Rhan 2 – Partneriaeth Gymdeithasol a Datblygu Cynaliadwy.Cyflwyniad
45.Mae adran 2 o Ddeddf 2015 yn diffinio “datblygu cynaliadwy” fel y broses o wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru drwy weithredu, yn unol â’r egwyddor datblygu cynaliadwy, gan anelu at gyrraedd y nodau llesiant a nodir yn adran 4 o’r Ddeddf honno. Mae adran 3 o Ddeddf 2015 yn ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus ymgymryd â datblygu cynaliadwy. Wrth iddynt gyflawni’r ddyletswydd hon, rhaid iddynt osod a chyhoeddi amcanion llesiant. Amcanion yw’r rhain sydd wedi eu cynllunio i sicrhau’r cyfraniad mwyaf posibl gan gorff at gyflawni pob un o’r nodau llesiant. Rhaid i gyrff cyhoeddus gymryd pob cam rhesymol, wrth arfer eu swyddogaethau, i gyflawni eu hamcanion.
46.Mae Rhan 2 yn cyflwyno dyletswydd partneriaeth gymdeithasol ar gyrff cyhoeddus a dyletswydd partneriaeth gymdeithasol ar wahân ond debyg ar Weinidogion Cymru. Mae’r dyletswyddau partneriaeth gymdeithasol yn gymwys pan fo corff cyhoeddus yn ymgymryd â datblygu cynaliadwy yn unol â Deddf 2015, a bydd yn sicrhau, pan fo cyrff cyhoeddus yn gwneud penderfyniadau strategol allweddol wrth ymgyrraedd at wella llesiant yng Nghymru o dan Ddeddf 2015, eu bod yn gwneud hynny gan roi ystyriaeth lawn a phriodol i brofiad a gwybodaeth eu staff ac, yn achos Gweinidogion Cymru, i safbwyntiau partneriaid cymdeithasol yng Nghymru fel y’u cynrychiolir gan yr CPG.
47.Mae cyrff cyhoeddus yn ddarostyngedig i ofyniad i lunio adroddiad yn flynyddol a gofyniad i gyflwyno’r adroddiadau i’r CPG.
48.Mae Rhan 2 hefyd yn diwygio’r nodau llesiant drwy roi “gwaith teg” yn lle’r cyfeiriad at “gwaith addas” yn y disgrifiad o’r nod “Cymru lewyrchus”.
Adran 15 – Trosolwg o’r Rhan a dehongli
49.Mae adran 15 yn darparu trosolwg o Ran 2 o’r Ddeddf.
50.Mae is-adrannau (2) a (3) yn diffinio “datblygu cynaliadwy” a “corff cyhoeddus” at ddibenion Rhan 2 drwy gyfeirio at y diffiniadau a nodir yn Neddf 2015. Y cyrff cyhoeddus sy’n ddarostyngedig i’r ddyletswydd partneriaeth gymdeithasol yn adran 16 yw’r rheini a restrir yn adran 6 o Ddeddf 2015, ac eithrio Gweinidogion Cymru sy’n ddarostyngedig i’r ddyletswydd partneriaeth gymdeithasol yn adran 17.
Adran 16 – Dyletswydd partneriaeth gymdeithasol
51.Mae adran 16(1) yn gosod y ddyletswydd partneriaeth gymdeithasol ar bob corff cyhoeddus penodedig. Y ddyletswydd honno yw, i’r graddau y bo’n rhesymol, i ‘geisio consensws neu gyfaddawd’ gyda’i undebau llafur cydnabyddedig (neu pan nad oes undebau llafur cydnabyddedig o’r fath, gyda chynrychiolwyr eraill ei staff) wrth gymryd camau penodedig.
52.Mae’r ddyletswydd yn berthnasol pan fo corff cyhoeddus yn pennu ei amcanion llesiant o dan adran 3(2)(a) o Ddeddf 2015, a phan fo’n gwneud penderfyniadau o natur strategol ynghylch y camau rhesymol y mae angen iddo eu cymryd i gyflawni’r amcanion hynny yn unol ag adran 3(2)(b) o Ddeddf 2015. Nid yw’n gymwys i’r penderfyniadau y mae corff cyhoeddus yn eu gwneud o ddydd i ddydd.
53.Mae adran 16(2) yn nodi nifer o ofynion gweithdrefnol penodol sy’n ymwneud â’r ddyletswydd partneriaeth gymdeithasol, y mae rhaid i gorff cyhoeddus gydymffurfio â hwy wrth ‘geisio consensws neu gyfaddawd’. Bwriedir i’r gofynion gweithdrefnol a nodir sicrhau bod undebau llafur neu gynrychiolwyr eraill i’r staff mewn cyrff cyhoeddus yn cael eu cynnwys yn llawn ac yn briodol yn y gwaith o osod amcanion neu wrth wneud penderfyniadau strategol eraill mewn perthynas â datblygu cynaliadwy. Y ddyletswydd i rannu gwybodaeth ddigonol ac ymgynghori ar sail hynny yng nghyfnod ffurfiannol y broses, ac i ganiatáu digon o amser fel y gall undebau llafur neu gynrychiolwyr staff eraill ystyried cynigion, yw’r lleiaf a ddisgwylir gan broses ymgysylltu wirioneddol. Bydd y gofynion hyn yn hyrwyddo dull mwy cyson a chydweithredol o wneud penderfyniadau strategol gan gyrff cyhoeddus a fydd, yn ei dro, yn sicrhau bod amcanion a osodir gan gyrff cyhoeddus, a phenderfyniadau allweddol a wneir ganddynt, yn rhoi sylw priodol i safbwyntiau, gwybodaeth a phrofiadau’r gweithlu.
Adran 17 – Dyletswydd partneriaeth gymdeithasol: Gweinidogion Cymru
54.Mae adran 17(1) yn darparu bod rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r CPG pan fônt yn gwneud penderfyniadau o natur strategol ynghylch y camau rhesymol y maent yn eu cymryd i gyflawni eu hamcanion llesiant yn unol ag adran 3(2)(b) o Ddeddf 2015. Nid yw’n gymwys i’r penderfyniadau y mae Gweinidogion Cymru yn eu gwneud o ddydd i ddydd.
Adran 18 – Adroddiadau partneriaeth gymdeithasol
55.Mae adran 18 yn darparu bod rhaid i gorff cyhoeddus lunio a chyhoeddi adroddiad blynyddol a’i gyflwyno i’r CPG. Rhaid cytuno ar yr adroddiad gydag undebau llafur cydnabyddedig y corff cyhoeddus neu (pan nad oes undeb llafur cydnabyddedig) gynrychiolwyr eraill ei staff; neu gynnwys datganiad ynddo yn esbonio pam na chytunwyd arno.
Adran 19 – Adroddiadau partneriaeth gymdeithasol: Gweinidogion Cymru
56.Mae adran 19 yn darparu bod rhaid i Weinidogion Cymru lunio a chyhoeddi adroddiad blynyddol. Rhaid ei gyflwyno i’r CPG a’i osod gerbron y Senedd. Rhaid cytuno ar yr adroddiad gyda’r CPG neu gynnwys datganiad ynddo yn esbonio pam na chytunwyd arno.
Adran 20 - Gwaith Teg
57.Mae adran 20 yn diwygio’r disgrifiad o nod llesiant “Cymru lewyrchus” yn adran 4 o Ddeddf 2015 drwy roi “waith teg” yn lle “waith addas”. Bydd y diwygiad hwn yn ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus ystyried gwaith teg wrth osod amcanion sydd wedi eu cynllunio i sicrhau’r cyfraniad mwyaf posibl ganddynt tuag at gyflawni nod llesiant “Cymru lewyrchus”, ac wrth gymryd camau i gyflawni’r amcanion hynny.
