Adrannau 83-85 – Dehongli
78.Mae adran 83 yn nodi pum math gwahanol o hysbysiad y gall ACC eu defnyddio i’w gwneud yn ofynnol i berson ddarparu gwybodaeth neu ddogfen. Gyda’i gilydd, fe’u disgrifir yn y Ddeddf fel “hysbysiadau gwybodaeth”. Mae is-adran (2) yn darparu rheol gyffredinol y caiff ACC bennu neu ddisgrifio’r wybodaeth neu’r dogfennau y mae’n eu ceisio. Mewn geiriau eraill, gallai hysbysiad gwybodaeth wneud dogfen benodol (ee dogfen gontract benodol) yn ofynnol, neu gallai ACC wneud dogfennau o fath arbennig yn ofynnol, neu ddogfennau sy’n cynnwys math arbennig o wybodaeth (ee unrhyw ddogfen sy’n cynnwys gwybodaeth yn ymwneud â thrafodiad penodol).
79.Dim ond os yw’r wybodaeth neu’r ddogfen y gofynnir amdani yn ofynnol at ddiben gwirio “sefyllfa dreth” person y caiff ACC arfer ei bwerau o dan adrannau 86, 87, 89 neu 92. Mae adran 84 yn nodi’r diffiniad o “sefyllfa dreth”, at ddiben y cyfeiriadau yn y Rhan hon o’r Ddeddf. Gall sefyllfa dreth gynnwys rhwymedigaeth person yn y gorffennol, ar hyn o bryd ac yn y dyfodol i dalu unrhyw dreth ddatganoledig neu gosbau cysylltiedig, llog ac unrhyw symiau eraill yn ymwneud â threth ddatganoledig a dalwyd neu sy’n daladwy gan y person neu i’r person. Mae hefyd yn cynnwys hawliadau a hysbysiadau mewn cysylltiad â’r rhwymedigaeth i dalu unrhyw dreth ddatganoledig. Mae’n dilyn felly y gellir defnyddio un o’r hysbysiadau hyn mewn cysylltiad ag ymholiad sy’n mynd rhagddo i ffurflen dreth neu hawliad neu i helpu ACC i wneud dyfarniad (gweler Pennod 5 o Ran 6) neu asesiad ACC (gweler Pennod 6 o’r Rhan honno). Mae’n debyg y bydd gwirio rhwymedigaeth bosibl person yn y dyfodol yn ddigwyddiad anghyffredin ond gall fod yn berthnasol, er enghraifft, mewn perthynas â rhai mathau o drafodiad tir sy’n digwydd dros gyfnod maith, ac y gellid gwneud ffurflen dreth ar eu cyfer cyn bod yr holl rwymedigaeth i dreth yn codi.
80.Mae adran 85 yn rhoi’r diffiniad o “redeg busnes”, sy’n cynnwys busnes y mae ei weithgarwch yn creu incwm o dir; dilyn proffesiwn; elusen; a gweithgareddau awdurdod lleol neu unrhyw awdurdod cyhoeddus arall. Mae hyn yn berthnasol pan fo ACC yn arfer ei bwerau o dan adran 92 (pŵer i gael gwybodaeth er mwyn gallu cadarnhau pwy yw person), ac adran 93 (pŵer i gael manylion cyswllt dyledwyr). Dim ond os yw’r sawl sy’n derbyn yr hysbysiad wedi cael yr wybodaeth wrth “redeg busnes” y gellir arfer y pwerau hyn.
