Adran 132 – Rheoliadau ailstrwythuro sy’n darparu bod rhan o brif ardal i ddod yn rhan o brif ardal arall sy’n bodoli eisoes
578.Os yw rheoliadau ailstrwythuro yn cynnwys darpariaeth sydd, i bob pwrpas, yn trosglwyddo rhan neu rannau o’r brif ardal sydd o dan ystyriaeth i brif ardal arall sy’n bodoli eisoes, rhaid i’r rheoliadau gynnwys y ddarpariaeth a nodir yn is-adran (1) o’r adran hon.
579.Mae is-adran (1)(d) yn ei gwneud yn ofynnol i’r rheoliadau ddarparu mai’r system bleidleisio sydd i’w defnyddio yn yr etholiadau cyffredin cyntaf ar ôl y dyddiad trosglwyddo fydd y system sydd i’w defnyddio mewn etholiadau i brif gyngor yr ardal y trosglwyddwyd y rhan neu’r rhannau o’r cyngor a ddiddymwyd iddi. Mewn geiriau eraill, ni fydd unrhyw newid i’r system bleidleisio mewn prif ardal y mae rhan o brif ardal a ddiddymwyd yn cael ei hychwanegu ati.
580.Mae is-adran (2) yn rhestru’r materion y caniateir eu cynnwys mewn rheoliadau ailstrwythuro sy’n ymwneud â throsglwyddo rhan neu rannau o’r ardal sydd o dan ystyriaeth i brif ardal arall sy’n bodoli eisoes. Bydd pa un a gaiff y materion a restrir yn is-adran (2) eu cynnwys mewn rheoliadau ailstrwythuro ai peidio yn dibynnu ar amgylchiadau’r ailstrwythuro. Gallant gynnwys neilltuo cynghorwyr ardal a drosglwyddwyd i gyngor y brif ardal sy’n derbyn; byddai hynny’n galluogi’r ardal a drosglwyddwyd i gael cynrychiolaeth ar gyngor yr ardal sy’n derbyn tan yr etholiadau cyffredin nesaf, ac erbyn hynny bydd digon o amser wedi bod i adolygu trefniadau etholiadol yr ardal dderbyn fwy (gweler adran 138 ac Atodlen 1).
581.Mae is-adrannau (2)(b) i (h) yn galluogi rheoliadau ailstrwythuro i wneud darpariaeth ynghylch amryw o faterion sy’n ymwneud ag etholiadau, gweithrediaethau, cyfnodau swyddi a chydnabyddiaeth ariannol mewn cynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro.
582.Y cynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro yw’r cyngor sydd o dan ystyriaeth a’r cynghorau hynny a fydd yn derbyn rhan o ardal y cyngor hwnnw neu’n uno â’r ardal gyfan honno neu â rhan ohoni.
583.Er enghraifft, efallai y bydd angen canslo etholiadau cyffredin yn yr ardal sy’n cael ei diddymu, gohirio etholiadau cyffredin yn un neu ragor o’r ardaloedd sy’n derbyn ac estyn cyfnodau swyddi cynghorwyr sy’n gwasanaethu ar y cynghorau. Os oes gan gyngor sy’n cael ei ddiddymu faer sydd wedi ei ethol yn uniongyrchol efallai y bydd angen estyn cyfnod ei swydd fel ei bod yn dod i ben ar y dyddiad trosglwyddo; os oes gan gyngor sy’n derbyn faer sydd wedi ei ethol yn uniongyrchol, efallai y bydd angen ailddiffinio ardal ei awdurdodaeth er mwyn darparu ar gyfer y rhannau newydd o ardal y cyngor ac efallai y bydd hefyd yn briodol ystyried y trefniadau o ran cydnabyddiaeth ariannol i aelodau etholedig y cynghorau.
584.Efallai y bydd yn briodol mewn rhai amgylchiadau i newid enw a statws ardal sy’n derbyn er mwyn cydnabod hefyd enw a statws yr ardal y trosglwyddwyd y rhan sy’n cael ei derbyn ohoni (gweler is-adran (2)(i) a (j) ynghylch hynny).
