Rhan 9 – Cydweithredu a Chydweithio Gan Y Cyrff Rheoleiddiol Etc.
214.Mae adrannau 176 i 182 yn gymwys i Weinidogion Cymru wrth iddynt arfer eu swyddogaethau fel rheoleiddiwr gwasanaethau o dan y Ddeddf, ac i GCC. Mae’r adrannau hyn hefyd yn gymwys i Weinidogion Cymru wrth iddynt arfer eu swyddogaethau o dan adran 15 o Ddeddf Mabwysiadu a Phlant 2002 mewn cysylltiad ag arolygu mangreoedd sy’n ymwneud â gwasanaethau mabwysiadu, ac i rai o’u swyddogaethau o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Mae adran 178 hefyd yn gymwys i’r awdurdodau perthnasol a restrir yn adran 177. Nod y set hon o ddarpariaethau yw darparu sicrwydd cyfreithiol i’r rheoleiddiwr gwasanaethau (AGGCC fel adran o Lywodraeth Cymru sy’n gweithredu ar ran Gweinidogion Cymru), rheoleiddiwr y gweithlu (Gofal Cymdeithasol Cymru) a’r awdurdodau perthnasol mewn perthynas â graddau eu dyletswyddau i gydweithredu a gweithio gyda’i gilydd wrth arfer eu priod swyddogaethau.
215.Mae’r darpariaethau hyn yn ei gwneud yn glir bod hawlogaeth gyfreithiol gan yr awdurdodau cyhoeddus perthnasol i gydweithio ag awdurdodau cyhoeddus eraill ac yn wir, fod rhaid iddynt wneud hynny pan fo hynny’n gyson â’u priod swyddogaethau.
216.Rhaid i Weinidogion Cymru a GCC gydweithredu â’i gilydd bob amser wrth arfer y swyddogaethau a grybwyllir uchod os ydynt yn meddwl y bydd gwneud hynny yn dod â’r manteision a grybwyllir yn adran 178. Mae adran 177 yn cynnwys rhestr o awdurdodau perthnasol y mae’n ofynnol iddynt gydweithredu â’r rheoleiddwyr o dan adran 178, ond dim ond pan ofynnir iddynt wneud hynny. Ni chaniateir i gais o’r fath gael ei wneud oni bai bod y rheoleiddiwr o dan sylw yn meddwl y bydd y cydweithredu yn cael effaith gadarnhaol ar y modd y mae ei swyddogaethau yn cael eu harfer, neu y bydd yn ei helpu i gyflawni ei amcanion cyffredinol fel y’u nodir yn adrannau 4 a 68 o’r Ddeddf. Mae’r swyddogaethau a’r amcanion hynny yn gymwys o ran Cymru yn unig. Bydd dyletswydd o’r fath yn gymwys oni bai bod yr amgylchiadau a nodir yn adran 178(3) yn gymwys (gweler isod). Mae adran 178(4) yn ddyletswydd ddwyochrog ar y rheoleiddwyr i gydweithredu â’r awdurdodau perthnasol pan ofynnir iddynt wneud hynny.
217.Nid yw adran 178 yn cyfyngu’n benodol ar yr hyn a olygir wrth gydweithredu. Mae wedi ei lunio i gynnwys unrhyw fath o gymorth y gall un sefydliad ei roi i un arall. Ymhlith yr enghreifftiau o’r math o gydweithredu y gallai’r adran roi hawlogaeth i gorff rheoleiddiol i ofyn amdano neu ei roi mae-
cydgysylltu gweithgaredd gorfodi pan fo awdurdodaethau rheoleiddiol yn gorgyffwrdd;
trafod sut i ddelio â diddordeb y cyfryngau mewn perthynas â materion o bryder i’r ddau sefydliad;
cyfrannu at safonau, rheolau, gofynion addysgol etc.;
rhoi benthyg arbenigedd ar gyfer digwyddiadau hyfforddi staff;
rhannu dadansoddiadau ac asesiadau mewn perthynas â phatrymau neu dueddiadau sy’n berthnasol i’r ddau sefydliad.
218.Bydd gan gorff rheoleiddiol hawlogaeth i ofyn am gydweithrediad awdurdod a restrir yn adran 177 cyn belled â bod y corff rheoleiddiol yn penderfynu y bydd cydweithredu naill ai’n cael effaith gadarnhaol ar y ffordd y mae’n arfer ei swyddogaethau presennol neu y bydd y cydweithredu yn helpu’r rheoleiddiwr i gyflawni’r amcanion cyffredinol sydd ganddo o dan adran 4 neu 68.
219.Unwaith y bydd un o’r cyrff rheoleiddiol yn gofyn am gydweithrediad awdurdod, rhaid i’r awdurdod gydymffurfio â’r cais oni bai bod un o dri eithriad yn gymwys (gweler adran 178(3)(a), (b) ac (c)). Yr eithriadau yw fel a ganlyn—
Mae’r gyfraith yn atal yr awdurdod rhag cydweithredu yn y ffordd y gofynnir amdani (gallai hyn fod yn gyfraith mewn darn arall o statud neu hyd yn oed mewn rheol o dan y gyfraith gyffredin);
Mae’r awdurdod yn meddwl yn rhesymol y byddai cydweithredu fel y gofynnir amdano yn anghydnaws â swyddogaethau’r awdurdod ei hun; neu
Mae’r awdurdod yn meddwl y byddai’r cydweithredu yn cael effaith andwyol ar ei swyddogaethau (er enghraifft, hyd yn oed mewn achos pan fo’r gyfraith yn caniatáu i’r awdurdod gydweithredu a bod yr awdurdod yn meddwl y byddai’n ategu ei swyddogaethau ei hun, efallai y byddai’n dal i wrthod cydweithredu oherwydd y gost o wneud hynny. Hynny yw, mae’r awdurdod yn ystyried yn rhesymol y byddai’r costau o gydweithredu yn arwain at effaith andwyol ar ei swyddogaethau ei hun).
220.Mae’r dull gweithredu yn y Ddeddf mewn perthynas â rheolwyr yn dangos pwysigrwydd y ffaith bod y ddau reoleiddiwr (h.y. Gweinidogion Cymru a GCC) yn cydweithio wrth arfer eu priod swyddogaethau. Roedd y system o dan Ddeddf 2000 yn ei gwneud yn ofynnol i reolwyr sefydliadau ac asiantaethau a oedd wedi eu cofrestru o dan Ran 2 o Ddeddf 2000 gofrestru â rheoleiddiwr y gwasanaeth a rheoleiddiwr y gweithlu. O ganlyniad i’r system reoleiddio o dan y Ddeddf, nid yw’n ofynnol i reolwyr gofrestru â rheoleiddiwr y gwasanaeth mwyach. Bydd rheoliadau a wneir o dan adrannau 27 ac 28 yn ei gwneud yn ofynnol i reolwyr gofrestru â rheoleiddiwr y gweithlu’n unig a gellid gwneud rheoliadau o dan adran 79(1)(b) i’w gwneud yn ofynnol i GCC gadw cofrestr mewn cysylltiad â rheolwyr gwasanaethau rheoleiddiedig.
221.Gallai rheoliadau o dan adran 28 ei gwneud yn ofynnol i’r unigolyn cyfrifol mewn perthynas â man y darperir gwasanaeth ynddo, ohono neu mewn perthynas ag ef fod yn gyfrifol am gyflogi rheolwr addas ac am oruchwylio’r rheoli. O dan yr amgylchiadau hynny bydd yn ofynnol i reoleiddiwr y gwasanaeth gymryd camau yn erbyn yr unigolyn cyfrifol (ac nid y rheolwr) pan fo methiannau yn y rheoli. O gofio ei bod yn debygol mai rheoleiddiwr y gwasanaeth fydd â’r cyswllt mwyaf â’r rheolwyr ac y bydd yn fwy ymwybodol o achos pan fo rheolwr yn tanberfformio, byddai rheoleiddiwr y gweithlu yn dibynnu ar reoleiddiwr y gwasanaeth i rannu gwybodaeth am reolwyr a chefnogi rheoleiddiwr y gweithlu, pan fo angen, wrth ddwyn achosion addasrwydd i ymarfer yn erbyn rheolwyr gwasanaethau.
222.Mae adran 179 yn caniatáu i’r ddau reoleiddiwr arfer ar y cyd swyddogaethau sydd gan y naill neu’r llall, h.y. mae gan Weinidogion Cymru swyddogaeth A, mae gan GCC swyddogaeth B, a phan fo Gweinidogion Cymru a GCC yn trefnu arfer swyddogaethau A a B ar y cyd o dan yr adran hon, bydd y ddau gorff yn atebol yn gyfreithiol am arfer swyddogaethau A a B. Golyga hyn y bydd y ddau gorff yn ymatebwyr i unrhyw her adolygiad barnwrol i arfer swyddogaethau y naill neu’r llall. Gellid defnyddio’r pŵer hwn, er enghraifft, i ganiatáu i’r cyrff sefydlu cyd-bwyllgor i arfer swyddogaeth Gweinidogion Cymru o adolygu astudiaethau ac ymchwil i swyddogaethau gwasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol ac i adolygu’r swyddogaethau hynny (gweler adrannau 149A a 149B o Ddeddf 2014 fel y’u mewnosodir gan adran 56) ochr yn ochr â swyddogaeth GCC o gynnal astudiaethau cymharol neu astudiaethau eraill o dan adran 70.
223.Mae adran 180 yn caniatáu i’r rheoleiddwyr ddirprwyo unrhyw un neu ragor o’u swyddogaethau i’r llall. Gellid defnyddio hyn, er enghraifft, i ganiatáu i Weinidogion Cymru fel rheoleiddiwr gwasanaethau ddirprwyo eu swyddogaeth o awdurdodi personau i gynnal arolygiadau o dan adran 33(2) i GCC sydd â swyddogaethau sy’n ymwneud â phenodi personau i gynnal ymchwiliadau addasrwydd i ymarfer (gweler adran 125).
224.Mae adrannau 181 a 182 yn ddarpariaethau rhannu gwybodaeth sydd â’r nod o ddarparu sicrwydd i’r rheoleiddwyr am y graddau y maent yn meddu ar y pŵer i rannu gwybodaeth wrth fynd ati i arfer eu swyddogaethau.
