Atodlen 16 – Rhyddhad grŵp
366.Mae Rhan 2 o’r Atodlen yn darparu rhyddhad rhag treth trafodiadau tir ar gyfer trosglwyddo eiddo a ddelir gan gwmnïau oddi mewn i’r grŵp pan fo amodau perthnasol wedi eu bodloni. Mae’r rhyddhad yn darparu na chodir treth trafodiadau tir ar symudiad eiddo o fewn grŵp (fel y’i diffiniwyd ac yn ddarostyngedig i amodau), cyn belled â bod yr amodau a nodir yn yr Atodlen wedi eu bodloni. Mae Rhan 3 yn amlinellu cyfyngiadau ar argaeledd rhyddhad grŵp; mae Rhan 4 yn darparu ar gyfer tynnu’r rhyddhad yn ôl; ac mae Rhan 5 yn gwneud darpariaeth ar gyfer adennill treth sydd heb ei thalu.
Rhan 2 - Y rhyddhad
367.Mae paragraff 2 o’r Atodlen yn darparu bod trafodiad wedi ei ryddhau rhag treth trafodiadau tir pan fo’n ymwneud â throsglwyddo tir rhwng cwmnïau o fewn yr un grŵp. Cyfeirir at hyn fel “rhyddhad grŵp”. Mae rhyddhad grŵp yn caniatáu i gwmnïau drosglwyddo eiddo o fewn strwythur grŵp corfforaethol heb fod treth trafodiadau tir i’w chodi, gan nad yw trosglwyddiadau o’r fath yn golygu bod y buddiant economaidd sy’n cael effaith yn newid dwylo.
368.Yn yr Atodlen hon diffinnir cwmni fel “corff corfforaethol”, a diffinnir cwmnïau fel aelodau o’r un grŵp os yw un yn is-gwmni 75% i’r llall neu os yw’r ddau yn is-gwmnïau 75% i drydydd cwmni. Mae paragraff 3 yn esbonio ystyr is-gwmni 75% drwy gyfeirio at gyfalaf cyfranddaliadau arferol ac elw ac asedau sydd ar gael i’w dosbarthu. Mae swm y cyfalaf cyfranddaliadau cyffredin a berchnogir i gael ei bennu yn unol ag adrannau 1155 i 1157 o Ddeddf Treth Gorfforaeth 2010.
Rhan 3 - Cyfyngiadau ar argaeledd rhyddhad grŵp
369.Mae Rhan 3 o’r Atodlen yn nodi rheolau penodol ar wrthweithio osgoi trethi (gydag eithriadau a nodir ym mharagraff 4(2) a (7)) sy’n cyfyngu ar argaeledd rhyddhad grŵp. Mae’r Rhan hon yn gymwys pan ymrwymir i fathau gwahanol o drefniadau sy’n golygu y gall y cwmni caffael ddod o dan reolaeth o’r tu allan i’r grŵp, pan ganiateir i gydnabyddiaeth gael ei darparu o’r tu allan i’r grŵp, neu pan fo’r gwerthwr a’r prynwr i beidio â bod yn aelodau o’r un grŵp. Pan fo trefniadau o’r fath yn bodoli ar y dyddiad y mae’r trafodiad yn cael effaith, nid yw rhyddhad grŵp ar gael.
370.Fodd bynnag, ni chyfyngir ar argaeledd rhyddhad grŵp pan fo cytundebau sy’n llywodraethu cwmni cyd-fenter yn drefniadau a ddisgrifir ym mharagraff 5(2) ac nad oes dim o’r digwyddiadau dibynnol a bennir ym mharagraff 5(3) wedi digwydd. Nid yw trefniadau morgais penodol yn dod o fewn y rheol sy’n cyfyngu ar argaeledd rhyddhad grŵp ychwaith ar yr amod bod y cyfranddaliadau neu’r gwarannau mewn cwmni yn cael eu defnyddio fel sicrhad o dan forgais, sydd yn achos drwgdaliad neu ddigwyddiad arall yn caniatáu i’r morgeisai arfer ei hawliau yn erbyn y morgeisiwr ac nad yw’r morgeisai wedi arfer ei hawliau yn erbyn y morgeiswr. Ond mae hyn yn ddarostyngedig i’r eithriadau ym mharagraff 6.
Rhan 4 - Tynnu rhyddhad yn ôl
371.Mae rhyddhad grŵp wedi ei dynnu’n ôl pan fo’r prynwr yn peidio â bod yn aelod o’r un grŵp â’r gwerthwr o fewn 3 blynedd i’r dyddiad y mae’r trafodiad yn cael effaith (neu o dan drefniadau a wneir yn ystod y cyfnod o 3 blynedd), ac yn fras, ar yr adeg honno fod y prynwr neu gwmni y mae’n ei reoli yn dal y buddiant trethadwy perthnasol o hyd.
372.Darperir eithriadau rhag tynnu rhyddhad grŵp yn ôl ym mharagraffau 9 i 11. Mae’r rhain yn cynnwys:
pan fo’r dadgrwpio yn digwydd oherwydd unrhyw beth a wneir yng nghwrs dirwyn i ben y gwerthwr (neu gwmni arall sydd uwchlaw’r gwerthwr yn strwythur y grŵp);
pan fo’r gwerthwr neu gwmni arall sydd uwchlaw’r gwerthwr yn strwythur y grŵp yn dod i ben mewn ffordd arall;
pan fo cwmni arall y mae adran 75 o Ddeddf Cyllid 1986 yn gymwys iddo (yn ddarostyngedig i eithriadau) wedi caffael cyfranddaliadau yn y prynwr, a’r prynwr yn gadael y grŵp o ganlyniad (mae darpariaeth gwrthweithio osgoi trethi yn gymwys);
pan fo’r gwerthwr yn gadael y grŵp; ac
achosion penodol pan fo’r prynwr yn gadael y grŵp o ganlyniad i drosglwyddo busnes neu ymrwymiad gan “cymdeithas gydfuddiannol” neu gymdeithas debyg.
373.Mae paragraff 12 yn darparu ymhellach ar gyfer tynnu rhyddhad grŵp yn ôl mewn achosion penodol sy’n ymwneud â thrafodiadau olynol, yn ddarostyngedig i’r eithriadau a ddarperir ym mharagraff 12 (6).
Rhan 5 - Adennill rhyddhad gan bersonau penodol
374.Mae Rhan 5 yn nodi’r personau a all fod yn gyfrifol am dalu unrhyw dreth nas talwyd yn dilyn tynnu rhyddhad grŵp yn ôl o dan baragraff 8. Os nad yw’r dreth sydd i’w chodi o dan baragraff 8 yn cael ei thalu o fewn 6 mis ar ôl y dyddiad y daeth yn daladwy, ac nad oes unrhyw ffordd bosibl i amrywio’r dreth sydd i’w chodi (naill ai drwy apêl neu fel arall) gellir ei hadennill oddi wrth y gwerthwr neu, oddi wrth un arall o gwmnïau’r grŵp neu gan gyfarwyddwr â rheolaeth (yn ddarostyngedig i fod y cwmni grŵp hwnnw yn yr un grŵp â’r prynwr ar yr adeg berthnasol, neu fod y cyfarwyddwr â rheolaeth yn gyfarwyddwr â rheolaeth y prynwr ar yr adeg berthnasol – gweler paragraff 13(3)). Caiff ACC ddyroddi hysbysiad i unrhyw un o’r personau hyn, sy’n ei gwneud yn ofynnol iddynt dalu unrhyw swm sydd heb ei dalu cyn diwedd 30 o ddiwrnodau gan ddechrau â’r diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad. Rhaid i’r hysbysiad gael ei gyflwyno cyn diwedd y cyfnod o 3 blynedd sy’n dechrau â dyddiad pennu’r swm terfynol o ran y dreth sydd i’w chodi, a rhaid iddo ddatgan y swm sy’n daladwy gan y person y cyflwynir yr hysbysiad iddo.
