Nodiadau Esboniadol i Deddf Yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023

Adran 71 — Trin a diogelu darganfyddiadau

232. Mae’r adran hon yn darparu ar gyfer trin a diogelu unrhyw wrthrychau o ddiddordeb archaeolegol neu hanesyddol a gymerir i warchodaeth dros dro gan berson wrth ymgymryd â’r gweithgareddau a grybwyllir yn is-adran 1(a) i (c).

233. Mae’r pŵer hwn yn caniatáu i archaeolegwyr ac arbenigwyr canfyddiadau, sy’n gweithredu ar ran awdurdod priodol fel y’i diffinnir yn is-adran (4), ddiogelu a dadansoddi unrhyw wrthrychau a gaiff eu hadennill yn briodol. Mae gwrthrychau o’r fath o werth archaeolegol a hanesyddol ynddynt eu hunain ond gallant hefyd ddarparu gwybodaeth werthfawr am natur ac oed yr heneb o ddiddordeb hanesyddol arbennig y maent yn deillio ohoni. Gallant gynorthwyo Gweinidogion Cymru ac awdurdodau lleol i arfer eu cyfrifoldebau a’u pwerau o dan y Rhan hon.

234. Mae is-adran (5) yn egluro nad yw’r adran hon yn effeithio ar unrhyw hawl sydd gan y Goron o dan Ddeddf Trysorau 1996 (p. 24) (“Deddf 1996”). O dan Ddeddf 1996, mae rhwymedigaeth i adrodd am wrthrychau sy’n drysor (fel y’u diffinnir yn y ddeddfwriaeth honno) i’r crwner lleol o fewn 14 o ddiwrnodau a bydd y crwner wedyn yn cynnal cwest er mwyn pennu statws y gwrthrych.