrth;

(b)

1 Ebrill ac yn diweddu ar 30 Mehefin;

(c)

1 Gorffennaf ac yn diweddu ar 31 Awst; neu

(d)

1 Medi ac yn diweddu ar 31 Rhagfyr;

ystyr “taliad perthnasol” (“relevant payment”) yw naill ai benthyciad myfyriwr neu swm a fwriedir ar gyfer cynhaliaeth dibynyddion, y cyfeirir ato ym mharagraff 4(7) o Atodlen 11 neu’r ddau.

(10) Er mwyn osgoi amheuaeth, rhaid cynnwys fel incwm sydd i’w gymryd i ystyriaeth o dan is-baragraff (1)—

(a)unrhyw daliad y mae paragraff 14(2) (taliadau ac eithrio enillion) yn gymwys iddo; neu

(b)yn achos ceisydd sy’n cael cymorth o dan adran 95 neu 98 o Ddeddf Mewnfudo a Lloches 1999(6), gan gynnwys cymorth a ddarperir yn rhinwedd rheoliadau a wnaed o dan Atodlen 9 i’r Ddeddf honno, swm y cymorth o’r fath a ddarperir mewn perthynas ag anghenion byw hanfodol y ceisydd a dibynyddion y ceisydd (os oes rhai), fel y pennir mewn rheoliadau a wnaed o dan baragraff 3 o Atodlen 8 i Ddeddf Mewnfudo a Lloches 1999.

Cyfalaf a drinnir fel incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

18.—(1) Rhaid trin fel incwm unrhyw gyfalaf sy’n daladwy mewn rhandaliadau sy’n orddyledus ar y dyddiad y gwneir y cais neu’r dyddiad y trinnir y cais fel pe bai wedi ei wneud, neu ar ddyddiad unrhyw ddiwygiad neu ddisodliad diweddarach, os yw swm cyfanredol y rhandaliadau gorddyledus a swm cyfalaf y ceisydd a gyfrifir fel arall yn unol â pharagraffau 26 i 33 o’r Atodlen hon yn fwy nag £16,000.

(2) Rhaid trin fel incwm unrhyw daliad a geir o dan flwydd-dal.

(3) Rhaid trin unrhyw enillion i’r graddau nad ydynt yn daliad o incwm, fel pe baent yn incwm.

(4) Rhaid trin unrhyw Fenthyciad Datblygu Gyrfa a delir yn unol ag adran 2 o Ddeddf Cyflogaeth a Hyfforddiant 1973 fel pe bai’n incwm.

(5) Pan fo cytundeb neu orchymyn llys yn darparu bod rhaid gwneud taliadau i’r ceisydd o ganlyniad i unrhyw niwed personol i’r ceisydd a bod y cyfryw daliadau i gael eu gwneud, yn gyfan gwbl neu’n rhannol, ar ffurf taliadau cyfnodol, rhaid trin unrhyw daliadau cyfnodol o’r fath a gaiff y ceisydd (ond nid taliad sydd i’w drin fel cyfalaf yn rhinwedd y Rhan hon) fel pe bai’n incwm.

Incwm tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

19.—(1) Rhaid trin ceisydd nad yw’n bensiynwr fel pe bai’n meddu incwm y mae’r ceisydd hwnnw wedi amddifadu ei hunan ohono at y diben o sicrhau hawlogaeth i ostyngiad o dan gynllun awdurdod, neu gynyddu swm y gostyngiad.

(2) Ac eithrio yn achos—

(a)ymddiriedolaeth ddisgresiynol;

(b)ymddiriedolaeth sy’n deillio o daliad a wnaed o ganlyniad i niwed personol;

(c)cynllun pensiwn personol, cynllun pensiwn galwedigaethol neu daliad a wneir gan Fwrdd y Gronfa Diogelu Pensiynau pan nad yw’r ceisydd wedi cyrraedd yr oedran cymwys ar gyfer credyd pensiwn y wladwriaeth;

(d)unrhyw swm y mae paragraff 48(2)(a) o Atodlen 10 (cyfalaf sydd i’w ddiystyru) yn gymwys iddo, a weinyddir yn y modd y cyfeirir ato ym mharagraff 48(1)(a) o’r Atodlen honno;

(e)unrhyw swm y mae paragraff 49(a) o Atodlen 10 yn cyfeirio ato;

(f)lwfans adsefydlu a wnaed o dan adran 2 o Ddeddf Cyflogaeth a Hyfforddiant 1973;

(g)credyd treth plant;

(h)credyd treth gwaith, neu

(i)unrhyw swm y mae is-baragraff (11) yn gymwys iddo,

rhaid trin unrhyw incwm, a fyddai wedi bod ar gael i’r ceisydd pe bai wedi gwneud cais amdano, ond nas caffaelwyd gan y ceisydd, fel pe bai’r ceisydd yn meddu’r incwm hwnnw ond hynny yn unig, o’r dyddiad y gellid disgwyl caffael yr incwm pe byddid wedi gwneud cais.

(3) Rhaid trin unrhyw daliad o incwm, ac eithrio taliad o incwm a bennir yn is-baragraff (4), a wneir—

(a)i drydydd parti mewn perthynas â cheisydd sengl neu aelod o’r teulu (ond nid aelod o deulu’r trydydd parti), pan fo’r taliad hwnnw’n daliad o bensiwn galwedigaethol, pensiwn neu daliad cyfnodol arall a wneir o dan gynllun pensiwn personol, neu daliad a wneir gan Fwrdd y Gronfa Diogelu Pensiynau, fel pe bai’n daliad a feddir gan y ceisydd sengl hwnnw neu, yn ôl fel y digwydd, yr aelod hwnnw;

(b)i drydydd parti mewn perthynas â cheisydd sengl neu aelod o’r teulu (ond nid aelod o deulu’r trydydd parti), pan nad yw’n daliad y cyfeirir ato ym mharagraff (a), fel pe bai’n daliad a feddir gan y ceisydd sengl hwnnw neu’r aelod hwnnw, i’r graddau y’i defnyddir ar gyfer bwyd, dillad neu esgidiau cyffredin, tanwydd cartref neu rent y ceisydd sengl hwnnw neu, yn ôl fel y digwydd, unrhyw aelod o’r teulu hwnnw, neu y’i defnyddir ar gyfer unrhyw dreth gyngor neu daliadau dŵr y mae’r ceisydd neu’r aelod hwnnw’n atebol amdanynt;

(c)i geisydd sengl neu aelod o’r teulu mewn perthynas â thrydydd parti (ond nid mewn perthynas ag aelod arall o’r teulu hwnnw) fel pe bai’n daliad a feddir gan y ceisydd sengl hwnnw neu, yn ôl fel y digwydd, yr aelod hwnnw o’r teulu, i’r graddau y’i cedwir neu y’i defnyddir gan y ceisydd sengl hwnnw neu y’i defnyddir gan neu ar ran unrhyw aelod o’r teulu.

(4) Nid yw is-baragraff (3) yn gymwys mewn perthynas â thaliad o incwm a wneir—

(a)o dan neu gan yr Ymddiriedolaethau, y Gronfa, Ymddiriedolaeth Eileen, MFET Limited, Cronfa Skipton, Sefydliad Caxton neu’r Gronfa Byw’n Annibynnol (2006);

(b)yn unol ag adran 19(1)(a) o Ddeddf y Diwydiant Glo 1994(7) (glo consesiynol);

(c)yn unol ag adran 2 o Ddeddf Cyflogaeth a Hyfforddiant 1973 mewn perthynas â chyfranogiad person—

(i)mewn rhaglen gyflogaeth yn yr ystyr o “employment programme” a bennir yn rheoliad 75(1)(a) o Reoliadau Lwfans Ceisio Gwaith 1996(8);

(ii)mewn cynllun hyfforddi yn yr ystyr o “training scheme” a bennir yn rheoliad 75(1)(b) o’r Rheoliadau hynny; neu

(iii)mewn cwrs cymwys yn yr ystyr o “qualifying course” a bennir yn rheoliad 17A(7) o’r Rheoliadau hynny;

(d)mewn perthynas â chyfranogiad person yn y Cynllun Peilot Gweithio Am Eich Budd-dal;

(e)mewn perthynas â chyfranogiad person yn y Cynllun Gweithgaredd Gwaith Gorfodol;

(f)mewn perthynas â chyfranogiad ceisydd yn y Cynllun Cyflogaeth, Sgiliau a Menter;

(g)o dan gynllun pensiwn galwedigaethol, mewn perthynas â phensiwn neu daliad cyfnodol arall a wneir o dan gynllun pensiwn personol, neu daliad a wneir gan Fwrdd y Gronfa Diogelu Pensiynau—

(i)pan fo gorchymyn methdaliad wedi ei wneud mewn perthynas â’r person y gwnaed y taliad mewn perthynas ag ef neu, yn yr Alban, ystad y person hwnnw’n destun secwestraeth, neu oruchwyliwr barnwrol wedi ei benodi ar ystad y person hwnnw o dan adran 41 o Ddeddf Cyfreithwyr (Yr Alban) 1980(9);

(ii)pan fo’r taliad wedi ei wneud i ymddiriedolwr mewn methdaliad neu unrhyw berson arall sy’n gweithredu ar ran y credydwyr; a

(iii)pan nad yw’r person y cyfeirir ato yn is-baragraff (i) nac unrhyw aelod o deulu’r person hwnnw yn meddu, neu pan na thrinnir hwy fel pe baent yn meddu unrhyw incwm arall ar wahân i’r taliad hwnnw.

(5) Pan fo ceisydd yn cael unrhyw fudd-dal o dan y Deddfau budd-dal a chyfradd y budd-dal hwnnw’n newid gydag effaith o ddyddiad ar neu ar ôl 1 Ebrill mewn unrhyw flwyddyn, ond ddim mwy na 14 diwrnod ar ôl y dyddiad hwnnw, rhaid i’r awdurdod drin y ceisydd fel pe bai’n meddu’r budd-dal hwnnw ar y gyfradd ddiwygiedig, naill ai o 1 Ebrill neu o’r dydd Llun cyntaf yn Ebrill yn y flwyddyn honno, pa un bynnag o’r dyddiadau hynny bydd yr awdurdod yn ei ddewis, hyd at y dyddiad y bydd y gyfradd ddiwygiedig yn cael effaith.

(6) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (7)—

(a)pan fo ceisydd yn cyflawni gwasanaeth i berson arall; a

(b)pan nad yw’r person hwnnw’n gwneud unrhyw daliad o enillion neu’n talu llai na’r hyn a delir am gyflogaeth gymaradwy yn yr ardal,

rhaid i’r awdurdod drin y ceisydd fel pe bai’n meddu pa bynnag enillion (os oes rhai) sy’n rhesymol am y gyflogaeth honno, oni all y ceisydd fodloni’r awdurdod nad oes gan y person hwnnw fodd digonol i’w alluogi i dalu, neu i dalu rhagor, am y gwasanaeth.

(7) Nid yw is-baragraff (6) yn gymwys—

(a)i geisydd a gymerir ymlaen gan sefydliad elusennol neu wirfoddol, neu sy’n wirfoddolwr, os bodlonir yr awdurdod, mewn unrhyw un o’r achosion hynny, ei bod yn rhesymol i’r ceisydd ddarparu’r gwasanaethau hynny yn ddi-dâl; neu

(b)mewn achos pan gyflawnir y gwasanaeth mewn cysylltiad â’r canlynol—

(i)cyfranogiad y ceisydd mewn rhaglen gyflogaeth neu hyfforddiant yn yr ystyr a roddir i “employment or training programme” gan reoliad 19(1)(q) o Reoliadau Lwfans Ceisio Gwaith 1996; neu

(ii)cyfranogiad y ceisydd neu bartner y ceisydd mewn rhaglen gyflogaeth neu hyfforddiant, yn yr ystyr a roddir i “employment or training programme” fel y’i diffinnir gan reoliad 19(3) o’r Rheoliadau hynny, pan nad oes lwfans hyfforddi yn daladwy ar gyfer y rhaglen honno, neu, os oes lwfans o’r fath yn daladwy, pan fo’n daladwy at yr unig ddiben o ad-dalu treuliau ynglŷn â theithio neu brydau bwyd i’r person sy’n cymryd rhan yn y rhaglen honno; neu

(c)i geisydd sy’n cymryd rhan mewn lleoliad gwaith a gymeradwyir gan yr Ysgrifennydd Gwladol (neu berson sy’n darparu gwasanaethau i’r Ysgrifennydd Gwladol) cyn dechrau’r lleoliad.

(8) Yn is-baragraff (7)(c) ystyr “lleoliad gwaith” (“work placement”) yw profiad gwaith ymarferol a ymgymerir heb ddisgwyl cael tâl amdano.

(9) Pan drinnir ceisydd fel pe bai’n meddu unrhyw incwm o dan unrhyw un o’r is-baragraffau (1) i (8), mae darpariaethau blaenorol y Rhan hon yn gymwys at ddibenion cyfrifo swm yr incwm hwnnw, fel pe bai taliad wedi ei wneud mewn gwirionedd ac fel pe bai’n incwm gwirioneddol a feddir gan y ceisydd.

(10) Pan drinnir ceisydd fel pe bai’n meddu unrhyw enillion o dan is-baragraff (6), mae darpariaethau blaenorol y Rhan hon yn gymwys at ddibenion cyfrifo swm yr enillion hynny fel pe bai taliad wedi ei wneud mewn gwirionedd ac fel pe baent yn enillion gwirioneddol a feddir gan y ceisydd, ac eithrio nad yw paragraff 15(3) (cyfrifo enillion net enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr) yn gymwys a bod rhaid cyfrifo enillion net y ceisydd hwnnw drwy gymryd i ystyriaeth yr enillion hynny y trinnir y ceisydd hwnnw fel pe bai’n ei meddu, llai—

(a)swm mewn perthynas â threth incwm, sy’n hafal i swm a gyfrifir drwy gymhwyso i’r enillion hynny y gyfradd dreth sylfaenol sy’n gymwysadwy i’r cyfnod asesu, llai, yn unig, y rhyddhad personol y mae hawl gan y ceisydd i’w gael o dan adrannau 35 i 37 o Ddeddf Treth Incwm 2007 (lwfansau personol) fel sy’n briodol i amgylchiadau’r ceisydd; ond, pan fo’r cyfnod asesu’n llai na blwyddyn, rhaid cyfrifo’r enillion y cymhwysir iddynt y gyfradd dreth sylfaenol a swm y rhyddhad personol didynadwy o dan yr is-baragraff hwn, ar sail pro rata;

(b)swm sy’n hafal i swm y cyfraniadau Dosbarth 1 sylfaenol a fyddai’n daladwy gan y ceisydd o dan DCBNC mewn perthynas â’r enillion hynny pe bai cyfraniadau o’r fath yn daladwy; ac

(c)hanner unrhyw swm sy’n daladwy gan y ceisydd fel cyfraniad tuag at gynllun pensiwn galwedigaethol neu bersonol.

(11) Nid yw is-baragraffau (1), (2), (3) a (6) yn gymwys mewn perthynas ag unrhyw swm o incwm ac eithrio enillion, neu enillion enillydd cyflogedig, sy’n deillio o gyfranogiad y ceisydd mewn grŵp defnyddwyr gwasanaeth.

PENNOD 5Incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo incwm ar sail wythnosol

20.—(1) Yn ddarostyngedig i baragraff 23 (diystyru newidiadau mewn treth, etc), rhaid cyfrifo incwm ceisydd ar sail wythnosol fel a ganlyn—

(a)drwy amcangyfrif y swm sy’n debygol o fod yn incwm wythnosol cyfartalog y ceisydd yn unol â’r Rhan hon;

(b)drwy ychwanegu at y swm hwnnw yr incwm wythnosol a gyfrifwyd o dan baragraff 33 (incwm tariff); ac

(c)drwy ddidynnu wedi hynny unrhyw gostau gofal plant perthnasol y mae paragraff 21 (trin costau gofal plant) yn gymwys iddynt, o unrhyw enillion sy’n ffurfio rhan o’r incwm wythnosol cyfartalog neu, mewn achos pan fo’r amodau yn is-baragraff (2) wedi eu bodloni, eu didynnu o’r enillion hynny plws pa gredyd bynnag a bennir sy’n briodol ym mharagraff (b) o’r is-baragraff hwnnw, hyd at yr uchafswm didyniad mewn perthynas â theulu’r ceisydd, sef pa un bynnag o’r symiau a bennir yn is-baragraff (3) sy’n gymwys yn achos y ceisydd.

(2) Amodau’r paragraff hwn yw’r canlynol—

(a)bod enillion y ceisydd sy’n ffurfio rhan o incwm wythnosol cyfartalog y ceisydd yn llai na’r lleiaf o naill ai gostau gofal plant perthnasol y ceisydd neu pa un bynnag o’r didyniadau a bennir ym mharagraff (3) sydd, fel arall, yn gymwys yn achos y ceisydd; a

(b)bod y ceisydd hwnnw neu, os yw’r ceisydd yn aelod o gwpl, naill ai’r ceisydd neu bartner y ceisydd, yn cael naill ai credyd treth gwaith neu gredyd treth plant.

(3) Uchafswm y didyniad y cyfeirir ato ym mharagraff (1)(c) uchod fydd—

(a)pan fo teulu’r ceisydd yn cynnwys un plentyn yn unig, y telir costau gofal plant perthnasol mewn perthynas ag ef, £175 yr wythnos;

(b)pan fo teulu’r ceisydd yn cynnwys mwy nag un plentyn, y telir costau gofal plant perthnasol mewn perthynas â hwy, £300 yr wythnos.

Trin costau gofal plant

21.—(1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo ceisydd (o fewn ystyr y paragraff hwn) yn tynnu costau gofal plant perthnasol ac—

(a)yn unig riant ac yn ymgymryd â gwaith am dâl;

(b)yn aelod o gwpl, a’r ddau ohonynt yn ymgymryd â gwaith am dâl; neu

(c)yn aelod o gwpl y mae un ohonynt yn ymgymryd â gwaith am dâl a’r llall—

(i)yn analluog;

(ii)yn glaf mewnol mewn ysbyty; neu

(iii)mewn carchar (boed wedi ei ddedfrydu i garchar neu ar remánd yn y ddalfa tra’n aros treial neu ddedfryd).

(2) At ddibenion is-baragraff (1) ac yn ddarostyngedig i is-baragraff (4), rhaid trin person y mae is-baragraff (3) yn gymwys iddo fel pe bai’n ymgymryd â gwaith am dâl am gyfnod nad yw’n hwy nag 28 wythnos pan fo’r person—

(a)yn cael tâl salwch statudol;

(b)yn cael budd-dal analluogrwydd byrdymor ar y gyfradd isaf o dan adrannau 30A i 30E o DCBNC;

(c)yn cael lwfans cyflogaeth a chymorth;

(d)yn cael cymhorthdal incwm ar sail analluedd i weithio o dan reoliad 4ZA o Reoliadau Cymhorthdal Incwm (Cyffredinol) 1987(10) a pharagraff 7 neu 14 o Atodlen 1B i’r Rheoliadau hynny; neu

(e)yn cael ei gredydu ag enillion ar sail analluedd i weithio neu alluedd cyfyngedig ar gyfer gwaith o dan reoliad 8B o Reoliadau Nawdd Cymdeithasol (Credydau)1975(11).

(3) Mae’r is-baragraff hwn yn gymwys i berson a oedd yn ymgymryd â gwaith am dâl yn union cyn—

(a)diwrnod cyntaf y cyfnod y telir i’r person hwnnw gyntaf dâl salwch statudol, budd-dal analluogrwydd byrdymor, lwfans cyflogaeth a chymorth neu gymhorthdal incwm ar sail analluedd i weithio; neu

(b)diwrnod cyntaf y cyfnod y credydir enillion mewn perthynas ag ef,

yn ôl fel y digwydd.

(4) Mewn achos pan fo is-baragraff (2)(d) neu (e) yn gymwys, mae’r cyfnod o 28 wythnos yn cychwyn ar y diwrnod y telir cymhorthdal incwm gyntaf i’r person hwnnw, neu’r diwrnod cyntaf y credydir enillion iddo mewn perthynas ag ef, yn ôl fel y digwydd.

(5) Costau gofal plant perthnasol yw’r costau gofal hynny y mae is-baragraffau (6) a (7) yn gymwys iddynt, a rhaid eu cyfrifo ar sail wythnosol yn unol ag is-baragraff (10).

(6) Telir y costau gan y ceisydd, am ofal a ddarperir—

(a)yn achos unrhyw blentyn o deulu’r ceisydd nad yw’n anabl, mewn perthynas â’r cyfnod sy’n cychwyn ar ddyddiad geni’r plentyn ac yn diweddu ar y diwrnod cyn y dydd Llun cyntaf ym Medi sy’n dilyn pymthegfed pen-blwydd y plentyn hwnnw; neu

(b)yn achos unrhyw blentyn o deulu’r ceisydd sy’n anabl, mewn perthynas â’r cyfnod sy’n cychwyn ar ddyddiad geni’r plentyn ac yn diweddu ar y diwrnod cyn y dydd Llun cyntaf ym Medi sy’n dilyn unfed pen-blwydd ar bymtheg y plentyn hwnnw.

(7) Telir y costau am ofal a ddarperir gan un neu ragor o’r darparwyr gofal a restrir yn is-baragraff (8) ac ni thelir hwy—

(a)mewn perthynas ag addysg orfodol y plentyn;

(b)gan geisydd i’w bartner na chan ei bartner i geisydd, mewn perthynas ag unrhyw blentyn y mae’r naill neu’r llall, neu unrhyw rai ohonynt yn gyfrifol amdano yn unol â rheoliad 7 (amgylchiadau pan fo person i gael ei drin fel pe bai’n gyfrifol neu ddim yn gyfrifol am berson arall); neu

(c)mewn perthynas â gofal a ddarperir gan berthynas i’r plentyn yn gyfan gwbl neu’n bennaf yng nghartref y plentyn.

(8) Caniateir darparu’r gofal y cyfeirir ato yn is-baragraff (7)—

(a)y tu allan i oriau ysgol, gan ysgol neu mewn mangre ysgol gan awdurdod lleol —

(i)i blant nad ydynt yn anabl, mewn perthynas â’r cyfnod sy’n cychwyn ar eu hwythfed pen-blwydd ac yn diweddu ar y diwrnod cyn y dydd Llun cyntaf ym Medi sy’n dilyn eu pymthegfed pen-blwydd; neu

(ii)i blant sy’n anabl, mewn perthynas â’r cyfnod sy’n cychwyn ar eu hwythfed pen-blwydd ac yn diweddu ar y diwrnod cyn y dydd Llun cyntaf ym Medi sy’n dilyn eu hunfed pen-blwydd ar bymtheg; neu

(b)gan ddarparwr gofal plant a gymeradwywyd yn unol â Rheoliadau Credyd Treth (Categori Newydd o Ddarparwyr Gofal Plant) 1999(12); neu

(c)gan bersonau a gofrestrwyd o dan Ran 2 o Fesur Plant a Theuluoedd (Cymru) 2010(13); neu

(d)gan berson a eithrir rhag cofrestru o dan Ran 2 o Fesur Plant a Theuluoedd (Cymru) 2010 oherwydd bod y gofal plant a ddarperir gan y person hwnnw mewn ysgol neu mewn sefydliad y cyfeirir atynt yn erthygl 11, 12 neu 14 o Orchymyn Eithriadau Gwarchod Plant a Gofal Dydd (Cymru) 2010(14); neu

(e)gan—

(i)personau a gofrestrwyd o dan adran 59(1) o Ddeddf Diwygio Gwasanaethau Cyhoeddus (Yr Alban) 2010(15); neu

(ii)awdurdodau lleol a gofrestrwyd o dan adran 83(1) o’r Ddeddf honno,

os y gofal a ddarperir yw gwarchod plant neu’n ofal dydd ar gyfer plant yn yr ystyron a roddir, yn eu trefn, i “child minding” a “day care of children” yn y Ddeddf honno; neu

(f)gan berson a ragnodir mewn rheoliadau a wnaed yn unol ag adran 12(4) o Ddeddf Credydau Treth 2002; neu

(g)gan berson a gofrestrwyd o dan Bennod 2 neu 3 o Ran 3 o Ddeddf Gofal Plant 2006; neu

(h)gan unrhyw un o’r ysgolion a grybwyllir yn adran 34(2) o Ddeddf Gofal Plant 2006(16) mewn amgylchiadau pan nad yw’r gofyniad i gofrestru o dan Bennod 2 o Ran 3 o’r Ddeddf honno yn gymwys, yn rhinwedd adran 34(2) o’r Ddeddf honno; neu

(i)gan unrhyw un o’r ysgolion a grybwyllir yn adran 53(2) o Ddeddf Gofal Plant 2006 mewn amgylchiadau pan nad yw’r gofyniad i gofrestru o dan Bennod 3 o Ran 3 o’r Ddeddf honno yn gymwys, yn rhinwedd adran 53(2) o’r Ddeddf honno; neu

(j)gan unrhyw un o’r sefydliadau a grybwyllir yn adran 18(5) o Ddeddf Gofal Plant 2006 mewn amgylchiadau pan nad yw’r gofal yn gynwysedig yn ystyr “childcare” at ddibenion Rhan 1 a Rhan 3 y Ddeddf honno yn rhinwedd adran 18(5) o’r Ddeddf honno; neu

(k)gan riant maeth neu ofalwr-berthynas o dan Reoliadau Gwasanaethau Maethu (Lloegr) 2011(17), Rheoliadau Gwasanaethau Maethu (Cymru) 2003(18) neu Reoliadau Plant sy’n Derbyn Gofal (Yr Alban) 2009(19) mewn perthynas â phlentyn ac eithrio’r plentyn a faethir gan y rhiant maeth neu’r plentyn sy’n derbyn gofal gan y gofalwr-berthynas; neu

(l)gan weithiwr gofal cartref o dan Reoliadau Asiantaethau Gofal Cartref (Cymru) 2004(20); neu

(m)gan berson nad yw’n berthynas i’r plentyn, yn gyfan gwbl neu’n bennaf yng nghartref y plentyn.

(9) Yn is-baragraffau (6) ac (8)(a), ystyr “y dydd Llun cyntaf ym Medi” (“the first Monday in September”) yw’r dydd Llun sy’n digwydd gyntaf yn ystod y mis Medi mewn unrhyw flwyddyn.

(10) Rhaid amcangyfrif y costau gofal plant perthnasol dros ba bynnag gyfnod, o ddim mwy na blwyddyn, sy’n briodol ar gyfer amcangyfrif yn gywir y gost wythnosol gyfartalog, gan roi sylw i wybodaeth a ddarperir gan y gwarchodwr plant neu’r person sy’n darparu’r gofal, ynghylch swm y tâl a godir.

(11) At ddibenion is-baragraff (1)(c) mae’r aelod arall o gwpl yn analluog—

(a)os yw swm cymwysadwy’r ceisydd yn cynnwys premiwm anabledd oherwydd analluedd yr aelod arall neu’r elfen gymorth neu’r elfen gweithgaredd perthynol i waith oherwydd galluedd cyfyngedig yr aelod arall ar gyfer gwaith;

(b)os byddai swm cymwysadwy’r ceisydd wedi cynnwys premiwm anabledd oherwydd analluedd yr aelod arall pe na bai’r aelod arall hwnnw’n cael ei drin fel pe bai’n alluog i weithio, yn rhinwedd penderfyniad a wnaed yn unol â rheoliadau a wnaed o dan adran 171E o DCBNC;

(c)os byddai swm cymwysadwy’r ceisydd wedi cynnwys yr elfen gymorth neu’r elfen gweithgaredd perthynol i waith oherwydd galluedd cyfyngedig yr aelod arall ar gyfer gwaith pe na bai’r aelod arall hwnnw’n cael ei drin fel pe na bai ei alluedd i weithio yn gyfyngedig, yn rhinwedd penderfyniad a wnaed yn unol â Rheoliadau Lwfans Cyflogaeth a Chymorth 2008;

(d)os yw’r ceisydd yn analluog i weithio, neu’n cael ei drin fel pe bai’n analluog i weithio, ac wedi bod yn analluog felly neu’n cael ei drin felly yn unol â darpariaethau Rhan 12A o DCBNC (analluedd i weithio) a rheoliadau a wnaed o dan y Rhan honno am gyfnod di-dor o ddim llai na 196 diwrnod; ac at y diben hwn rhaid trin unrhyw ddau neu ragor o gyfnodau ar wahân, a wahenir gan doriad o ddim mwy na 56 diwrnod fel un cyfnod di-dor;

(e)os yw galluedd y ceisydd ar gyfer gwaith yn gyfyngedig, neu os trinnir ef fel pe bai ei alluedd ar gyfer gwaith yn gyfyngedig, ac os bu ganddo, neu os triniwyd ef fel pe bai ganddo, alluedd cyfyngedig ar gyfer gwaith yn unol â Rheoliadau Lwfans Cyflogaeth a Chymorth 2008 am gyfnod di-dor o ddim llai na 196 diwrnod; ac at y diben hwn rhaid trin unrhyw ddau neu ragor o gyfnodau ar wahân, a wahenir gan doriad o ddim mwy na 84 diwrnod fel un cyfnod di-dor;

(f)os yw un neu ragor o’r pensiynau neu lwfansau canlynol yn daladwy mewn perthynas â’r aelod arall—

(i)budd-dal analluogrwydd hirdymor neu fudd-dal analluogrwydd byrdymor ar y raddfa uwch o dan Atodlen 4 i DCBNC;

(ii)lwfans gweini o dan adran 64 o DCBNC;

(iii)lwfans anabledd difrifol o dan adran 68 o DCBNC;

(iv)lwfans byw i’r anabl o dan adran 71 o DCBNC;

(v)taliad annibyniaeth bersonol o dan Ran 4 o Ddeddf Diwygio Lles 2012;

(vi)TALlA;

(vii)cynnydd mewn pensiwn anabledd o dan adran 104 o DCBNC;

(viii)cynnydd mewn pensiwn a delir fel rhan o bensiwn anabledd rhyfel neu o dan gynllun anafiadau diwydiannol sy’n cyfateb i lwfans neu gynnydd mewn pensiwn anabledd o dan is-baragraff (ii), (iv), (v) neu (vii) uchod;

(ix)lwfans cyflogaeth a chymorth prif wedd;

(g)os bu pensiwn neu lwfans y cyfeirir ato yn is-baragraff (vi) neu (vii) o baragraff (f) yn daladwy oherwydd analluedd yr aelod arall, ond peidiodd â bod yn daladwy o ganlyniad i’r aelod hwnnw ddod yn glaf, ac yn y paragraff hwn, ystyr claf yw person (ac eithrio person sy’n gwneud dedfryd o garchar neu’n cael ei gadw’n gaeth mewn sefydliad cadw ar gyfer pobl ifanc) yr ystyrir ei fod yn cael triniaeth ddi-dâl fel claf mewnol, yn yr ystyr a roddir i “receiving free in-patient treatment” gan reoliad 2(4) a (5) o Reoliadau Nawdd Cymdeithasol (Cleifion Mewnol mewn Ysbytai) 2005`(21);

(h)os byddai lwfans gweini o dan adran 64 o DCBNC neu lwfans byw i’r anabl o dan adran 71 o’r Ddeddf honno yn daladwy i’r person hwnnw oni bai am—

(i)atal budd-dal dros dro yn unol â rheoliadau o dan adran 113(2) o DCBNC; neu

(ii)lleihad oherwydd traddodi i ysbyty;

(i)os byddai’r elfen byw dyddiol o’r taliad annibyniaeth bersonol yn daladwy i’r person hwnnw pe na bai y budd-dal wedi ei atal dros dro yn unol â rheoliadau o dan adran 86 o Ddeddf Diwygio Lles 2012 (cleifion mewnol mewn ysbyty);

(j)os byddai TALlA yn daladwy i’r person hwnnw pe na bai y taliad wedi ei atal dros dro yn unol ag unrhyw delerau cynllun digolledu’r lluoedd arfog a’r lluoedd wrth gefn, sy’n caniatáu ataliad dros dro oherwydd bod person yn cael triniaeth feddygol mewn ysbyty neu sefydliad cyffelyb;

(k)os byddai paragraff (f), (g), (h) neu (i) yn gymwys i’r aelod arall pe bai’r darpariaethau deddfwriaethol y cyfeirir atynt yn y paragraffau hynny yn ddarpariaethau o dan unrhyw ddeddfiad cyfatebol sy’n cael effaith yng Ngogledd Iwerddon; neu

(l)os oes gan yr aelod arall gerbyd ar gyfer pobl anabl neu fath arall o gerbyd, a ddarparwyd i’r aelod arall gan yr Ysgrifennydd Gwladol o dan baragraff 9 o Atodlen 1 i Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 2006 neu o dan adran 46 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Yr Alban) 1978(22), neu a ddarparwyd gan yr Adran Iechyd, Gwasanaethau Cymdeithasol a Diogelwch y Cyhoedd yng Ngogledd Iwerddon o dan erthygl 30(1) o Orchymyn Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Personol (Gogledd Iwerddon) 1972, neu a ddarparwyd gan Weinidogion Cymru o dan adran 5 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 ac Atodlen 1 i’r Ddeddf honno.

(12) At ddibenion is-baragraff (11), unwaith y bydd is-baragraff (11)(d) yn gymwys i’r ceisydd, os yw’r ceisydd wedyn, am gyfnod o 56 diwrnod neu lai, yn peidio â bod yn analluog i weithio, neu gael ei drin fel pe bai’n analluog i weithio, yna, ar ddiwedd y cyfnod hwnnw, pan â’r ceisydd yn analluog i weithio drachefn, neu pan drinnir ef drachefn fel pe bai’n analluog i weithio, bydd yr is-baragraff hwnnw yn gymwys i’r ceisydd ar unwaith, cyhyd ag y bo’r ceisydd yn parhau’n analluog i weithio, neu cyhyd ag y’i trinnir fel pe bai’n analluog i weithio.

(13) At ddibenion is-baragraff (11), unwaith y bydd is-baragraff (11)(e) yn gymwys i’r ceisydd, os yw galluedd y ceisydd ar gyfer gwaith wedyn yn peidio â bod yn gyfyngedig, neu os peidir â’i drin fel pe bai ei alluedd ar gyfer gwaith yn gyfyngedig, am gyfnod o 84 diwrnod neu lai, yna, ar ddiwedd y cyfnod hwnnw, pan â galluedd y ceisydd ar gyfer gwaith yn gyfyngedig drachefn, neu pan drinnir ef drachefn fel pe bai ei allu’n gyfyngedig, bydd yr is-baragraff hwnnw yn gymwys i’r ceisydd ar unwaith, cyhyd ag y bo galluedd y ceisydd ar gyfer gwaith yn parhau’n gyfyngedig, neu cyhyd ag y’i trinnir fel pe bai ei alluedd ar gyfer gwaith yn gyfyngedig.

(14) At ddibenion is-baragraffau (6) ac (8)(a), mae person yn anabl os yw’r person hwnnw yn berson—

(a)y mae lwfans gweini neu elfen ofal y lwfans anabledd yn daladwy iddo, neu y byddai’n daladwy iddo oni bai am—

(i)atal budd-dal dros dro yn unol â rheoliadau o dan adran 113(2) o DCBNC; neu

(ii)lleihad oherwydd traddodi i ysbyty;

(b)y mae elfen byw dyddiol y taliad annibyniaeth bersonol yn daladwy iddo neu y byddai’n daladwy iddo oni bai am atal y budd-dal dros dro yn unol â rheoliadau o dan adran 86 o Ddeddf Diwygio Lles 2012 (cleifion mewnol mewn ysbyty);

(c)wedi ei gofrestru fel person dall mewn cofrestr a gedwir o dan adran 29 o Ddeddf Cymorth Gwladol 1948 (gwasanaethau lles) neu, yn yr Alban, wedi ei ardystio’n ddall ac, o ganlyniad, wedi ei gofrestru fel person dall mewn cofrestr a gynhelir gan, neu ar ran, cyngor a gyfansoddwyd o dan adran 2 o Ddeddf Llywodraeth Leol (Yr Alban) 1994(23);

(d)y peidiodd â bod yn gofrestredig fel person dall mewn cofrestr o’r fath, o fewn y cyfnod sy’n cychwyn 28 wythnos cyn y dydd Llun cyntaf ym Medi sy’n dilyn pymthegfed pen-blwydd y person hwnnw ac yn diweddu ar y diwrnod yn union cyn unfed pen-blwydd ar bymtheg y person hwnnw; neu

(e)y mae TALlA yn daladwy iddo.

(15) At ddibenion is-baragraff (1), rhaid trin person sydd ar absenoldeb mamolaeth, absenoldeb tadolaeth neu absenoldeb mabwysiadu fel pe bai’n ymgymryd â gwaith am dâl am y cyfnod a bennir yn is-baragraff (16) (“y cyfnod perthnasol”) ar yr amod—

(a)bod y person hwnnw’n gweithio am dâl yn ystod yr wythnos sy’n rhagflaenu’r cyfnod o absenoldeb mamolaeth, absenoldeb tadolaeth neu absenoldeb mabwysiadu;

(b)bod y person hwnnw’n tynnu costau gofal plant perthnasol o fewn ystyr is-baragraff (5); ac

(c)bod hawl gan y person hwnnw i gael naill ai tâl mamolaeth statudol o dan adran 164 o DCBNC, tâl tadolaeth cyffredin yn rhinwedd adran 171ZA neu 171ZB o’r Ddeddf honno, tâl tadolaeth statudol ychwanegol yn rhinwedd adran 171ZEA neu 171ZEB o’r Ddeddf honno, tâl mabwysiadu statudol yn rhinwedd adran 171ZL o’r Ddeddf honno, lwfans mamolaeth o dan adran 35 o’r Ddeddf honno neu gymhorthdal cymwys.

(16) At ddibenion is-baragraff (15) mae’r cyfnod perthnasol yn cychwyn ar y diwrnod y mae absenoldeb mamolaeth, absenoldeb tadolaeth neu absenoldeb mabwysiadu y person hwnnw’n cychwyn, a daw i ben ar—

(a)y dyddiad y daw’r absenoldeb hwnnw i ben;

(b)os na thelir yr elfen gofal plant o’r credyd treth gwaith ar y dyddiad y daw’r hawlogaeth i lwfans mamolaeth, cymhorthdal cymwys (os yw’n berthnasol), tâl mamolaeth statudol, tâl tadolaeth statudol cyffredin neu ychwanegol neu’r tâl mabwysiadu statudol i ben, y dyddiad y daw’r hawlogaeth honno i ben; neu

(c)os telir yr elfen gofal plant o’r credyd treth gwaith ar y dyddiad y daw’r hawlogaeth i lwfans mamolaeth neu gymhorthdal cymwys, tâl mamolaeth statudol, tâl tadolaeth statudol cyffredin neu ychwanegol, neu’r tâl mabwysiadu statudol i ben, y dyddiad y daw’r hawlogaeth i’r dyfarniad o’r elfen gofal plant o’r credyd treth gwaith i ben,

pa un bynnag sy’n digwydd gyntaf.

(17) Yn is-baragraffau (15) ac (16)—

(a)ystyr “cymhorthdal cymwys” (“qualifying support”) yw cymhorthdal incwm y mae hawl gan y person hwnnw i’w gael yn rhinwedd paragraff 14B o Atodlen 1B i Reoliadau Cymhorthdal Incwm (Cyffredinol) 1987; a

(b)ystyr “elfen gofal plant” (“child care element”) o’r credyd treth gwaith yw’r elfen o’r credyd treth gwaith a ragnodir o dan adran 12 o Ddeddf Credydau Treth 2002 (elfen gofal plant).

(18) Yn y paragraff hwn nid yw “ceisydd” (“applicant”) yn cynnwys ceisydd—

(a)y mae ganddo, neu

(b)y mae ganddo (ar y cyd â phartner),

ddyfarniad o gredyd cynhwysol.

Cyfrifiadau o’r incwm wythnosol cyfartalog o gredydau treth

22.—(1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys pan fo ceisydd yn cael credyd treth.

(2) Pan fo’r paragraff hwn yn gymwys, y cyfnod y mae’n rhaid cymryd y credyd treth i ystyriaeth drosto yw’r cyfnod a bennir yn is-baragraff (3).

(3) Os yw’r rhandaliad, y gwneir y taliad o gredyd treth ynddo—

(a)yn rhandaliad dyddiol, y cyfnod yw 1 diwrnod, sef y diwrnod y telir y rhandaliad mewn perthynas ag ef;

(b)yn rhandaliad wythnosol, y cyfnod yw 7 diwrnod, yn diweddu ar y diwrnod y mae’r rhandaliad yn ddyledus i’w dalu;

(c)yn rhandaliad mewn perthynas â dwy wythnos, y cyfnod yw 14 diwrnod, yn cychwyn 6 diwrnod cyn y diwrnod y mae’r rhandaliad yn ddyledus i’w dalu;

(d)yn rhandaliad mewn perthynas â phedair wythnos, y cyfnod yw 28 diwrnod, yn diweddu ar y diwrnod y mae’r rhandaliad yn ddyledus i’w dalu.

(4) At ddibenion y paragraff hwn ystyr “credyd treth” (“tax credit”) yw credyd treth plant neu gredyd treth gwaith.

Diystyru newidiadau mewn treth, cyfraniadau etc

23. Wrth gyfrifo incwm ceisydd, caiff awdurdod ddiystyru unrhyw newid deddfwriaethol—

(a)yng nghyfradd sylfaenol neu gyfraddau eraill y dreth incwm;

(b)yn swm unrhyw ryddhad treth personol;

(c)yng nghyfraddau cyfraniadau nawdd cymdeithasol sy’n daladwy o dan DCBNC neu yn y terfyn enillion isaf neu’r terfyn enillion uchaf ar gyfer cyfraniadau Dosbarth 1 o dan y Ddeddf honno, y terfynau uchaf neu isaf sy’n gymwys i gyfraniadau Dosbarth 4 o dan y Ddeddf honno neu’r swm a bennir yn adran 11(4) o’r Ddeddf honno (eithriad enillion isel mewn perthynas â chyfraniadau Dosbarth 2);

(d)yn swm y dreth sy’n daladwy o ganlyniad i gynnydd yn y gyfradd wythnosol o bensiwn ymddeol Categori A, B, C neu D neu unrhyw ychwanegiad ato neu unrhyw bensiwn graddedig sy’n daladwy o dan DCBNC;

(e)yn y gyfradd uchaf o gredyd treth plant neu gredyd treth gwaith,

am gyfnod ddim hwy na 30 wythnos ostyngiad, sy’n cychwyn gyda’r wythnos ostyngiad yn union ar ôl y dyddiad y daw’r newid yn effeithiol.

Cyfrifo elw net enillwyr hunangyflogedig

24.—(1) At ddibenion paragraff 11 (enillion wythnosol cyfartalog enillwyr hunangyflogedig), enillion y ceisydd y mae’n rhaid eu cymryd i ystyriaeth yw’r canlynol—

(a)yn achos enillydd hunangyflogedig sy’n ymgymryd â chyflogaeth ar ei ran ei hun, yr elw net sy’n deillio o’r gyflogaeth honno;

(b)yn achos enillydd hunangyflogedig sy’n bensiynwr ac yn ymgymryd â’i gyflogaeth mewn partneriaeth, cyfran y person hwnnw o’r elw net sy’n deillio o’r gyflogaeth honno, llai—

(i)swm mewn perthynas â threth incwm a chyfraniadau nawdd cymdeithasol sy’n daladwy o dan DCBNC, a gyfrifir yn unol â pharagraff 25 (cyfrifo didynnu treth a chyfraniadau enillwyr hunangyflogedig); a

(ii)hanner y swm a gyfrifir yn unol ag is-baragraff (11) mewn perthynas ag unrhyw bremiwm cymwys;

(c)yn achos enillydd hunangyflogedig nad yw’n bensiynwr ac sy’n ymgymryd â chyflogaeth mewn partneriaeth, neu gyflogaeth fel pysgotwr cyfran yn yr ystyr a roddir i “share fisherman” gan Reoliadau Nawdd Cymdeithasol (Budd-daliadau Llongwyr) 1975(24), cyfran y person hwnnw o’r elw net sy’n deillio o’r gyflogaeth honno, llai—

(ii)hanner y swm a gyfrifir yn unol ag is-baragraff (11) mewn perthynas ag unrhyw bremiwm cymwys.

(2) Rhaid diystyru, o elw net ceisydd nad yw’n bensiynwr, unrhyw swm, pan fo’n gymwys, a bennir ym mharagraffau 1 i 16 o Atodlen 8 (symiau a ddiystyrir wrth gyfrifo enillion).

(3) At ddibenion is-baragraff (1)(a) rhaid cyfrifo elw net y gyflogaeth, ac eithrio pan fo is-baragraff (9) yn gymwys, drwy gymryd i ystyriaeth enillion y gyflogaeth dros y cyfnod asesu, llai—

(a)yn ddarostyngedig i is-baragraffau (5) i (8), unrhyw dreuliau a dynnir yn gyfan gwbl ac yn unig yn y cyfnod hwnnw at ddibenion y gyflogaeth honno;

(b)swm mewn perthynas ag—

(i)treth incwm; a

(ii)cyfraniadau nawdd cymdeithasol sy’n daladwy o dan DCBNC,

a gyfrifir yn unol â pharagraff 25 (cyfrifo didyniad treth a chyfraniadau enillwyr hunangyflogedig); ac

(c)hanner y swm a gyfrifir yn unol ag is-baragraff (11) mewn perthynas ag unrhyw bremiwm cymwys.

(4) At ddibenion is-baragraff (1)(b) rhaid cyfrifo elw net y gyflogaeth drwy gymryd i ystyriaeth enillion y gyflogaeth dros y cyfnod asesu llai, yn ddarostyngedig i is-baragraffau (5) i (8), unrhyw dreuliau a dynnir yn gyfan gwbl ac yn unig yn y cyfnod hwnnw at ddibenion y gyflogaeth honno.

(5) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (6), rhaid peidio â gwneud unrhyw ddidyniad o dan baragraff (3)(a) neu (4), mewn perthynas ag—

(a)unrhyw wariant cyfalaf;

(b)dibrisiant unrhyw ased cyfalaf;

(c)unrhyw swm a ddefnyddiwyd neu y bwriedir ei ddefnyddio i sefydlu neu ehangu’r gyflogaeth;

(d)unrhyw golled a dynnwyd cyn dechrau’r cyfnod asesu;

(e)ad-daliad o’r cyfalaf mewn unrhyw fenthyciad a gymerwyd at ddibenion y gyflogaeth;

(f)unrhyw dreuliau a dynnwyd wrth ddarparu adloniant busnes; ac

(g)yn achos ceisydd nad yw’n bensiynwr, unrhyw ddyledion, ac eithrio drwg-ddyledion y profwyd eu bod yn ddrwg-ddyledion, ond nid yw’r paragraff hwn yn gymwys i unrhyw dreuliau a dynnir wrth adennill dyled.

(6) Rhaid gwneud didyniad o dan is-baragraff (3)(a) neu (4) mewn perthynas ag ad-dalu’r cyfalaf mewn unrhyw fenthyciad a ddefnyddiwyd ar gyfer—

(a)amnewid cyfarpar neu beiriannau yng nghwrs busnes; neu

(b)atgyweirio ased busnes presennol, ac eithrio i’r graddau y mae unrhyw swm yn daladwy o dan bolisi yswiriant ar gyfer ei atgyweirio.

(7) Rhaid i’r awdurdod wrthod gwneud didyniad mewn perthynas ag unrhyw dreuliau o dan is-baragraff (3)(a) neu (4) os na fodlonwyd yr awdurdod, o ystyried natur a swm y draul, ei bod wedi ei thynnu yn rhesymol.

(8) Er mwyn osgoi amheuaeth—

(a)rhaid peidio â gwneud didyniad o dan is-baragraff (3)(a) neu (4) mewn perthynas ag unrhyw swm, oni wariwyd y swm hwnnw at ddibenion y busnes;

(b)rhaid gwneud didyniad o dan y naill neu’r llall o’r is-baragraffau hynny mewn perthynas ag—

(i)pan fo swm y dreth ar werth a dalwyd yn fwy na swm y dreth ar werth a dderbyniwyd yn y cyfnod asesu, y gwahaniaeth rhwng y ddau swm;

(ii)unrhyw incwm a wariwyd i atgyweirio ased busnes presennol ac eithrio i’r graddau y mae unrhyw swm yn daladwy o dan bolisi yswiriant ar gyfer ei atgyweirio;

(iii)unrhyw daliad o log ar fenthyciad a gymerwyd at ddibenion y gyflogaeth.

(9) Pan fo ceisydd yn ymgymryd â chyflogaeth fel gwarchodwr plant, elw net y gyflogaeth fydd un rhan o dair o enillion y gyflogaeth honno, llai—

(a)swm mewn perthynas ag—

(i)treth incwm; a

(ii)cyfraniadau nawdd cymdeithasol sy’n daladwy o dan DCBNC,

a gyfrifir yn unol â pharagraff 25 (cyfrifo didyniad treth a chyfraniadau enillwyr hunangyflogedig); a

(b)hanner y swm a gyfrifir yn unol ag is-baragraff (11) mewn perthynas ag unrhyw bremiwm cymwys.

(10) Er mwyn osgoi amheuaeth, pan fo ceisydd yn ymgymryd â chyflogaeth fel enillydd hunangyflogedig a’r ceisydd hefyd yn ymgymryd ag un neu ragor o gyflogaethau eraill fel enillydd hunangyflogedig neu gyflogedig, rhaid peidio â gwrthbwyso unrhyw golled a dynnir mewn unrhyw un o gyflogaethau’r enillydd yn erbyn enillion y ceisydd mewn unrhyw un o’i gyflogaethau eraill.

(11) Rhaid cyfrifo’r swm mewn perthynas ag unrhyw bremiwm cymwys drwy luosi swm dyddiol y premiwm cymwys gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod asesu; ac at ddibenion y paragraff hwn, rhaid penderfynu swm dyddiol y premiwm cymwys fel a ganlyn—

(a)os yw’r premiwm cymwys yn daladwy yn fisol, drwy luosi swm y cyfraniad cymwys gyda 12 a rhannu’r lluoswm gyda 365;

(b)mewn unrhyw achos arall, drwy rannu swm y premiwm cymwys gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y cyfnod y mae’r premiwm cymwys yn berthynol iddo.

(12) Yn y paragraff hwn, ystyr “premiwm cymwys” (“qualifying premium”) yw unrhyw bremiwm sy’n daladwy fesul cyfnod mewn perthynas â chynllun pensiwn personol ac yn daladwy felly ar neu ar ôl dyddiad y cais.

Cyfrifo didyniad treth a chyfraniadau enillwyr hunangyflogedig

25.—(1) Rhaid cyfrifo’r swm sydd i’w ddidynnu mewn perthynas â threth incwm o dan baragraff 24(1)(b)(i), (3)(b)(i) neu (9)(a)(i) (cyfrifo elw net enillwyr hunangyflogedig)—

(a)ar sail swm yr incwm trethadwy, a

(b)fel pe bai’r incwm hwnnw’n asesadwy ar gyfer treth incwm ar y gyfradd dreth sylfaenol sy’n gymwys i’r cyfnod asesu, llai, yn unig, y rhyddhad personol y mae hawl gan y ceisydd i’w gael o dan adran 35 i 37 o Ddeddf Treth Incwm 2007(25) (lwfansau personol) fel y bo’n briodol i amgylchiadau’r ceisydd.

(2) Ond, os yw’r cyfnod asesu’n llai na blwyddyn, rhaid cyfrifo’r enillion y cymhwysir y gyfradd dreth sylfaenol iddynt a swm y rhyddhad personol sy’n ddidynadwy o dan y paragraff hwn ar sail pro rata.

(3) Y swm sydd i’w ddidynnu mewn perthynas â chyfraniadau nawdd cymdeithasol o dan baragraff 24 (1)(b)(i), (3)(b)(ii) neu (9)(a)(ii) yw cyfanswm y canlynol—

(a)swm y cyfraniadau Dosbarth 2 sy’n daladwy o dan adran 11(1) o DCBNC neu, yn ôl fel y digwydd, adran 11(3) o DCBNC ar y gyfradd sy’n gymwys i’r cyfnod asesu ac eithrio pan fo incwm trethadwy’r ceisydd yn llai na’r swm a bennir yn adran 11(4) o’r Ddeddf honno (eithriad enillion isel) ar gyfer y flwyddyn dreth sy’n gymwys i’r cyfnod asesu; ond os yw’r cyfnod asesu’n llai na blwyddyn, rhaid lleihau’r swm a bennir ar gyfer y flwyddyn dreth honno pro rata; a

(b)swm y cyfraniadau Dosbarth 4 (os oes rhai) a fyddai’n daladwy o dan adran 15 o DCBNC (cyfraniadau Dosbarth 4 sy’n adenilladwy o dan y Deddfau Treth Incwm) ar y gyfradd ganrannol sy’n gymwys i’r cyfnod asesu ar gymaint o’r incwm trethadwy ag sydd uwchlaw’r terfyn isaf, ond nid uwchlaw’r terfyn uchaf o elwau a chynyddiadau cymwys ar gyfer y flwyddyn dreth sy’n gymwys i’r cyfnod asesu; ond os yw’r cyfnod asesu’n llai na blwyddyn, rhaid lleihau’r terfynau hynny pro rata.

(4) Yn y paragraff hwn ystyr “incwm trethadwy” (“chargeable income”) yw—

(a)ac eithrio pan fo paragraff (b) yn gymwys, yr enillion sy’n deillio o gyflogaeth, llai unrhyw dreuliau a ddidynnwyd o dan is-baragraff (3)(a) neu, yn ôl fel y digwydd, is-baragraff (5) o baragraff 24;

(b)yn achos cyflogaeth fel gwarchodwr plant, un rhan o dair o enillion y gyflogaeth honno.

PENNOD 3Cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

26.—(1) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (2), y cyfalaf y mae’n rhaid ei gymryd i ystyriaeth yn achos ceisydd yw’r cyfan o gyfalaf y ceisydd, fel y’i cyfrifir yn unol â’r Rhan hon ac unrhyw incwm a drinnir fel cyfalaf o dan baragraff 27 (incwm a drinnir fel cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr).

(2) Wrth gyfrifo cyfalaf ceisydd o dan is-baragraff (1), rhaid diystyru, pan fo’n gymwys, unrhyw gyfalaf a bennir yn Atodlen 10, mewn perthynas â phersonau nad ydynt yn bensiynwyr.

(3) Rhaid peidio â thrin cyfalaf plentyn neu berson ifanc sy’n aelod o deulu ceisydd nad yw’n bensiynwr fel pe bai’n gyfalaf y ceisydd.

Incwm a drinnir fel cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

27.—(1) Mae’r paragraff hwn yn gymwys mewn perthynas â phersonau nad ydynt yn bensiynwyr.

(2) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw haelrodd sy’n deillio o gyflogaeth, y mae paragraff 9 o Atodlen 8 (symiau a ddiystyrir wrth gyfrifo enillion) yn gymwys iddi ac a delir fesul cyfnod o un flwyddyn o leiaf.

(3) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw swm ar ffurf ad-daliad o dreth incwm a ddidynnwyd o elwau neu daliadau trethadwy i dreth incwm o dan Atodlen D neu E.

(4) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw dâl gwyliau nad yw’n enillion o dan baragraff 14 (enillion enillwyr cyflogedig).

(5) Ac eithrio unrhyw incwm sy’n deillio o gyfalaf ac a ddiystyrir o dan baragraffau 4, 5, 7, 11, 17, 30 i 33, 48 neu 49 o Atodlen 10 (diystyriadau cyfalaf), rhaid trin fel cyfalaf unrhyw incwm sy’n deillio o gyfalaf, ond hynny, yn unig, o’r dyddiad dyladwy arferol pan gredydir yr incwm hwnnw i gyfrif y ceisydd.

(6) Yn achos cyflogaeth fel enillydd cyflogedig, rhaid trin fel cyfalaf unrhyw flaen-daliad o enillion, neu unrhyw fenthyciad, a roddir i’r ceisydd gan ei gyflogwr.

(7) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw daliad elusennol neu wirfoddol nas gwneir ac nad yw’n ddyladwy fesul cyfnod rheolaidd, ac eithrio taliad a wneir o dan, neu gan yr Ymddiriedolaethau, y Gronfa, Ymddiriedolaeth Eileen, MFET Limited, Cronfa Skipton, Sefydliad Caxton, y Gronfa Byw’n Annibynnol (2006) neu Gronfa Cymorth Elusennol Bomiau Llundain.

(8) Rhaid trin fel cyfalaf dderbyniadau gros unrhyw weithgarwch masnachol a ymgymerir gan berson sy’n cael cymorth mewn perthynas â hynny o dan y llwybr hunangyflogaeth, ond hynny i’r graddau, yn unig, y talwyd y derbyniadau hynny i gyfrif arbennig yn ystod y cyfnod pan oedd y person hwnnw’n derbyn y cyfryw gymorth.

(9) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw ôl-ddyled o lwfans cynhaliaeth a delir i geisydd fel cyfandaliad.

(10) Rhaid trin fel cyfalaf unrhyw ôl-ddyled o gredyd treth gwaith neu gredyd treth plant.

Cyfrifo cyfalaf yn y Deyrnas Unedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

28. Rhaid cyfrifo’r cyfalaf a feddir gan geisydd yn y Deyrnas Unedig yn ôl ei werth presennol ar y farchnad neu ei werth ildio, llai—

(a)10 y cant, os byddai treuliau a briodolid i’r gwerthiant; a

(b)swm unrhyw lyffethair a sicrhawyd ar y cyfalaf.

Cyfrifo cyfalaf y tu allan i’r Deyrnas Unedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

29. Rhaid cyfrifo cyfalaf a feddir gan geisydd mewn gwlad y tu allan i’r Deyrnas Unedig—

(a)mewn achos pan nad oes gwaharddiad yn y wlad honno ar drosglwyddo i’r Deyrnas Unedig swm sy’n hafal i werth presennol y cyfalaf ar y farchnad, neu ei werth ildio yn y wlad honno, yn ôl y gwerth hwnnw;

(b)mewn achos pan fo gwaharddiad o’r fath yn bodoli, yn ôl y pris y byddai’r cyfalaf yn ei gyrraedd pe gwerthid i brynwr parod yn y Deyrnas Unedig,

llai, os byddai treuliau a briodolid i’r gwerthiant, 10 y cant, a swm unrhyw lyffetheiriau a sicrhawyd ar y cyfalaf.

Cyfalaf tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

30.—(1) Rhaid trin ceisydd fel pe bai’n meddu unrhyw gyfalaf yr amddifadodd y ceisydd ei hunan ohono at y diben o sicrhau hawlogaeth i ostyngiad neu gynyddu swm y gostyngiad hwnnw, ac eithrio i’r graddau y lleiheir y cyfalaf hwnnw yn unol â pharagraff 31 (rheol lleihau cyfalaf tybiannol).

(2) Ac eithrio yn achos—

(a)ymddiriedolaeth ddisgresiynol; neu

(b)ymddiriedolaeth sy’n deillio o daliad a wnaed o ganlyniad i niwed personol; neu

(c)unrhyw fenthyciad na fyddid yn ei chael oni fyddid yn ei sicrhau ar gyfalaf a ddiystyrir o dan Atodlen 10; neu

(d)cynllun pensiwn personol, cynllun pensiwn galwedigaethol neu daliad a wneir gan Fwrdd y Gronfa Diogelu Pensiynau; neu

(e)unrhyw swm y mae paragraff 48(2)(a) o Atodlen 10 (cyfalaf sydd i’w ddiystyru) yn gymwys iddo, a weinyddir yn y modd y cyfeirir ato ym mharagraff 48(1)(a) o’r Atodlen honno; neu

(f)unrhyw swm y mae paragraff 49(a) o Atodlen 10 yn cyfeirio ato; neu

(g)credyd treth plant; neu

(h)credyd treth gwaith,

rhaid trin unrhyw gyfalaf, a fyddai wedi bod ar gael i’r ceisydd pe bai wedi gwneud cais amdano ond nas caffaelwyd gan y ceisydd, fel pe bai’r ceisydd yn meddu’r cyfalaf hwnnw ond hynny yn unig, o’r dyddiad y gellid disgwyl caffael y cyfalaf pe byddid wedi gwneud cais.

(3) Rhaid trin unrhyw daliad o gyfalaf, ac eithrio taliad o gyfalaf a bennir yn is-baragraff (4), a wneir—

(4) Nid yw is-baragraff (3) yn gymwys mewn perthynas â thaliad o gyfalaf a wneir—

(a)o dan neu gan unrhyw un o’r Ymddiriedolaethau, y Gronfa, Ymddiriedolaeth Eileen, MFET Limited, y Gronfa Byw’n Annibynnol (2006), Cronfa Skipton, Sefydliad Caxton, neu Gronfa Cymorth Elusennol Bomiau Llundain;

(b)yn unol ag adran 2 o Ddeddf Cyflogaeth a Hyfforddiant 1973 mewn perthynas â chyfranogiad person—

(i)mewn rhaglen gyflogaeth yn yr ystyr o “employment programme” a bennir yn rheoliad 75(1)(a) o Reoliadau Lwfans Ceisio Gwaith 1996;

(ii)mewn cynllun hyfforddi yn yr ystyr o “training scheme” a bennir yn rheoliad 75(1)(b) o’r Rheoliadau hynny; neu

(iii)mewn cwrs cymwys yn yr ystyr o “qualifying course” a bennir yn rheoliad 17A(7) o’r Rheoliadau hynny;

(c)mewn perthynas â chyfranogiad person yn y Cynllun Peilot Gweithio Am Eich Budd-dal;

(d)mewn perthynas â chyfranogiad person yn y Cynllun Gweithgaredd Gwaith Gorfodol;

(e)mewn perthynas â chyfranogiad ceisydd yn y Cynllun Cyflogaeth, Sgiliau a Menter;

(f)o dan gynllun pensiwn galwedigaethol, mewn perthynas â phensiwn neu daliad cyfnodol arall a wneir o dan gynllun pensiwn personol, neu daliad a wneir gan Fwrdd y Gronfa Diogelu Pensiynau—

(i)pan fo gorchymyn methdaliad wedi ei wneud mewn perthynas â’r person y gwnaed y taliad mewn perthynas ag ef neu, yn yr Alban, ystad y person hwnnw’n destun secwestraeth neu oruchwyliwr barnwrol wedi ei benodi ar ystad y person hwnnw o dan adran 41 o Ddeddf Cyfreithwyr (Yr Alban) 1980;

(ii)pan fo taliad wedi ei wneud i ymddiriedolwr mewn methdaliad neu unrhyw berson arall sy’n gweithredu ar ran y credydwyr; a

(iii)pan nad yw’r person y cyfeirir ato yn is-baragraff (i) nac unrhyw aelod o deulu’r person hwnnw yn meddu, neu pan na thrinnir hwy fel pe baent yn meddu, unrhyw incwm arall ar wahân i’r taliad hwnnw.

(5) Os yw ceisydd, mewn perthynas â chwmni, mewn safle cyfatebol i safle unig berchennog neu bartner ym musnes y cwmni hwnnw, caniateir trin y ceisydd fel pe bai’n unig berchennog neu bartner o’r fath, ac mewn achos o’r fath—

(a)er gwaethaf paragraff 26 (cyfrifo cyfalaf) rhaid diystyru gwerth daliad y ceisydd yn y cwmni hwnnw; a

(b)rhaid trin y ceisydd, yn ddarostyngedig i is-baragraff (6), fel pe bai’n meddu swm o gyfalaf sy’n hafal i werth, neu, yn ôl fel y digwydd, cyfran y ceisydd o werth, cyfalaf y cwmni hwnnw ac y mae darpariaethau blaenorol y Bennod hon yn gymwys at ddibenion cyfrifo’r swm hwnnw, fel pe bai’n gyfalaf gwirioneddol a feddid gan y ceisydd.

(6) Am gyhyd ag y bo’r ceisydd yn ymgymryd â gweithgareddau yng nghwrs busnes y cwmni, rhaid diystyru’r swm y trinnir y ceisydd fel pe bai’n ei feddu o dan is-baragraff (5).

(7) Pan drinnir ceisydd fel pe bai’n meddu cyfalaf o dan unrhyw un o is-baragraffau (1), (2) neu (3) mae darpariaethau blaenorol y Bennod hon yn gymwys at ddibenion cyfrifo swm y cyfalaf hwnnw, fel pe bai’n gyfalaf gwirioneddol a feddir gan y ceisydd.

Rheol lleihau cyfalaf tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

31.—(1) Pan drinnir ceisydd nad yw’n bensiynwr fel pe bai’n meddu cyfalaf o dan baragraff 30(1) (cyfalaf tybiannol), rhaid lleihau’r swm y trinnir y ceisydd fel pe bai’n ei feddu—

(a)yn achos wythnos sy’n dilyn—

(i)yr wythnos berthnasol y bodlonir mewn perthynas â hi yr amodau a bennir yn is-baragraff (2); neu

(ii)yr wythnos sy’n dilyn yr wythnos berthnasol honno ac yn bodloni’r amodau hynny,

o swm sydd i’w benderfynu o dan is-baragraff (3);

(b)yn achos wythnos nad yw is-baragraff (1)(a) yn gymwys iddi, ond pan fo—

(i)yr wythnos honno’n wythnos sy’n dilyn yr wythnos berthnasol; a

(ii)yr wythnos berthnasol honno’n wythnos y bodlonir ynddi’r amod yn is-baragraff (4),

o swm sydd i’w benderfynu o dan is-baragraff (5).

(2) Mae’r is-baragraff hwn yn gymwys i wythnos ostyngiad pan fo’r ceisydd yn bodloni’r amodau canlynol—

(a)bod y ceisydd yn cael gostyngiad yn y dreth gyngor o dan gynllun awdurdod; a

(b)oni bai am baragraff 30(1), byddai’r ceisydd wedi cael gostyngiad mwy yn y dreth gyngor o dan gynllun awdurdod yn yr wythnos honno.

(3) Mewn achos y mae is-baragraff (2) yn gymwys iddo, rhaid i’r gostyngiad yn swm y cyfalaf y trinnir y ceisydd fel pe bai’n ei feddu at ddibenion is-baragraff (1)(a) fod yn hafal i swm cyfanredol y canlynol—

(a)swm sy’n hafal i’r swm ychwanegol o ostyngiad yn y dreth gyngor, y cyfeirir ato yn is-baragraff (2)(b);

(b)os yw’r ceisydd wedi hawlio budd-dal tai yn ogystal, swm unrhyw fudd-dal tai neu unrhyw swm ychwanegol o’r budd-dal hwnnw y byddai’r ceisydd wedi bod â hawl i’w gael mewn perthynas â’r cyfan neu ran o’r wythnos ostyngiad y cyfeirir ati yn is-baragraff (2) pe na fyddid wedi cymhwyso rheoliad 49(1) o Reoliadau Budd-dal Tai 2006(26) (cyfalaf tybiannol);

(c)os yw’r ceisydd wedi hawlio cymhorthdal incwm yn ogystal, swm y cymhorthdal incwm y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael mewn perthynas â’r cyfan neu ran o’r wythnos ostyngiad y cyfeirir ati yn is-baragraff (2) pe na fyddid wedi cymhwyso rheoliad 51(1) o Reoliadau Cymhorthdal Incwm (Cyffredinol) 1987 (cyfalaf tybiannol);

(d)os yw’r ceisydd wedi hawlio lwfans ceisio gwaith yn ogystal, swm unrhyw lwfans ceisio gwaith ar sail incwm y byddai’r ceisydd wedi bod â hawl i’w gael mewn perthynas â’r cyfan neu ran o’r wythnos ostyngiad y cyfeirir ati yn is-baragraff (2) pe na fyddid wedi cymhwyso rheoliad 113 o Reoliadau Lwfans Ceisio Gwaith 1996(27) (cyfalaf tybiannol); ac

(e)os yw’r ceisydd wedi hawlio lwfans cyflogaeth a chymorth lwfans swm unrhyw lwfans cyflogaeth a chymorth ar sail incwm y byddai’r ceisydd wedi bod â hawl i’w gael mewn perthynas â’r cyfan neu ran o’r wythnos ostyngiad y cyfeirir ati yn is-baragraff (2) pe na fyddid wedi cymhwyso rheoliad 115 o Reoliadau Lwfans Cyflogaeth a Chymorth 2008(28) (cyfalaf tybiannol).

(4) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (7), at ddibenion is-baragraff (1)(b) yr amod yw nad yw’r ceisydd yn bensiynwr ac y byddai hawl ganddo i gael gostyngiad yn y dreth gyngor yn yr wythnos berthnasol oni bai am baragraff 30(1).

(5) Mewn achos o’r fath, rhaid i swm y gostyngiad yn swm y cyfalaf y trinnir y ceisydd fel pe bai’n ei feddu fod yn hafal i swm cyfanredol y canlynol—

(a)swm y budd-dal treth gyngor y byddai hawl gan y ceisydd i’w gael yn yr wythnos berthnasol oni bai am baragraff 30(1);

(b)os byddai hawl wedi bod gan y ceisydd, oni bai am reoliad 49(1) o Reoliadau Budd-dal Tai 2006, i gael budd-dal tai neu swm ychwanegol o fudd-dal tai mewn perthynas â’r wythnos fudd-dal, sy’n cynnwys diwrnod olaf yr wythnos berthnasol, y swm sy’n hafal i—

(i)mewn achos pan nad oes budd-dal tai yn daladwy, y swm y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael; neu

(ii)mewn unrhyw achos arall, y swm sy’n hafal i’r swm ychwanegol o fudd-dal tai y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael;

(c)os byddai hawl wedi bod gan y ceisydd, oni bai am reoliad 51(1) o Reoliadau Cymhorthdal Incwm (Cyffredinol) 1987, i gael cymhorthdal incwm mewn perthynas â’r wythnos fudd-dal, yn yr ystyr a roddir i “benefit week” gan reoliad 2(1) o’r Rheoliadau hynny (dehongli), sy’n cynnwys diwrnod olaf yr wythnos berthnasol, y swm y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael;

(d)os byddai hawl wedi bod gan y ceisydd, oni bai am reoliad 113 o Reoliadau Lwfans Ceisio Gwaith 1996, i gael lwfans ceisio gwaith ar sail incwm mewn perthynas â’r wythnos fudd-dal, o fewn yr ystyr a roddir i “benefit week” yn rheoliad 1(3) o’r Rheoliadau hynny (dehongli), sy’n cynnwys diwrnod olaf yr wythnos berthnasol, y swm y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael; ac

(e)os byddai hawl wedi bod gan y ceisydd, oni bai am reoliad 115 o Reoliadau Lwfans Cyflogaeth a Chymorth 2008, i gael lwfans cyflogaeth a chymorth ar sail incwm mewn perthynas â’r wythnos fudd-dal, o fewn yr ystyr a roddir i “benefit week” yn rheoliad 2(1) o’r Rheoliadau hynny (dehongli), sy’n cynnwys diwrnod olaf yr wythnos berthnasol, y swm y byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i’w gael.

(6) Ond os yw’r swm a grybwyllir ym mharagraff (a), (b), (c), (d) neu (e) o is-baragraff (5) (“y swm perthnasol”) mewn perthynas â rhan-wythnos, rhaid penderfynu’r swm sydd i’w gymryd i ystyriaeth o dan y paragraff hwnnw drwy—

(a)rhannu’r swm perthnasol gyda’r rhif sy’n hafal i nifer y diwrnodau yn y rhan-wythnos honno, a

(b)lluosi canlyniad y cyfrifiad hwnnw gyda 7.

(7) Rhaid ailbenderfynu’r swm a benderfynwyd o dan is-baragraff (5), o dan yr is-baragraff priodol, os yw’r ceisydd yn gwneud cais pellach am ostyngiad yn y dreth gyngor ac os yw’r amodau yn is-baragraff (8) wedi eu bodloni, ac mewn achos o’r fath—

(a)mae paragraffau (a) i (e) o is-baragraff (5) yn gymwys fel pe rhoddid y geiriau “wythnos ddilynol berthnasol” yn lle’r geiriau “wythnos berthnasol”; a

(b)yn ddarostyngedig i is-baragraff (9), mae’r swm fel y’i hail benderfynwyd yn cael effaith o’r wythnos gyntaf sy’n dilyn yr wythnos ddilynol berthnasol sydd dan sylw.

(8) Yr amodau yw—

(a)y gwneir cais pellach 26 neu ragor o wythnosau ar ôl—

(i)y dyddiad y gwnaeth y ceisydd y cais am ostyngiad yn y dreth gyngor, y triniwyd y ceisydd gyntaf mewn perthynas ag ef, fel pe bai’n meddu’r cyfalaf dan sylw o dan baragraff 30(1);

(ii)mewn achos pan wnaed o leiaf un ailbenderfyniad yn unol ag is-baragraff (7), y dyddiad y gwnaeth y ceisydd gais ddiwethaf am ostyngiad yn y dreth gyngor a arweiniodd at ailbenderfynu’r swm wythnosol, neu

(iii)y dyddiad y peidiodd ddiwethaf hawl y ceisydd i gael gostyngiad yn y dreth gyngor,

pa un bynnag ddigwyddodd ddiwethaf; a

(b)byddai hawl wedi bod gan y ceisydd i gael gostyngiad o’r dreth gyngor o dan gynllun awdurdod, oni bai am baragraff 30(1).

(9) Rhaid i’r swm a ailbenderfynir yn unol ag is-baragraff (7) beidio â chael effaith os yw’n llai na’r swm a oedd yn gymwys yn yr achos hwnnw yn union cyn yr ailbenderfyniad; ac mewn achos o’r fath rhaid i’r swm uchaf barhau i gael effaith.

(10) At ddibenion y paragraff hwn—

ystyr “rhan-wythnos” (“part-week”)—

(a)

mewn perthynas â swm a grybwyllir yn is-baragraff (5)(a), yw cyfnod sy’n llai nag wythnos ac y caniateir gostyngiad o’r dreth gyngor ar ei gyfer o dan gynllun awdurdod;

(b)

mewn perthynas â swm a grybwyllir yn is-baragraff (5)(b), yw cyfnod sy’n llai nag wythnos ac y mae budd-dal tai yn daladwy ar ei gyfer;

(c)

mewn perthynas â swm a grybwyllir yn is-baragraff (5)(c), (d) neu (e) yw—

(i)

cyfnod o lai ag wythnos, sydd y cyfan o’r cyfnod y mae cymhorthdal incwm, lwfans cyflogaeth a chymorth ar sail incwm, neu, yn ôl fel y digwydd, lwfans ceisio gwaith ar sail incwm, yn daladwy ar ei gyfer; a

(ii)

unrhyw gyfnod arall o lai nag wythnos y mae’n daladwy ar ei gyfer;

ystyr “wythnos berthnasol” (“relevant week”) yw’r wythnos ostyngiad neu’r rhan-wythnos pan gymerwyd i ystyriaeth y cyfalaf dan sylw, yr amddifadodd y ceisydd ei hunan ohono o fewn ystyr paragraff 30(1)—

(a)

am y tro cyntaf, at y diben o benderfynu hawlogaeth y ceisydd i ostyngiad; neu

(b)

ar achlysur dilynol at y diben o benderfynu neu ailbenderfynu hawlogaeth y ceisydd i ostyngiad ar yr achlysur dilynol hwnnw, a phan barodd y penderfyniad neu’r ailbenderfyniad hwnnw fod y ceisydd naill ai’n dechrau cael neu’n peidio â chael gostyngiad,

ac os pennir mwy nag un wythnos ostyngiad drwy gyfeirio at baragraffau (a) a (b) o’r diffiniad hwn, y ddiweddaraf neu’r ddiweddarach o’r cyfryw wythnosau gostyngiad neu, yn ôl fel y digwydd, y ddiweddaraf neu’r ddiweddarach o’r cyfryw ran-wythnosau, yw’r wythnos berthnasol;

ystyr “wythnos ddilynol berthnasol” (“relevant subsequent week”) yw’r wythnos ostyngiad neu’r rhan-wythnos sy’n cynnwys y diwrnod pan wnaed y cais pellach, neu, os gwnaed mwy nag un cais pellach, pan wnaed y cais olaf o’r fath.

Cyfalaf a ddelir ar y cyd: personau nad ydynt yn bensiynwyr

32. Ac eithrio pan fo ceisydd yn meddu cyfalaf a ddiystyrir o dan baragraff 30(5) (cyfalaf tybiannol), os oes gan y ceisydd, ac un neu ragor o bersonau eraill, hawl fuddiannol mewn meddiant unrhyw ased cyfalaf, rhaid eu trin, yn absenoldeb tystiolaeth i’r gwrthwyneb, fel pe bai gan bob un ohonynt, mewn cyfrannau cyfartal, hawl mewn meddiant o’r holl fuddiant llesiannol yn yr ased ac mae darpariaethau blaenorol y Bennod hon yn gymwys at y diben o gyfrifo swm y cyfalaf y trinnir y ceisydd fel pe bai’n ei feddu, fel pe bai’n gyfalaf gwirioneddol a feddir gan y ceisydd.

Cyfrifo incwm tariff: personau nad ydynt yn bensiynwyr

33. Rhaid trin cyfalaf ceisydd nad yw’n bensiynwr, a gyfrifwyd yn unol â’r Atodlen hon, fel pe bai’n incwm wythnosol o—

(a)£1 am bob £250 cyflawn uwchlaw £6,000 ond nid uwchlaw £16,000; a

(b)£1 am unrhyw swm dros ben nad yw’n £250 cyflawn.

(1)

Caniateir defnyddio pwerau yn adran 14A o Ddeddf 1992 i’w gwneud yn ofynnol bod cyflogwyr yn darparu gwybodaeth at y dibenion hyn.

(2)

1996 p.18.

(3)

O.S. 2001/1004.

(4)

2007 p.3; diwygiwyd pennawd ac is-adran (1) o adran 35 gan adran 4 o Ddeddf Cyllid 2012 (p.14) (“Deddf 2012”); mewnosodwyd is-adrannau (2) a (4) gan adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009 (p.10). Yn adran 36, diwygiwyd y pennawd ac is-adran (2), amnewidiwyd is-adran (1) ac mewnosodwyd is-adran (2A) gan adran 4 o Ddeddf 2012; mae is-adran (2) wedi ei diwygio hefyd gan erthygl 3 o O.S. 2012/3047 ac adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009. Yn adran 37, diwygiwyd y pennawd ac is-adran (2), amnewidiwyd is-adran (1) ac mewnosodwyd is-adran (2A) gan adran 4 o Ddeddf 2012; mae is-adran (2) wedi ei diwygio hefyd gan erthygl 3 o O.S. 2012/3047 ac adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009.

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

O.S. 2003/237 (Cy.35).

(19)

O.S.A. 2009/210.

(20)

O.S. 2004/219 (Cy.23).

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

2007 p.3; diwygiwyd pennawd ac is-adran (1) o adran 35 gan adran 4 o Ddeddf Cyllid 2012 (p.14) (“Deddf 2012”); mewnosodwyd is-adrannau (2) a (4) gan adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009 (p.10). Yn adran 36, diwygiwyd y pennawd ac is-adran (2), amnewidiwyd is-adran (1) ac mewnosodwyd is-adran (2A) gan adran 4 o Ddeddf 2012; mae is-adran (2) wedi ei diwygio hefyd gan erthygl 3 o O.S. 2012/3047, ac adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009. Yn adran 37, diwygiwyd y pennawd ac is-adran (2), amnewidiwyd is-adran (1) ac mewnosodwyd is-adran (2A) gan adran 4 o Ddeddf 2012; mae is-adran (2) wedi ei diwygio hefyd gan erthygl 3 o O.S. 2012/3047, ac adran 4 o Ddeddf Cyllid 2009.

(26)

O.S. 2006/213.

(27)

O.S. 1996/207.

(28)

O.S. 2008/794.

legislation.gov.uk

Search Legislation

Rheoliadau Cynlluniau Gostyngiadau’r Dreth Gyngor a Gofynion Rhagnodedig (Cymru) 2013

You are here:

What Version

Opening Options

More Resources

Statws

RHAN 4Incwm a chyfalaf at ddibenion cyfrifo cymhwystra am ostyngiad o dan gynllun awdurdod, a swm unrhyw ostyngiad

PENNOD 1Incwm a chyfalaf: cyffredinol

Cyfrifo incwm a chyfalaf: teulu’r ceisydd a phriodasau amlbriod: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Amgylchiadau pan fo cyfalaf ac incwm annibynnydd i gael eu trin fel eiddo i’r ceisydd: personau nad ydynt yn bensiynwyr

PENNOD 2Incwm a chyfalaf pan ddyfarnwyd credyd cynhwysol

Cyfrifo incwm a chyfalaf: personau, nad ydynt yn bensiynwyr, sydd â dyfarniad o gredyd cynhwysol

PENNOD 3Incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Enillion cyfartalog wythnosol enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Enillion wythnosol cyfartalog enillwyr hunangyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Incwm wythnosol cyfartalog ac eithrio enillion: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo incwm wythnosol enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Enillion enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo enillion net enillwyr cyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Enillion enillwyr hunangyflogedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo incwm ac eithrio enillion: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfalaf a drinnir fel incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Incwm tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

PENNOD 5Incwm: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo incwm ar sail wythnosol

Trin costau gofal plant

Cyfrifiadau o’r incwm wythnosol cyfartalog o gredydau treth

Diystyru newidiadau mewn treth, cyfraniadau etc

Cyfrifo elw net enillwyr hunangyflogedig

Cyfrifo didyniad treth a chyfraniadau enillwyr hunangyflogedig

PENNOD 3Cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Incwm a drinnir fel cyfalaf: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo cyfalaf yn y Deyrnas Unedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo cyfalaf y tu allan i’r Deyrnas Unedig: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfalaf tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Rheol lleihau cyfalaf tybiannol: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfalaf a ddelir ar y cyd: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Cyfrifo incwm tariff: personau nad ydynt yn bensiynwyr

Options/Help

Print Options

PrintThe Whole Instrument

PrintThe Whole Schedule

PrintThis Part only

You have chosen to open The Whole Instrument

You have chosen to open The Whole Instrument as a PDF

You have chosen to open the Whole Instrument

You have chosen to open Schedules only

Legislation is available in different versions:

Opening Options

More Resources

More Resources