Pennod 7: Adrannau 59-63 - Trosolwg o’r farchnad
110.Mae adrannau 189 i 191 o Ddeddf 2014 (fel y’u diwygiwyd gan Atodlen 3 o’r Ddeddf hon) yn gosod dyletswyddau ar awdurdodau lleol i ddiwallu anghenion pobl sy’n cael gwasanaeth gan berson sydd wedi ei gofrestru’n ddarparwr gwasanaeth o dan y Ddeddf hon ond ei fod yn methu â darparu’r gwasanaethau rheoleiddiedig oherwydd methiant busnes.
111.Cyfres o ddarpariaethau yw adrannau 59 i 63 o’r Ddeddf hon sydd â’r nod o nodi’r darparwyr gwasanaethau rheoleiddiedig hynny sy’n darparu gwasanaeth a fyddai, pe bai’n methu, yn cael effaith ar y farchnad gofal a chymorth yng Nghymru ac yn sbardun i arfer dyletswyddau awdurdodau lleol o dan adrannau 189 i 191 o Ddeddf 2014.
112.Mae adrannau 59 i 62 yn debyg i’r darpariaethau trosolwg o’r farchnad (adrannau 53-57) yn Neddf Gofal 2014 sy’n gymwys yn Lloegr. Mae adran 59 yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru sefydlu meini prawf mewn rheoliadau a gaiff eu defnyddio i nodi darparwyr a fydd yn ddarostyngedig i’r darpariaethau trosolwg o’r farchnad yn y Ddeddf. Pan fo’r meini prawf yn gymwys i ddarparwr penodol, mae adran 61 yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru asesu cynaliadwyedd ariannol busnes y darparwr. Pan ddeuir i’r casgliad bod perygl sylweddol i’r busnes hwnnw, mae’r pwerau yn adran 61(3) yn caniatáu i Weinidogion Cymru ei gwneud yn ofynnol i’r darparwr gwasanaeth ddatblygu cynllun ar gyfer sut i liniaru’r peryglon hynny neu sut i gael gwared â hwy a threfnu’n uniongyrchol, neu ei gwneud yn ofynnol i’r darparwr drefnu, adolygiad annibynnol o’r busnes.
113.Mae is-adran (6) o adran 61 yn darparu pŵer i Weinidogion Cymru i wneud rheoliadau sy’n eu galluogi i gael gwybodaeth oddi wrth bersonau penodol a all fod yn ddefnyddiol wrth asesu cynaliadwyedd ariannol y darparwr. Mae’n debygol y bydd y math o wybodaeth y gall fod ei hangen ar Weinidogion Cymru yn ymwneud â chyllid y darparwr gwasanaeth neu wybodaeth mewn perthynas â sefyllfa ariannol y darparwr gwasanaeth neu’n ymwneud â sefyllfa ariannol yr endid penodol – os yw’r darparwr gwasanaeth yn ddibynnol yn ariannol ar endid o’r fath. Caiff y math o berson y caniateir iddynt gael eu rhagnodi yn y rheoliadau gynnwys cwmnïau o fewn yr un grŵp â’r darparwr a chwmnïau sydd â chyfran berchenogaeth sylweddol yn y darparwr.
114.Nid oes dim byd yn Neddf Gofal 2014 sy’n cyfateb yn uniongyrchol i’r gofyniad i Weinidogion Cymru lunio a chyhoeddi adroddiad ar sefydlogrwydd y farchnad genedlaethol yn adran 63. Nid yw’r wybodaeth sy’n cael ei chynnwys mewn adroddiad o’r fath yn gyfyngedig i wybodaeth am ddarparwyr sy’n ddarostyngedig i’r darpariaethau trosolwg o’r farchnad; adroddiad yw hwn sy’n darparu darlun o ran lle y mae darpariaeth ddigonol o wasanaethau penodol a lle y mae prinder neu lle y mae prinder yn debygol yn y ddarpariaeth o fathau penodol o wasanaethau. Rhaid i’r adroddiad gynnwys asesiad o effaith comisiynu gwasanaethau gan awdurdodau lleol wrth arfer eu swyddogaethau gwasanaethau cymdeithasol. Mae adran 63(2) yn ei gwneud yn ofynnol i’r adroddiad hwn gael ei lunio wrth ymgynghori â GCC o gofio mai prif amcan GCC yw diogelu, hybu a chynnal diogelwch a llesiant y cyhoedd yng Nghymru (gweler adran 68 am fanylion ynghylch amcanion GCC).
