Rhan 2 - Gwahardd Taliadau Penodol
Adran 2 – Gwaharddiadau sy’n gymwys i landlordiaid
4.Mae’r adran hon yn ei gwneud yn drosedd i landlord osod mathau penodol o ofyniad yn gydnabyddiaeth am roi neu adnewyddu contract meddiannaeth safonol, neu am barhau â chontract sydd eisoes yn bodoli, neu yn unol ag un o delerau contract meddiannaeth safonol.
5.Mae’r ymadroddion “contract meddiannaeth safonol” a “deiliad contract” yn adlewyrchu newidiadau i’r gyfraith ar rentu cartrefi yng Nghymru a gyflwynwyd gan Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 (“Deddf 2016”). Yn gyffredinol, caiff tenantiaethau neu drwyddedau ar gyfer cartrefi yng Nghymru, yn rhinwedd Deddf 2016, eu rhentu o dan gontractau meddiannaeth, a bydd tenantiaid neu ddeiliaid trwydded, at ddibenion Deddf 2016, yn ddeiliaid contract. Mae drafftio’r Ddeddf hon yn adlewyrchu’r newidiadau i’r gyfraith a wnaed gan Ddeddf 2016 (ond pan gafodd y Ddeddf hon y Cydsyniad Brenhinol, nid oedd prif ddarpariaethau Deddf 2016 mewn grym).
6.Mae’r adran yn darparu ei bod yn drosedd i landlord ei gwneud yn ofynnol i berson (boed ddeiliad y contract neu drydydd parti) wneud taliad gwaharddedig i’r landlord neu i unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn. (Taliad gwaharddedig at y diben hwn, yn y bôn, yw unrhyw daliad nad yw o fewn adran 4.)
7.Mae hefyd yn darparu ei bod yn drosedd i landlord ei gwneud yn ofynnol i berson (boed ddeiliad y contract neu drydydd parti) wneud benthyciad i’r landlord neu i unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn.
8.Mae hefyd yn darparu ei bod yn drosedd i landlord ei gwneud yn ofynnol i berson (boed ddeiliad y contract neu drydydd parti) ymrwymo i gontract am wasanaethau gyda’r landlord neu unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn. Yr eithriad i hyn yw os caiff y gwasanaethau y cyfeirir atynt yn y contract eu darparu gan unrhyw berson y mae’r contract meddiannaeth safonol o dan sylw yn rhoi’r hawl iddo feddiannu annedd, neu y byddai’n rhoi’r hawl honno iddo. Gallai hyn gynnwys gofalwr yr annedd sy’n byw ynddi, er enghraifft, neu berson sy’n darparu gofal plant, fel nani breswyl.
9.Mae person sy’n cyflawni trosedd o dan yr adran hon yn agored ar euogfarn ddiannod i ddirwy, nad yw’n ddarostyngedig i uchafswm ar y raddfa safonol. Os yw’r drosedd yn ymwneud â gwneud taliad gwaharddedig yn ofynnol, caiff llys, o gael euogfarn, hefyd orchymyn i’r troseddwr dalu swm y taliad gwaharddedig (neu unrhyw swm sy’n weddill os ad-dalwyd rhan o’r taliad) i’r person a wnaeth y taliad.
Adran 3 – Gwaharddiad sy’n gymwys i asiantiaid gosod eiddo
10.Mae’r adran hon yn ei gwneud yn drosedd i asiant gosod eiddo (fel y’i diffinnir yn adran 8) osod mathau penodol o ofynion yn gydnabyddiaeth am drefnu i roi neu adnewyddu contract meddiannaeth, neu drefnu i barhau â chontract sydd eisoes yn bodoli, neu yn unol ag un o delerau contract meddiannaeth safonol.
11.Mae’r adran yn darparu ei bod yn drosedd i asiant gosod eiddo ei gwneud yn ofynnol i berson (boed ddeiliad y contract neu drydydd parti) wneud taliad gwaharddedig i’r asiant gosod eiddo neu i unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn. (Unwaith eto, taliad gwaharddedig at y diben hwn, yn y bôn, yw unrhyw daliad nad yw o fewn adran 4.)
12.Mae’r adran hon yn darparu ei bod yn drosedd i asiant gosod eiddo ei gwneud yn ofynnol i berson (boed ddeiliad y contract neu drydydd parti) roi benthyciad i’r asiant gosod eiddo neu i unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn.
13.Mae hefyd yn darparu ei bod yn drosedd i asiant gosod eiddo ei gwneud yn ofynnol i berson ymrwymo i gontract am wasanaethau gyda’r asiant gosod eiddo neu unrhyw berson arall yn yr amgylchiadau hyn.
14.Mae is-adran (3) yn darparu eithriad i’r rheol gyffredinol hon mewn perthynas â math penodol o gontract am wasanaethau. Mae’r eithriad hwn yn caniatáu i asiantiaid gosod eiddo a landlordiaid ymrwymo i gontract am wasanaethau os yr unig bartïon i’r contract yw’r asiant gosod eiddo a’r landlord, a bod y contract yn ymwneud â gwaith gosod a gwaith rheoli eiddo sydd i’w gwblhau gan yr asiant ar ran y landlord. Bwriad hyn yw sicrhau y gall asiant gosod eiddo a landlord gontractio â’i gilydd i’r asiant wneud gwaith gosod etc. ar ran y landlord.
15.Mae person sy’n cyflawni trosedd o dan yr adran hon yn agored ar euogfarn ddiannod i ddirwy, nad yw’n ddarostyngedig i uchafswm ar y raddfa safonol. Os yw’r drosedd yn ymwneud â gwneud taliad gwaharddedig yn ofynnol, caiff llys, o gael euogfarn, hefyd orchymyn i’r troseddwr dalu swm y taliad gwaharddedig (neu unrhyw swm sydd heb ei dalu os yw rhan o’r taliad wedi ei had-dalu) i’r person a wnaeth y taliad.
Adran 4 – Taliadau gwaharddedig a thaliadau a ganiateir
16.Mae’r adran hon yn pennu bod unrhyw daliad arian sy’n ofynnol yn gydnabyddiaeth am roi neu adnewyddu contract meddiannaeth safonol, neu barhau â chontract o’r fath, neu yn unol ag un o delerau contract meddiannaeth safonol, yn daliad gwaharddedig, oni bai ei fod yn dod o fewn un o ddau gategori:
17.Mae’r categori cyntaf yn berthnasol i daliad gan landlord i asiant gosod eiddo mewn cysylltiad â “gwaith gosod” neu “gwaith rheoli eiddo” (ac mae i’r naill a’r llall o’r termau hyn yr un ystyr ag yn Rhan 1 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014 (“Deddf 2014”)) a gyflawnir gan yr asiant ar ran y landlord. Mae hyn yn angenrheidiol oherwydd heb bennu hyn, byddai’r ffioedd arferol y mae asiantiaid yn eu codi ar landlordiaid yn waharddedig, am eu bod yn daladwy fel cydnabyddiaeth am fod yr asiant yn trefnu i roi etc. contract.
18.Taliadau a ganiateir yw’r ail gategori: y taliadau a ddisgrifir felly gan Atodlen 1. Mae is-adran (2) o’r adran hon yn rhoi trosolwg o’r taliadau a nodir ar hyn o bryd yn Atodlen 1 (rhent, blaendaliadau sicrwydd, blaendaliadau cadw, diffygdaliadau, taliadau mewn cysylltiad â’r dreth gyngor, taliadau mewn cysylltiad â chyfleustodau (gan gynnwys taliadau o dan gynllun y fargen werdd), taliadau mewn cysylltiad â thrwydded deledu a thaliadau mewn cysylltiad â gwasanaethau cyfathrebu).
Atodlen 1: Taliadau a ganiateir
19.Mae unrhyw fath o daliad nad yw wedi ei restru yn yr Atodlen yn waharddedig os yw’n ofynnol yn gydnabyddiaeth am roi neu adnewyddu contract meddiannaeth safonol, neu barhau â chontract o’r fath, neu yn unol ag un o delerau contract meddiannaeth safonol (oni bai ei fod o fewn adran 4(1)(a)). Mae’r taliadau a ganiateir a restrir yn yr Atodlen fel a ganlyn:
Rhent
20.Nid yw’r Atodlen yn diffinio “rhent”, ar y sail bod ystyr i’r term sy’n cael ei deall yn gyffredinol.
21.Serch hynny, mae’n rheoleiddio amrywiadau ar y rhent sy’n daladwy mewn perthynas â chontract meddiannaeth safonol. Bwriad hyn yw osgoi ymdrechion i fynd o amgylch cyfyngiadau’r Ddeddf, drwy ddefnyddio symiau rhent sy’n codi ac yn gostwng, dyweder, i gelu’r hyn a fyddai fel arall yn daliadau gwaharddedig. Mae’r Atodlen yn cyflawni hyn drwy bennu bod y gwahaniaeth rhwng dau swm, pan fo unrhyw daliad rhent ar gyfer un cyfnod yn fwy na swm y rhent sy’n daladwy mewn unrhyw gyfnod arall o’r un hyd, yn daliad gwaharddedig. Mewn amgylchiadau pan fo’r rhent sy’n daladwy gan ddeiliad contract yn wahanol mewn perthynas â dau gyfnod o wahanol hyd, mae paragraff 1(4) yn nodi rheolau ar gyfer pennu a yw’r gwahaniaeth yn y swm yn daliad gwaharddedig, ac os felly, swm y taliad gwaharddedig.
22.Ceir eithriad i’r rheol gyffredinol a nodir yn y paragraff hwn, sy’n caniatáu newidiadau yn swm y rhent yn deillio o’r hyn y cyfeirir ato ym mharagraff 1(7) o’r Atodlen fel “amrywiad a ganiateir” i rent. Mae “amrywiad a ganiateir” yn un a wneir drwy gytundeb rhwng y landlord a deiliad y contract, neu o dan un o delerau’r contract sy’n darparu ar gyfer amrywio’r rhent, neu drwy neu o ganlyniad i ddeddfiad (er enghraifft, os yw Deddf arall yn gwneud amrywiad i’r rhent yn ofynnol, byddai hynny’n amrywiad a ganiateir). Er mwyn darparu rhywfaint o hyblygrwydd, ceir pŵer ym mharagraff 11 o’r Atodlen i wneud rheoliadau i newid ystyr “amrywiad a ganiateir” at y diben hwn.
Blaendal sicrwydd
23.Mae paragraff 2(2) yn rhoi ystyr “blaendal sicrwydd”. Arian a delir fel sicrwydd ar gyfer rhwymedigaethau deiliad contract o dan y contract ydyw, neu ar gyfer unrhyw atebolrwydd o dan y contract neu mewn cysylltiad â’r contract (sy’n codi, er enghraifft, oherwydd difrod i annedd).
24.Ond nid yw blaendal sicrwydd yn daliad a ganiateir at ddibenion y Ddeddf os yw’n fwy na swm a bennir gan Weinidogion Cymru mewn rheoliadau o dan baragraff 2(3): bwriad hyn yw osgoi gofyn am flaendaliadau sicrwydd gormodol.
25.Pan fo blaendal sicrwydd wedi ei dalu, mae adran 45 o Ddeddf 2016 yn ei gwneud yn ofynnol iddo gael ei drin yn unol â chynllun blaendal awdurdodedig.
Blaendal cadw
26.Mae paragraff 4 yn rhoi ystyr “blaendal cadw”. Swm a delir i’r landlord neu i’r asiant gosod eiddo yw blaendal cadw er mwyn cadw’r hawl i gael y cynnig cyntaf mewn perthynas â rhoi’r contract ar gyfer eiddo ar rent, yn ddarostyngedig i gynnal gwiriadau ynghylch addasrwydd darpar ddeiliad y contract, a chytundeb rhwng y partïon i ymrwymo i’r contract. Ni ddylai fod yn fwy na swm sy’n gyfwerth ag un wythnos o rent. Os yw swm blaendal cadw yn fwy na swm sy’n gyfwerth ag un wythnos o rent o dan y contract o dan sylw, bydd y swm dros ben yn daliad gwaharddedig.
27.Gweler adran 9 ac Atodlen 2 am ddarpariaeth ynghylch y ffordd y mae’n rhaid ymdrin â blaendal cadw unwaith iddo gael ei dalu.
Taliad yn achos diffygdaliad
28.Mae taliad yn achos diffygdaliad yn daliad sy’n ofynnol o dan gontract meddiannaeth safonol, o ganlyniad i “diffygdaliad” ar ran deiliad y contract. “Diffygdaliad” at y diben hwn yw methiant i wneud taliad a ganiateir erbyn y dyddiad y mae’n ddyledus, neu fethiant i gydymffurfio ag un o delerau’r contract. Y canlyniad yw y gall landlord ei gwneud yn ofynnol i ddeiliad contract wneud taliad yn achos diffygdaliad.
29.Dyweder, er enghraifft, bod un o delerau’r contract yn ei gwneud yn ofynnol i ddeiliad y contract wneud gwaith neu atgyweiriadau fel dadflocio sinc, ac yna bod dŵr yn gorlifo yn y gegin am fod y gwaith hwn heb ei wneud. Efallai fod costau’r gwaith glanhau ac atgyweirio yn £200. Os yw’r contract yn pennu bod deiliad y contract yn atebol am gostau atgyweirio’r difrod sy’n deillio o fethiant i gydymffurfio ag un o delerau’r contract, bydd taliad o £200 yn ofynnol. Bydd y £200 yn daliad a ganiateir.
30.Yn achos methiant gan ddeiliad y contract i dalu rhent i’r landlord erbyn y dyddiad y mae’n ddyledus, caniateir taliad yn achos diffygdaliad ar yr amod nad yw’n fwy nag unrhyw derfyn a ragnodir gan reoliadau neu y penderfynir arno yn unol â rheoliadau. Byddai unrhyw swm ychwanegol yn daliad gwaharddedig. Caiff Gweinidogion Cymru hefyd wneud rheoliadau i osod terfyn mewn perthynas ag unrhyw ddisgrifiadau ychwanegol o ddiffygdaliad (a bennir hefyd gan reoliadau), felly os yw swm taliad sy’n ofynnol yn ôl y contract yn achos y diffygdaliad o dan sylw yn uwch na’r terfyn rhagnodedig, byddai’r swm ychwanegol yn waharddedig, er ei fod yn ofynnol o dan y contract.
Taliad mewn cysylltiad â’r dreth gyngor
31.Mae paragraff 7 yn rhoi ystyr ”taliad mewn cysylltiad â’r dreth gyngor”. Mae’r categori hwn o daliad a ganiateir yn awdurdodi landlord, mewn contract, i’w gwneud yn ofynnol i ddeiliad y contract wneud unrhyw daliadau y mae deiliad y contract yn atebol am eu talu mewn cysylltiad â’r dreth gyngor yn rhinwedd unrhyw un neu ragor o adrannau 6, 8 neu 9 o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992. Yn Neddf 1992, yr awdurdodau bilio perthnasol at ddibenion y Ddeddf hon yw’r cynghorau ar gyfer siroedd a bwrdeistrefi sirol Cymru.
Taliad mewn cysylltiad â darparu cyfleustodau
32.Mae paragraff 8 yn rhoi ystyr “taliad mewn cysylltiad â darparu cyfleustodau”. Mae’r paragraff hwn yn awdurdodi landlord, mewn contract, i’w gwneud yn ofynnol i daliadau gael eu gwneud ar gyfer neu mewn cysylltiad â darparu, i’r annedd sy’n destun y contract, un neu ragor o’r cyfleustodau a grybwyllir ym mharagraff 8(3). Caniateir taliad tuag at welliannau effeithiolrwydd ynni o dan gynllun y fargen werdd os yw’n ofynnol o dan gontract meddiannaeth safonol ac yn cael ei wneud mewn cysylltiad â’r annedd sy’n destun y contract.
Taliad mewn cysylltiad â thrwydded deledu
33.Mae paragraff 9 yn rhoi ystyr “taliad mewn cysylltiad â thrwydded deledu”. Taliad yw hwn y mae’n ofynnol i ddeiliad contract ei wneud i’r BBC mewn cysylltiad â thrwydded deledu (mae’r gofyniad yn gymwys yn rhinwedd Deddf Cyfathrebiadau 2003). Caiff landlord, yn rhinwedd y paragraff hwn, ei gwneud yn ofynnol i ddeiliad contract wneud taliadau o’r fath mewn perthynas â’r annedd sy’n destun y contract.
Taliad mewn cysylltiad â gwasanaethau cyfathrebu
34.Mae paragraff 10(2) yn rhoi ystyr “gwasanaeth cyfathrebu”. Mae paragraff 10 yn awdurdodi landlord i wneud taliadau yn ofynnol o dan gontract os ydynt yn daliadau ar gyfer neu mewn cysylltiad ag unrhyw wasanaeth sy’n galluogi’r defnydd o linell ffôn dir, y rhyngrwyd, neu deledu cebl neu loeren, yn yr annedd sy’n destun y contract.
Adran 5 – Telerau contract nad ydynt yn rhwymo
35.Mae’r adran hon yn darparu nad yw unrhyw deler mewn contract sy’n ei gwneud yn ofynnol i ddeiliad contract wneud taliad gwaharddedig, neu ymrwymo i gontract am wasanaethau neu wneud benthyciad y mae’r Ddeddf yn ei wahardd, yn rhwymo deiliad y contract. Mae gweddill y contract yn parhau i gael effaith (i’r graddau y mae hynny’n ymarferol).
Adran 6 – Cymhwyso adrannau 2 i 5 i gontractau sydd eisoes yn bodoli
36.Effaith yr adran hon yw nad yw adrannau 2 i 5 yn gymwys mewn cysylltiad â gofyniad i wneud taliad, neu i ymrwymo i gontract am wasanaethau neu i wneud benthyciad, a osodir cyn y daw’r Rhan hon o’r Ddeddf i rym. Nid ydynt yn gymwys ychwaith pan osodir gofyniad o’r math hwn o dan gontract meddiannaeth safonol yr ymrwymir iddo cyn y daw’r Rhan hon o’r Ddeddf i rym.
37.Felly, ni fydd adrannau 2 i 5 yn gymwys i gontract meddiannaeth safonol sydd wedi ei drosi’n gontract meddiannaeth (oherwydd effaith Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016) o ffurf arall ar denantiaeth neu drwydded, ar yr amod yr ymrwymwyd i’r denantiaeth neu’r drwydded wreiddiol cyn i’r Rhan hon o’r Ddeddf ddod i rym. Bydd hyn yn wir pa un a drosir i gontract meddiannaeth safonol cyn neu ar ôl i’r Rhan hon o’r Ddeddf ddod i rym: y pwynt pwysig yw pa bryd yr ymrwymwyd i’r denantiaeth neu’r drwydded wreiddiol.
Adran 7 – Pŵer i ddiwygio’r diffiniad o daliadau a ganiateir
38.Mae’r adran hon yn darparu y caiff Gweinidogion Cymru, drwy reoliadau, ddiwygio’r rhestr o daliadau a ganiateir a ddisgrifir yn Atodlen 1. Gellir defnyddio’r rheoliadau i ychwanegu math newydd o daliad a ganiateir, neu ddileu math o daliad sydd wedi ei restru, neu addasu’r disgrifiad o fath o daliad sydd wedi ei restru. Ond ni ellir defnyddio’r pŵer hwn i ddileu talu rhent o’r categorïau o daliadau a ganiateir.
39.Nod hyn yw galluogi rheoliadau i adlewyrchu unrhyw newidiadau nas rhagwelwyd o ran ymddygiad ac arferion landlordiaid (er enghraifft, mabwysiadu strategaethau a gynlluniwyd i drechu dibenion y Ddeddf), neu adlewyrchu unrhyw arferion newydd yn y farchnad tai rhent.
Adran 8 - Ystyr “asiant gosod eiddo”, “gwaith gosod” a “gwaith rheoli eiddo”
40.Mae’r adran hon yn diffinio asiant gosod eiddo fel person sy’n gwneud “gwaith gosod” neu “gwaith rheoli eiddo”. Mae i’r termau hynny’r ystyron a roddir yn adrannau 10 a 12 o Ddeddf 2014. Effaith hyn yw y bydd asiant gosod eiddo, at ddibenion y Ddeddf, yn berson sydd, yn rhinwedd gwneud naill ai waith gosod neu waith rheoli eiddo (neu’r ddau) yn ddarostyngedig i’r gofynion rheoleiddiol sy’n gymwys i asiantiaid gosod eiddo yn Rhan 1 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014.
