Rheoliadau Adeiladau Rhestredig (Cytundebau Partneriaeth Dreftadaeth) (Cymru) 2021

NODYN ESBONIADOL

(Nid yw’r nodyn hwn yn rhan o’r Rheoliadau)

Mae’r Rheoliadau hyn wedi eu gwneud o dan bwerau a roddir i Weinidogion Cymru gan Ddeddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 (p. 9) (“Deddf 1990”). Maent yn gwneud darpariaeth ynghylch cytundebau partneriaeth dreftadaeth sy’n ymwneud ag adeiladau rhestredig yng Nghymru.

Mae Deddf 1990 yn amddiffyn adeiladau o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig, a all gynnwys adeiladau, strwythurau neu adeileddau. Mae Deddf 1990 yn darparu bod rhaid i Weinidogion Cymru lunio rhestr o adeiladau o’r fath yng Nghymru. Dim ond os ydynt wedi eu hawdurdodi gan yr awdurdod cynllunio lleol neu gan Weinidogion Cymru y caniateir i fathau penodol o waith gael eu cyflawni ar “adeilad rhestredig”. Yr enw ar yr awdurdodiad hwn yw “cydsyniad adeilad rhestredig” ac fe’i rhoddir o dan Ran 1 o Ddeddf 1990.

Diwygiodd Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016 (dccc 4) Ddeddf 1990 i gyflwyno “cytundeb partneriaeth dreftadaeth”. Cytundeb yw hwn rhwng perchennog adeilad rhestredig yng Nghymru a naill ai’r awdurdod cynllunio lleol neu Weinidogion Cymru neu’r ddau. Gall fod partïon ychwanegol hefyd i gytundeb partneriaeth treftadaeth, gan gynnwys unrhyw berson sydd â gwybodaeth arbennig am yr adeilad rhestredig neu sydd â diddordeb ynddo, yn gyffredinol neu’n benodol. Mae adran 26M(2) o Ddeddf 1990 yn darparu y caiff cytundebau partneriaeth dreftadaeth ymwneud â mwy nag un adeilad rhestredig ar yr amod bod naill ai’r awdurdod cynllunio lleol perthnasol neu Weinidogion Cymru yn barti iddo ynghyd â pherchennog ar yr adeilad neu ran o’r adeilad.

Caiff cytundeb partneriaeth dreftadaeth roi cydsyniad adeilad rhestredig o dan adran 8(1) o Ddeddf 1990 mewn cysylltiad â gwaith penodedig ar gyfer addasu neu estyn yr adeilad rhestredig y mae’r cytundeb yn ymwneud ag ef. Caiff y cydsyniad hwnnw fod yn ddarostyngedig i amodau.

Mae adran 26M(3) o Ddeddf 1990 yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru wneud Rheoliadau i wneud darpariaeth bellach ynghylch agweddau penodol ar gynnwys cytundebau partneriaeth dreftadaeth a’r gweithdrefnau ar gyfer cytuno ar gytundebau a’u terfynu.

Mae rheoliad 3 yn nodi materion y mae rhaid eu cynnwys mewn cytundeb partneriaeth dreftadaeth. Maent yn cynnwys pethau fel digon o wybodaeth i adnabod yr adeilad y mae’r cytundeb yn ymwneud ag ef, a hyd y cytundeb.

Mae rheoliadau 4 i 6 yn gwneud darpariaeth ynghylch gofynion ymgynghori a chyhoeddusrwydd mewn amgylchiadau penodol. Yr amgylchiadau hynny yw lle y caiff cydsyniad adeilad rhestredig ei roi neu ei amrywio ar gyfer gwaith a fyddai’n effeithio ar gymeriad adeilad rhestredig fel adeilad o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig neu lle caiff hyd y cytundeb ei estyn.

Mae rheoliad 5 yn darparu bod rhaid i’r awdurdod cynllunio lleol ymgynghori â Gweinidogion Cymru cyn iddo wneud cytundeb partneriaeth dreftadaeth neu ei amrywio.

Mae rheoliad 6 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdod cynllunio lleol roi cyhoeddusrwydd i gytundebau partneriaeth dreftadaeth drafft neu amrywiadau drafft ar gytundebau mewn nifer o ffyrdd. Mae’r rheini’n cynnwys eu dwyn i sylw unrhyw berchennog a meddiannydd hirdymor nad yw’n barti arfaethedig i’r cytundeb neu’r amrywiad a sicrhau bod y cytundeb neu’r amrywiad arfaethedig ar gael i’r cyhoedd edrych arno ac ar wefan am nifer penodedig o ddiwrnodau. Rhaid arddangos hysbysiad o’r cytundeb neu’r amrywiad arfaethedig gerllaw’r adeilad a’i gyflwyno i bartïon penodol sydd â buddiant. Rhaid caniatáu o leiaf 21 o ddiwrnodau i sylwadau gael eu gwneud.

Mae rheoliad 7 yn ei gwneud yn ofynnol i’r awdurdod cynllunio lleol neu Weinidogion Cymru roi sylw arbennig i ddymunoldeb cadw’r adeilad neu ei leoliad neu unrhyw nodweddion o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig wrth iddynt ystyried a ddylid gwneud cytundeb neu ei amrywio.

Mae rheoliad 8 yn darparu bod rhaid i’r awdurdod cynllunio lleol gyhoeddi rhestr o’r cytundebau partneriaeth dreftadaeth y mae’n barti iddynt sydd mewn effaith a bod rhaid iddo, cyn gynted ag y bo’n ymarferol ar ôl gwneud cytundeb partneriaeth dreftadaeth neu amrywiad, gynnwys cyfeiriad at y cytundeb neu’r amrywiad mewn rhestr, a gyhoeddir drwy ddulliau electronig, a chyflwyno copi i Weinidogion Cymru.

Mae rheoliadau 9 a 10 yn darparu i awdurdodau cynllunio lleol neu Weinidogion Cymru, drwy orchymyn, derfynu cytundeb partneriaeth dreftadaeth neu unrhyw ddarpariaeth mewn cytundeb o’r fath, heb gytundeb partïon eraill y cytundeb. Rhaid i unrhyw orchymyn a wneir gan awdurdod cynllunio lleol gael ei gadarnhau gan Weinidogion Cymru cyn y gall gael effaith.

Mae rheoliad 11 yn darparu ar gyfer gweithdrefn i arfer y pwerau terfynu hynny; sef mai dim ond pan fyddant yn cyflwyno hysbysiad o’u bwriad i bartïon â buddiant y caiff yr awdurdod cynllunio lleol neu Weinidogion Cymru, yn ôl y digwydd, wneud hynny. Mae gan y partïon hynny 28 o ddiwrnodau i ofyn am gyfle i gael gwrandawiad gan Weinidogion Cymru.

Mae rheoliad 12 yn darparu ar gyfer y digollediad y gall fod yn ofynnol i’r awdurdod cynllunio lleol ei dalu ar ôl i gytundeb partneriaeth dreftadaeth gael ei derfynu. Os yw person wedi mynd i wariant penodedig neu wedi dioddef colled neu ddifrod fel arall o ganlyniad i’r terfyniad, gall fod yn ofynnol i’r awdurdod cynllunio lleol ddigolledu’r person hwnnw.

Mae rheoliad 13 yn darparu bod y darpariaethau yn Neddf 1990 a restrir yn yr Atodlen wedi eu datgymhwyso neu eu haddasu at ddibenion cytundebau partneriaeth dreftadaeth.

Ystyriwyd Cod Ymarfer Gweinidogion Cymru ar gynnal Asesiadau Effaith Rheoleiddiol mewn perthynas â’r Rheoliadau hyn. O ganlyniad, lluniwyd asesiad effaith rheoleiddiol o’r costau a’r manteision sy’n debygol o ddeillio o gydymffurfio â’r Rheoliadau hyn. Gellir cael copi oddi wrth: Cadw, Llywodraeth Cymru, Tŷ’r Afon, Heol Bedwas, Caerffili, CF83 8WT ac ar wefan Llywodraeth Cymru ar www.llyw.cymru.