Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014

RHAN 4 DIWALLU ANGHENION

Penderfynu beth i’w wneud ar ôl asesiad o anghenion

32 Dyfarnu cymhwystra ac ystyried beth i’w wneud i ddiwallu anghenion

(1) Pan fo awdurdod lleol wedi ei fodloni, ar sail asesiad o anghenion, bod ar berson anghenion am ofal a chymorth neu, os gofalwr yw’r person, bod arno anghenion am gymorth, rhaid i’r awdurdod—

(a) dyfarnu a oes unrhyw un neu rai o’r anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra;

(b) os nad yw’r anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra, ddyfarnu a yw’n angenrheidiol diwallu’r anghenion, serch hynny, i amddiffyn y person—

(i) rhag cael ei gam-drin neu ei esgeuluso, neu rhag risg o gael ei gam-drin neu ei esgeuluso (os oedolyn yw’r person);

(ii) rhag cael ei gam-drin neu ei esgeuluso, neu rhag risg o gael ei gam-drin neu ei esgeuluso, neu rhag cael, neu rhag risg o gael, ei niweidio mewn modd arall (os plentyn yw’r person);

(c) dyfarnu a yw’r anghenion yn galw am arfer unrhyw swyddogaeth sydd ganddo o dan y Ddeddf hon neu Rannau 4 neu 5 o Ddeddf Plant 1989, i’r graddau y mae’r swyddogaeth yn berthnasol i’r person hwnnw;

(d) ystyried a fyddai darparu unrhyw beth y gellir ei ddarparu yn rhinwedd adran 15 (gwasanaethau ataliol) neu 17 (gwybodaeth, cyngor a chynhorthwy) neu unrhyw beth arall a all fod ar gael yn y gymuned o fudd i’r person.

(2) Os yw awdurdod lleol yn dyfarnu bod rhaid i unrhyw anghenion gael eu diwallu, neu eu bod i’w diwallu, o dan adrannau 35 i 45, rhaid i’r awdurdod—

(a) ystyried yr hyn y gellid ei wneud i ddiwallu’r anghenion hynny;

(b) ystyried a fyddai’n gosod ffi am wneud y pethau hynny, ac os felly, dyfarnu swm y ffi honno (gweler Rhan 5).

(3) Rhaid i reoliadau wneud darpariaeth ynghylch cyflawni’r ddyletswydd o dan is-adran (1)(a).

(4) Mae anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra os ydynt—

(a) o ddisgrifiad a bennir mewn rheoliadau, neu

(b) yn rhan o gyfuniad o anghenion o ddisgrifiad a bennir felly.

(5) Caiff y rheoliadau, er enghraifft, ddisgrifio anghenion drwy gyfeirio at—

(a) yr effaith y mae’r anghenion yn ei chael ar y person o dan sylw;

(b) amgylchiadau’r person.

33 Y weithdrefn ar gyfer rheoliadau o dan adran 32

(1) Cyn gwneud rheoliadau o dan adran 32(3) neu (4), rhaid i Weinidogion Cymru gymryd y camau a ganlyn.

(2) Rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori ar y rheoliadau drafft arfaethedig â’r canlynol—

(a) unrhyw bersonau y mae’n ymddangos iddynt fod y rheoliadau yn debygol o effeithio arnynt,

(b) unrhyw sefydliadau y mae’n ymddangos iddynt eu bod yn cynrychioli buddiannau personau y mae’r rheoliadau yn debygol o effeithio arnynt, ac

(c) unrhyw bersonau eraill y maent yn ystyried eu bod yn briodol.

(3) Rhaid i Weinidogion Cymru—

(a) rhoi cyfnod o 12 wythnos o leiaf i’r personau hynny i gyflwyno sylwadau ar y rheoliadau drafft arfaethedig,

(b) ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir o fewn y cyfnod hwnnw, ac

(c) cyhoeddi crynodeb o’r sylwadau hynny.

(4) Rhaid i Weinidogion Cymru osod drafft o’r rheoliadau gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru.

(5) O ran y rheoliadau drafft a osodir o dan is-adran (4)—

(a) rhaid iddynt fynd gyda datganiad gan Weinidogion Cymru yn rhoi manylion unrhyw wahaniaethau rhwng y rheoliadau drafft yr ymgynghorwyd arnynt o dan is-adran (2) a’r rheoliadau drafft a osodir o dan is-adran (4), a

(b) ni chaniateir iddynt gael eu cymeradwyo drwy benderfyniad gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru yn unol ag adran 196(6) tan ar ôl i’r cyfnod o 60 niwrnod, yn dechrau ar y diwrnod y gosodir y rheoliadau drafft, ddod i ben.

34 Sut i ddiwallu anghenion

(1) Mae’r canlynol yn enghreifftiau o’r ffyrdd y caiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion o dan adrannau 35 i 45—

(a) drwy drefnu bod person heblaw’r awdurdod yn darparu rhywbeth;

(b) drwy ddarparu rhywbeth ei hun;

(c) drwy ddarparu rhywbeth, neu drwy drefnu i rywbeth gael ei ddarparu, i berson ac eithrio’r person ag anghenion am ofal a chymorth (neu gymorth yn achos gofalwr).

(2) Mae’r canlynol yn enghreifftiau o’r hyn y gellir ei ddarparu neu ei drefnu i ddiwallu anghenion o dan adrannau 35 i 45—

(a) llety mewn cartref gofal, cartref plant neu fangre o ryw fath arall;

(b) gofal a chymorth gartref neu yn y gymuned;

(c) gwasanaethau, nwyddau a chyfleusterau;

(d) gwybodaeth a chyngor;

(e) cwnsela ac eiriolaeth;

(f) gwaith cymdeithasol;

(g) taliadau (gan gynnwys taliadau uniongyrchol);

(h) cymhorthion ac addasiadau;

(i) therapi galwedigaethol.

(3) Pan fo awdurdod lleol yn diwallu anghenion person o dan adrannau 35 i 45 drwy ddarparu neu drefnu gofal a chymorth yng nghartref y person, rhaid i’r awdurdod lleol fodloni ei hun bod unrhyw ymweliadau â chartref y person at y diben hwnnw yn ddigon hir i roi i’r person y gofal a’r cymorth sydd ei angen i ddiwallu’r anghenion dan sylw.

(4) Rhaid i gôd a ddyroddir o dan adran 145 gynnwys canllawiau ynghylch hyd ymweliadau â chartref person at y diben o roi gofal a chymorth.

(5) Gweler adrannau 47 (eithriad ar gyfer darparu gwasanaethau iechyd), 48 (eithriad ar gyfer darparu tai etc) a 49 (cyfyngiadau ar ddarparu taliadau) ar gyfer cyfyngiadau ar yr hyn y caniateir ei ddarparu neu ei drefnu i ddiwallu anghenion am ofal a chymorth a’r ffordd y caniateir ei ddarparu neu ei drefnu.

Diwallu anghenion gofal a chymorth oedolion

35 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofal a chymorth oedolyn

(1) Rhaid i awdurdod lleol ddiwallu anghenion oedolyn am ofal a chymorth os caiff ei fodloni bod amodau 1, 2 a 3 wedi eu cyflawni (ond gweler is-adran (6)).

(2) Amod 1 yw—

(a) bod yr oedolyn yn preswylio fel arfer yn ardal yr awdurdod lleol, neu

(b) nad oes gan yr oedolyn breswylfa sefydlog a’i fod o fewn ardal yr awdurdod.

(3) Amod 2 yw—

(a) bod yr anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra, neu

(b) bod yr awdurdod lleol yn barnu ei bod yn angenrheidiol diwallu’r anghenion er mwyn amddiffyn yr oedolyn rhag cael ei gam-drin neu ei esgeuluso neu rhag risg o gael ei gam-drin neu ei esgeuluso.

(4) Amod 3 yw—

(a) nad oes unrhyw ffi yn cael ei chodi am y gofal a’r cymorth y mae eu hangen i ddiwallu’r anghenion hynny, neu

(b) bod ffi yn cael ei chodi am y gofal a’r cymorth hwnnw ond—

(i) bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol bod adnoddau ariannol yr oedolyn ar neu islaw’r terfyn ariannol,

(ii) bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol bod adnoddau ariannol yr oedolyn uwchlaw’r terfyn ariannol ond bod yr oedolyn, serch hynny, yn gofyn i’r awdurdod ddiwallu ei anghenion, neu

(iii) bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan yr oedolyn alluedd i drefnu ar gyfer darparu gofal a chymorth ac nad oes unrhyw berson sydd wedi ei awdurdodi i wneud trefniadau o’r fath o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 neu sydd fel arall mewn sefyllfa i wneud hynny ar ran yr oedolyn.

(5) I gael ystyr “asesiad ariannol” a “terfyn ariannol” gweler Rhan 5.

(6) Nid yw’r ddyletswydd o dan is-adran (1) yn gymwys i anghenion oedolyn i’r graddau y mae’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod yr anghenion hynny yn cael eu diwallu gan ofalwr.

36 Pŵer i ddiwallu anghenion gofal a chymorth oedolyn

(1) Caiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion oedolyn am ofal a chymorth os yw’r oedolyn—

(a) yn ardal yr awdurdod lleol, neu

(b) yn preswylio fel arfer yn ardal yr awdurdod, ond y tu allan i’w ardal.

(2) Os yw awdurdod lleol yn diwallu o dan is-adran (1) anghenion oedolyn sy’n preswylio fel arfer mewn ardal awdurdod lleol arall, rhaid iddo hysbysu’r awdurdod lleol y mae’r oedolyn yn preswylio fel arfer yn ei ardal ei fod yn gwneud hynny.

(3) Mae gan awdurdod lleol bŵer i ddiwallu anghenion o dan yr adran hon p’un a yw wedi cwblhau asesiad o anghenion ai peidio yn unol â Rhan 3 neu asesiad ariannol yn unol â Rhan 5.

Diwallu anghenion plant am ofal a chymorth

37 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofal a chymorth plentyn

(1) Rhaid i awdurdod lleol ddiwallu anghenion plentyn am ofal a chymorth os caiff ei fodloni bod amodau 1 a 2, ac unrhyw amodau a bennir mewn rheoliadau, wedi eu cyflawni (ond gweler is-adrannau (5) a (6)).

(2) Amod 1 yw bod y plentyn yn ardal yr awdurdod lleol.

(3) Amod 2 yw—

(a) bod yr anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra, neu

(b) bod yr awdurdod lleol yn barnu ei bod yn angenrheidiol diwallu’r anghenion er mwyn amddiffyn y plentyn—

(i) rhag cael, neu rhag risg o gael, ei gam-drin neu ei esgeuluso, neu

(ii) rhag cael, neu rhag risg o gael, ei niweidio mewn modd arall.

(4) Os yw’r awdurdod lleol wedi ei hysbysu am blentyn o dan adran 120(2)(a), rhaid iddo drin y plentyn fel un sydd o fewn ei ardal at ddibenion yr adran hon.

(5) Nid yw’r ddyletswydd o dan is-adran (1) yn gymwys i anghenion plentyn i’r graddau y mae’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod yr anghenion hynny yn cael eu diwallu gan deulu’r plentyn neu ofalwr.

(6) Nid yw’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n derbyn gofal gan—

(a) awdurdod lleol,

(b) awdurdod lleol yn Lloegr,

(c) awdurdod lleol yn yr Alban, neu

(d) ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

38 Pŵer i ddiwallu anghenion gofal a chymorth plentyn

(1) Caiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion plentyn am ofal a chymorth os yw’r plentyn—

(a) o fewn ardal yr awdurdod lleol, neu

(b) yn preswylio fel arfer o fewn ardal yr awdurdod, ond y tu allan i’w ardal,

(ond gweler is-adran (4)).

(2) Os yw awdurdod lleol yn diwallu o dan is-adran (1) anghenion plentyn sy’n preswylio fel arfer o fewn ardal awdurdod lleol arall, rhaid iddo hysbysu’r awdurdod lleol y mae’r plentyn yn preswylio fel arfer yn ei ardal ei fod yn gwneud hynny.

(3) Mae gan awdurdod lleol bŵer i ddiwallu anghenion o dan yr adran hon p’un a yw wedi cwblhau asesiad ai peidio o anghenion yn unol â Rhan 3 neu asesiad ariannol yn unol â Rhan 5.

(4) Nid yw’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n derbyn gofal gan—

(a) awdurdod lleol,

(b) awdurdod lleol yn Lloegr,

(c) awdurdod lleol yn yr Alban, neu

(d) ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

39 Dyletswydd i gadw cyswllt â’r teulu

(1) Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn—

(a) sydd o fewn ardal awdurdod lleol,

(b) y mae’r awdurdod lleol o’r farn bod ganddo anghenion am ofal a chymorth yn ychwanegol at y gofal a’r cymorth sy’n cael eu darparu gan deulu’r plentyn,

(c) sy’n byw ar wahân i’w deulu, a

(d) nad yw’n derbyn gofal gan yr awdurdod lleol.

(2) Os yw’r awdurdod lleol o’r farn ei bod yn angenrheidiol gwneud hynny er mwyn hyrwyddo llesiant y plentyn, rhaid iddo gymryd unrhyw gamau sy’n rhesymol ymarferol er mwyn—

(a) galluogi’r plentyn i fyw gyda’i deulu, neu

(b) hyrwyddo cyswllt rhwng y plentyn a’i deulu.

Diwallu anghenion gofalwr am gymorth

40 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofalwr sy’n oedolyn am gymorth

(1) Rhaid i awdurdod lleol ddiwallu anghenion gofalwr sy’n oedolyn am gymorth os caiff ei fodloni bod amodau 1, 2 a 3, ac unrhyw amodau a bennir mewn rheoliadau, wedi eu cyflawni.

(2) Amod 1 yw bod y person y gofelir amdano gan y gofalwr—

(a) yn oedolyn—

(i) sy’n preswylio fel arfer yn ardal yr awdurdod lleol, neu

(ii) nad oes ganddo breswylfa sefydlog ac sydd o fewn ardal yr awdurdod, neu

(b) yn blentyn anabl sydd o fewn ardal yr awdurdod.

(3) Amod 2 yw bod anghenion y gofalwr yn bodloni’r meini prawf cymhwystra.

(4) Amod 3—

(a) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu cymorth i’r gofalwr—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(1) neu (2) yn gymwys;

(b) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(7), (8) neu (9) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(3) neu (4) yn gymwys;

(c) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i blentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(7), (8) neu (10) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(5) neu (6) yn gymwys;

(d) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i blentyn anabl o dan 16 oed y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(12) neu (13) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(5) neu (6) yn gymwys.

41 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofalwr sy’n oedolyn am gymorth: materion atodol

(1) Mae’r is-adran hon yn gymwys os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol y gofalwr ar neu islaw’r terfyn ariannol.

(2) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol y gofalwr uwchlaw’r terfyn ariannol, a

(b) os yw’r gofalwr, serch hynny, yn gofyn i’r awdurdod ddiwallu’r anghenion o dan sylw.

(3) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ar neu islaw’r terfyn ariannol, a

(b) os yw is-adran (7), (8) neu (9) yn gymwys.

(4) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano uwchlaw’r terfyn ariannol, a

(b) os yw is-adran (7), (8) neu (9) yn gymwys.

(5) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) mewn cysylltiad ag oedolyn y mae’r awdurdod lleol yn credu y byddai’n gosod ffi arno am ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol na fyddai’n rhesymol ymarferol i’r oedolyn dalu unrhyw swm am y gofal a’r cymorth, a

(b) naill ai—

(i) os yw is-adran (7), (8) neu (10) yn gymwys, yn achos plentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed, neu

(ii) os yw is-adran (12) neu (13) yn gymwys, yn achos plentyn anabl o dan 16 oed.

(6) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) mewn cysylltiad ag oedolyn y mae’r awdurdod lleol yn credu y byddai’n gosod ffi arno am ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol y byddai’n rhesymol ymarferol i’r oedolyn—

(i) talu’r ffi safonol am y gofal a’r cymorth, neu

(ii) talu unrhyw swm arall am y gofal a’r cymorth,

(b) os nad yw’r oedolyn yn gwrthwynebu i’r gofal a’r cymorth gael eu darparu, ac

(c) naill ai—

(i) os yw is-adran (7), (8) neu (10) yn gymwys, yn achos plentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed, neu

(ii) os yw is-adran (12) neu (13) yn gymwys, yn achos plentyn anabl o dan 16 oed.

(7) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw, a

(b) os yw’r person yn cytuno i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(8) Mae’r is-adran hon yn gymwys os yw person awdurdodedig yn cytuno, ar ran y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw.

(9) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r oedolyn hwnnw,

(b) os nad oes person awdurdodedig i wneud y penderfyniad ar ran yr oedolyn, ac

(c) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ei bod er lles pennaf yr oedolyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(10) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw,

(b) os nad oes person awdurdodedig i wneud y penderfyniad ar ran y plentyn, ac

(c) os nad oes gwrthwynebiad wedi ei wneud gan berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(11) Caiff yr awdurdod lleol ddiystyru gwrthwynebiad at ddibenion is-adran (10)(c) os yw wedi ei fodloni na fyddai er lles pennaf y plentyn anabl.

(12) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw, a

(b) os yw’r plentyn yn cytuno i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(13) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw, a

(b) os nad oes gwrthwynebiad wedi ei wneud gan berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(14) Caiff yr awdurdod lleol ddiystyru gwrthwynebiad at ddibenion is-adran (13)(b) os yw wedi ei fodloni na fyddai’n gyson â llesiant y plentyn anabl.

(15) Yn yr adran hon—

• mae i “ffi safonol” (“standard charge”) yr ystyr a roddir gan adran 63(3);

• ystyr “person awdurdodedig” (“authorised person”) yw person sydd wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i benderfynu ar ran y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw.

(16) I gael ystyr “asesiad ariannol” a “terfyn ariannol” gweler Rhan 5.

42 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofalwr sy’n blentyn am gymorth

(1) Rhaid i awdurdod lleol ddiwallu anghenion gofalwr sy’n blentyn am gymorth os caiff ei fodloni bod amodau 1, 2 a (pan fo’n gymwys) 3, ac unrhyw amodau a bennir mewn rheoliadau, wedi eu cyflawni.

(2) Amod 1 yw bod y person y gofelir amdano gan y gofalwr—

(a) yn oedolyn—

(i) sy’n preswylio fel arfer yn ardal yr awdurdod lleol, neu

(ii) nad oes ganddo breswylfa sefydlog ac sydd o fewn ardal yr awdurdod, neu

(b) yn blentyn anabl sydd o fewn ardal yr awdurdod.

(3) Amod 2 yw bod anghenion y gofalwr yn bodloni’r meini prawf cymhwystra.

(4) Amod 3—

(a) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(5), (6) neu (7) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(1) neu (2) yn gymwys;

(b) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i blentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(5), (6) neu (8) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(3) neu (4) yn gymwys;

(c) i’r graddau y mae diwallu anghenion y gofalwr yn golygu darparu gofal a chymorth i blentyn anabl o dan 16 oed y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(i) yw nad oes ffi yn cael ei chodi o dan adran 59 am ddiwallu’r anghenion hynny a bod adran 41(10) neu (11) yn gymwys, neu

(ii) i’r graddau y mae ffi yn cael ei chodi, yw bod adran 41(3) neu (4) yn gymwys.

43 Dyletswydd i ddiwallu anghenion gofalwr sy’n blentyn am gymorth: materion atodol

(1) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ar neu islaw’r terfyn ariannol, a

(b) os yw is-adran (5), (6) neu (7) yn gymwys.

(2) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol fod adnoddau ariannol yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano yn uwch na’r terfyn ariannol, a

(b) os yw is-adran (5), (6) neu (7) yn gymwys.

(3) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) mewn cysylltiad ag oedolyn y mae’r awdurdod lleol yn credu y byddai’n gosod ffi arno am ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol na fyddai’n rhesymol ymarferol i’r oedolyn dalu unrhyw swm am y gofal a’r cymorth, a

(b) naill ai—

(i) os yw is-adran (5), (6) neu (8) yn gymwys, yn achos plentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed, neu

(ii) os yw is-adran (10) neu (11) yn gymwys, yn achos plentyn anabl o dan 16 oed.

(4) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) mewn cysylltiad ag oedolyn y mae’r awdurdod lleol yn credu y byddai’n gosod ffi arno am ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ar sail asesiad ariannol y byddai’n rhesymol ymarferol i’r oedolyn—

(i) talu’r ffi safonol am y gofal a’r cymorth, neu

(ii) talu unrhyw swm arall am y gofal a’r cymorth,

(b) os nad yw’r oedolyn yn gwrthwynebu i’r gofal a’r cymorth gael eu darparu, ac

(c) naill ai—

(i) os yw is-adran (5), (6) neu (8) yn gymwys, yn achos plentyn anabl sy’n 16 neu’n 17 oed, neu

(ii) os yw is-adran (10) neu (11) yn gymwys, yn achos plentyn anabl o dan 16 oed.

(5) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw, a

(b) os yw’r person yn cytuno i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(6) Mae’r is-adran hon yn gymwys os yw person awdurdodedig yn cytuno, ar ran y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw.

(7) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan yr oedolyn y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r oedolyn hwnnw,

(b) os nad oes person awdurdodedig i wneud y penderfyniad ar ran yr oedolyn, ac

(c) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni ei bod er lles pennaf yr oedolyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(8) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano alluedd i benderfynu p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw,

(b) os nad oes person awdurdodedig i wneud y penderfyniad ar ran y plentyn, ac

(c) os nad oes gwrthwynebiad wedi ei wneud gan berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(9) Caiff yr awdurdod lleol ddiystyru gwrthwynebiad at ddibenion is-adran (8)(c) os yw wedi ei fodloni na fyddai er lles pennaf y plentyn anabl.

(10) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw, a

(b) os yw’r plentyn yn cytuno i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(11) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r awdurdod lleol wedi ei fodloni nad oes gan y plentyn anabl y mae’r gofalwr yn gofalu amdano ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r plentyn hwnnw, a

(b) os nad oes gwrthwynebiad wedi ei wneud gan berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn i gael yr anghenion hynny wedi eu diwallu yn y modd hwnnw.

(12) Caiff yr awdurdod lleol ddiystyru gwrthwynebiad at ddibenion is-adran (11)(b) os yw wedi ei fodloni na fyddai’n gyson â llesiant y plentyn anabl.

(13) Yn yr adran hon—

• mae i “ffi safonol” (“standard charge”) yr ystyr a roddir gan adran 63(3);

• ystyr “person awdurdodedig” (“authorised person”) yw person sydd wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i benderfynu ar ran y person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano p’un ai i gael yr anghenion o dan sylw wedi eu diwallu drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person hwnnw.

(14) I gael ystyr “asesiad ariannol” a “terfyn ariannol” gweler Rhan 5.

44 Darpariaeth atodol ynghylch y dyletswyddau i ddiwallu anghenion gofalwr

(1) Mae’r adran hon yn gymwys mewn perthynas â’r dyletswyddau o dan adrannau 40 a 42.

(2) Caiff diwallu rhai neu bob un o anghenion gofalwr am gymorth olygu darparu gofal a chymorth i’r person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, hyd yn oed pan na fo unrhyw ddyletswydd i ddiwallu anghenion y person am y gofal a’r cymorth hwnnw o dan adran 35 neu 37.

(3) Pan fo’n ofynnol i awdurdod lleol drwy adran 40 neu 42 ddiwallu rhai neu bob un o anghenion gofalwr am gymorth, ond nad yw’n ddichonadwy iddo wneud hynny drwy ddarparu gofal a chymorth i’r person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano, rhaid iddo, i’r graddau y mae’n ddichonadwy iddo wneud hynny, ganfod rhyw fodd arall o wneud hynny.

45 Pŵer i ddiwallu anghenion gofalwr am gymorth

(1) Caiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion gofalwr am gymorth os yw’r person y mae’r gofalwr yn gofalu amdano—

(a) o fewn ardal yr awdurdod lleol, neu

(b) yn preswylio fel arfer yn ardal yr awdurdod, ond y tu allan i’w ardal.

(2) Mae gan awdurdod lleol bŵer i ddiwallu anghenion o dan yr adran hon p’un a yw wedi cwblhau asesiad ai peidio o anghenion yn unol â Rhan 3 neu asesiad ariannol yn unol â Rhan 5.

Diwallu anghenion: eithriadau a chyfyngiadau

46 Eithriad ar gyfer personau sy’n ddarostyngedig i reolaeth fewnfudo

(1) Ni chaiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion gofal a chymorth oedolyn y mae adran 115 o Ddeddf Mewnfudo a Lloches 1999 (“Deddf 1999”) (gwahardd rhag budd-daliadau) yn gymwys iddo a’r unig reswm y mae ei anghenion am ofal a chymorth wedi codi yw—

(a) oherwydd bod yr oedolyn yn ddiymgeledd, neu

(b) oherwydd effeithiau corfforol bod yn ddiymgeledd, neu oherwydd yr effeithiau o’r math hwnnw a ragwelir.

(2) At ddibenion is-adran (1), mae adran 95(2) i (7) o Ddeddf 1999 yn gymwys ond mae’r cyfeiriadau yn adran 95(4) a (5) o’r Ddeddf honno at yr Ysgrifennydd Gwladol i’w darllen fel cyfeiriadau at yr awdurdod lleol o dan sylw.

(3) Ond, hyd nes cychwyn adran 44(6) o Ddeddf Cenedligrwydd, Mewnfudo a Lloches 2002, mae is-adran (2) i gael effaith fel pe bai’n darllen fel a ganlyn—

“(2) For the purposes of subsection (1), section 95(3) and (5) to (8) of, and paragraph 2 of Schedule 8 to, the 1999 Act apply but with references in section 95(5) and (7) and that paragraph to the Secretary of State being read as references to the local authority in question.”

(4) Mae’r cyfeiriad yn is-adran (1) at ddiwallu anghenion oedolyn am ofal a chymorth yn cynnwys cyfeiriad at wneud hynny er mwyn diwallu anghenion gofalwr am gymorth.

47 Eithriad ar gyfer darparu gwasanaethau gofal iechyd

(1) Ni chaiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion person am ofal a chymorth (gan gynnwys anghenion gofalwr am gymorth) o dan adrannau 35 i 45 drwy ddarparu neu drwy drefnu i ddarparu gwasanaeth neu gyfleuster y mae’n ofynnol ei ddarparu o dan ddeddfiad iechyd, oni bai y byddai gwneud hynny yn gysylltiedig â gwneud rhywbeth arall i ddiwallu anghenion o dan yr adrannau hynny, neu’n ategol at wneud hynny.

(2) Ni chaiff awdurdod lleol sicrhau gwasanaethau neu gyfleusterau i berson o dan adran 15 (gwasanaethau ataliol) y mae’n ofynnol eu darparu o dan ddeddfiad iechyd, oni bai y byddai gwneud hynny’n gysylltiedig â sicrhau, neu’n ategol at sicrhau, gwasanaeth neu gyfleuster arall i’r person hwnnw o dan yr adran honno.

(3) Caiff rheoliadau bennu—

(a) mathau o wasanaethau neu gyfleusterau y caniateir, er gwaethaf is-adrannau (1) a (2), eu darparu neu eu trefnu gan awdurdod lleol, neu amgylchiadau y caniateir i wasanaethau neu gyfleusterau o’r fath gael eu darparu neu eu trefnu ynddynt;

(b) mathau o wasanaethau neu gyfleusterau na chaniateir iddynt gael eu darparu neu eu trefnu gan awdurdod lleol, neu amgylchiadau na chaniateir i wasanaethau neu gyfleusterau o’r fath gael eu darparu neu eu trefnu ynddynt;

(c) gwasanaethau neu gyfleusterau, neu ddull ar gyfer dyfarnu gwasanaethau neu gyfleusterau, y mae eu darparu i’w drin, neu i’w beidio â’i drin, fel pe bai’n gysylltiedig neu’n ategol at ddibenion is-adran (1) neu (2).

(4) Ni chaiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion person am ofal a chymorth (gan gynnwys anghenion gofalwr am gymorth) o dan adrannau 35 i 45 drwy ddarparu neu drwy drefnu i ddarparu gofal nyrsio gan nyrs gofrestredig.

(5) Ni chaiff awdurdod lleol sicrhau’r ddarpariaeth o ofal nyrsio gan nyrs gofrestredig wrth gyflawni ei ddyletswyddau o dan adran 15.

(6) Ond caiff awdurdod lleol, er gwaethaf is-adrannau (1), (2), (4) a (5), drefnu i lety ynghyd â gofal nyrsio gan nyrs gofrestredig gael eu darparu—

(a) os yw’r awdurdod wedi cael cydsyniad i drefnu’r ddarpariaeth o ofal nyrsio gan—

(i) pa Fwrdd Iechyd Lleol bynnag sy’n ofynnol o dan reoliadau, yn achos llety yng Nghymru, yr Alban neu Ogledd Iwerddon, neu

(ii) pa gorff iechyd Seisnig bynnag sy’n ofynnol o dan reoliadau, yn achos llety yn Lloegr, neu

(b) mewn achos brys a lle bo’r trefniadau’n rhai dros dro.

(7) Mewn achos y mae is-adran (6)(b) yn gymwys iddo, rhaid i’r awdurdod lleol geisio cael y cydsyniad a grybwyllwyd yn is-adran (6)(a) cyn gynted ag y bo’n ddichonadwy ar ôl i’r trefniadau dros dro gael eu gwneud.

(8) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol bod awdurdod lleol—

(a) yn gwneud trefniadau mewn cysylltiad â datrys anghydfodau rhwng yr awdurdod a chorff iechyd ynghylch p’un a yw’n ofynnol darparu gwasanaeth neu gyfleuster ai peidio o dan ddeddfiad iechyd;

(b) yn cymryd rhan yn y modd a bennir mewn prosesau ar gyfer asesu anghenion person am ofal iechyd a phenderfynu sut y dylid diwallu’r anghenion hynny.

(9) Nid oes dim yn yr adran hon yn effeithio ar yr hyn y caiff awdurdod lleol ei wneud o dan Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006, gan gynnwys ymrwymo i drefniadau o dan reoliadau a wneir o dan adran 33 o’r Ddeddf honno (trefniadau â chyrff GIG).

(10) Yn yr adran hon—

• ystyr “corff iechyd” (“health body”) yw—

  (a)

  Bwrdd Iechyd Lleol;

  (b)

  grŵp comisiynu clinigol;

  (c)

  Bwrdd Comisiynu’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol;

  (d)

  Bwrdd Iechyd a gyfansoddwyd o dan adran 2 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Yr Alban) 1978;

  (e)

  Bwrdd Iechyd Arbennig a gyfansoddwyd o dan yr adran honno;

  (f)

  ymddiriedolaeth Iechyd a Gofal Cymdeithasol;

• ystyr “corff iechyd Seisnig” (“English health body”) yw—

  (a)

  grŵp comisiynu clinigol;

  (b)

  Bwrdd Comisiynu’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol;

• ystyr “deddfiad iechyd” (“health enactment”) yw—

  (a)

  Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006;

  (b)

  Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 2006;

  (c)

  Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Yr Alban) 1978;

  (d)

  Gorchymyn Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Personol (Gogledd Iwerddon) 1972 (O.S. 1972/1265 (N.I. 14));

  (e)

  Deddf (Diwygio) Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Gogledd Iwerddon) 2009;

• ystyr “gofal nyrsio” (“nursing care”) yw gwasanaeth sy’n cynnwys naill ai darparu gofal neu gynllunio, goruchwylio neu ddirprwyo’r gwaith o ddarparu gofal, ond nid yw’n cynnwys gwasanaeth nad oes angen iddo, o ran ei natur a’r amgylchiadau y mae i’w ddarparu ynddynt, gael ei ddarparu gan nyrs gofrestredig.

48 Eithriad ar gyfer darparu tai etc

Ni chaiff awdurdod lleol ddiwallu anghenion oedolyn am ofal a chymorth (gan gynnwys anghenion gofalwr am gymorth) o dan adrannau 35 i 45 na chyflawni ei ddyletswydd o dan adran 15 drwy wneud unrhyw beth y mae’n ofynnol i’r awdurdod lleol hwnnw neu awdurdod lleol arall ei wneud o dan—

(a) Deddf Tai 1996, neu

(b) unrhyw ddeddfiad arall a bennir mewn rheoliadau.

49 Cyfyngiadau ar ddarparu taliadau

(1) Ni chaiff awdurdod lleol ddarparu taliadau i ddiwallu anghenion person am ofal a chymorth neu anghenion gofalwr am gymorth o dan adrannau 35 i 45 oni bai—

(a) bod y taliadau’n rhai uniongyrchol (gweler adrannau 50 i 53),

(b) bod yr awdurdod o’r farn—

(i) bod anghenion y person yn rhai brys, a

(ii) na fyddai’n rhesymol ymarferol i ddiwallu’r anghenion hynny mewn unrhyw ffordd arall,

(c) bod y taliadau’n cael eu darparu o dan gontract neu yn rhinwedd contract, neu

(d) bod y taliadau’n cael eu darparu mewn amgylchiadau a bennir mewn rheoliadau.

(2) Ni chaiff awdurdod lleol ddarparu taliadau wrth gyflawni ei ddyletswydd o dan adran 15(1) oni bai—

(a) bod yr awdurdod o’r farn—

(i) y byddai’r taliadau’n sicrhau un neu fwy o’r dibenion a grybwyllwyd yn adran 15(2), a

(ii) na fyddai’n rhesymol ymarferol sicrhau’r diben hwnnw neu’r dibenion hynny mewn unrhyw ffordd arall,

(b) bod y taliadau’n cael eu darparu o dan gontract, neu yn rhinwedd contract, sy’n ymwneud â darparu gwasanaethau ar gyfer ardal yr awdurdod, neu

(c) bod y taliadau’n cael eu darparu mewn amgylchiadau a bennir mewn rheoliadau.

Taliadau uniongyrchol

50 Taliadau uniongyrchol i ddiwallu anghenion oedolyn

(1) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol neu ganiatáu i awdurdod lleol wneud taliadau i berson tuag at y gost o ddiwallu anghenion oedolyn am ofal a chymorth o dan adran 35 neu 36.

(2) Ond ni chaiff rheoliadau o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol bod taliadau o’r fath yn cael eu gwneud na chaniatáu hynny oni chaiff amod 1 neu 2 ei fodloni.

(3) Amod 1 yw—

(a) bod y taliadau i’w gwneud i’r oedolyn y mae arno anghenion am ofal a chymorth (“A”),

(b) bod gan A, neu y mae’r awdurdod lleol yn credu bod gan A, alluedd i gydsynio bod y taliadau’n cael eu gwneud,

(c) bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni—

(i) bod gwneud y taliadau yn ffordd briodol o ddiwallu anghenion A, a

(ii) bod gan A allu i reoli’r taliadau (naill ai ar ei ben ei hun neu gyda’r cymorth sydd ar gael i A), a

(d) bod A wedi cydsynio i’r taliadau gael eu gwneud.

(4) Amod 2 yw—

(a) nad oes gan yr oedolyn y mae arno anghenion am ofal a chymorth (“A”), neu y mae’r awdurdod lleol yn credu nad oes ganddo, y galluedd i gydsynio bod y taliadau’n cael eu gwneud,

(b) bod y taliadau i’w gwneud i berson (“P”) ar wahân i A,

(c) bod P yn berson addas,

(d) bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni—

(i) bod gwneud y taliadau’n ffordd briodol o ddiwallu anghenion A,

(ii) bod gan P allu i reoli’r taliadau (naill ai ar ei ben ei hun neu gyda’r cymorth sydd ar gael i P), a

(iii) y bydd P yn gweithredu er lles pennaf A wrth reoli’r taliadau, ac

(e) bod y cydsyniad angenrheidiol wedi ei gael i wneud y taliadau i P.

(5) At ddibenion is-adran (4)(c), mae P yn “berson addas”—

(a) os yw P wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i wneud penderfyniadau ynghylch anghenion A am ofal a chymorth,

(b) lle nad yw P wedi ei awdurdodi fel a grybwyllwyd ym mharagraff (a), os yw person sydd wedi ei awdurdodi felly yn cytuno gyda’r awdurdod lleol fod P yn addas i gael taliadau tuag at y gost o ddiwallu anghenion A am ofal a chymorth, neu

(c) lle nad yw P wedi ei awdurdodi fel a grybwyllwyd ym mharagraff (a) ac nad oes unrhyw berson sydd wedi ei awdurdodi felly, os yw’r awdurdod lleol o’r farn bod P yn addas i gael taliadau o’r math hwnnw.

(6) At ddibenion is-adran (4)(e), ystyr “cydsyniad angenrheidiol” yw—

(a) cydsyniad P, a

(b) pan fo P yn berson addas yn rhinwedd is-adran (5)(b), cydsyniad person sydd wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i wneud penderfyniadau ynghylch anghenion A am ofal a chymorth.

(7) Cyfeirir at daliad o dan yr adran hon yn y Ddeddf hon fel “taliad uniongyrchol”.

51 Taliadau uniongyrchol i ddiwallu anghenion plentyn

(1) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol neu ganiatáu i awdurdod lleol wneud taliadau i berson tuag at y gost o ddiwallu anghenion plentyn am ofal a chymorth o dan adran 37, 38 neu 39.

(2) Ond ni chaiff rheoliadau o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol bod taliadau o’r fath yn cael eu gwneud na chaniatáu hynny oni chaiff amodau 1 i 4 eu bodloni.

(3) Amod 1 yw bod y taliadau i’w gwneud i berson (“P”) sydd—

(a) yn berson â chyfrifoldeb rhiant dros blentyn y mae arno anghenion am ofal a chymorth, neu

(b) yn blentyn y mae arno anghenion am ofal a chymorth.

(4) Amod 2 yw—

(a) pan fo P yn oedolyn neu’n blentyn 16 neu 17 oed, bod gan P, neu fod yr awdurdod lleol yn credu bod gan P, alluedd i gydsynio bod y taliadau yn cael eu gwneud;

(b) pan fo P yn blentyn o dan 16 oed, bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan P ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael taliadau uniongyrchol.

(5) Amod 3 yw bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni—

(a) bod gwneud y taliadau yn ffordd briodol o ddiwallu anghenion y plentyn,

(b) y caiff llesiant y plentyn ei ddiogelu a’i hyrwyddo drwy i’r taliadau gael eu gwneud, ac

(c) bod gan P allu i reoli’r taliadau (naill ai ar ei ben ei hun neu gyda’r cymorth sydd ar gael i P).

(6) Amod 4 yw bod P wedi cydsynio bod y taliadau’n cael eu gwneud.

(7) Cyfeirir at daliad o dan yr adran hon yn y Ddeddf hon fel “taliad uniongyrchol”.

52 Taliadau uniongyrchol i ddiwallu anghenion gofalwr

(1) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol neu ganiatáu i awdurdod lleol wneud taliadau i berson tuag at y gost o ddiwallu anghenion gofalwr am gymorth o dan adran 40, 42 neu 45.

(2) Ond ni chaiff rheoliadau o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol i daliadau o’r fath gael eu gwneud neu ganiatáu iddynt gael eu gwneud oni chaiff amodau 1 i 4 eu cyflawni.

(3) Amod 1 yw bod y taliadau i’w gwneud i’r gofalwr y mae arno anghenion am gymorth (“C”).

(4) Amod 2 yw—

(a) pan fo C yn oedolyn neu’n blentyn 16 neu 17 oed, bod gan C, neu fod yr awdurdod lleol yn credu bod gan C, alluedd i gydsynio bod y taliadau yn cael eu gwneud;

(b) pan fo C yn blentyn o dan 16 oed, bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni bod gan C ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch cael taliadau uniongyrchol.

(5) Amod 3 yw bod yr awdurdod lleol wedi ei fodloni—

(a) bod gwneud y taliadau yn ffordd briodol o ddiwallu anghenion C, a

(b) bod gan C allu i reoli’r taliadau (naill ai ar ei ben ei hun neu gyda’r cymorth sydd ar gael i C).

(6) Amod 4 yw bod C wedi cydsynio bod y taliadau’n cael eu gwneud.

(7) Cyfeirir at daliad o dan yr adran hon yn y Ddeddf hon fel “taliad uniongyrchol”.

53 Taliadau uniongyrchol: darpariaeth bellach

(1) Caiff rheoliadau o dan adran 50, 51 neu 52 hefyd wneud darpariaeth ynghylch y materion canlynol (ymhlith pethau eraill)—

(a) y dull y mae symiau’r taliadau uniongyrchol i’w dyfarnu;

(b) gwneud taliadau uniongyrchol fel taliadau gros neu fel arall fel taliadau net;

(c) dyfarnu—

(i) adnoddau ariannol personau penodedig, a

(ii) y swm (os oes un) a fyddai’n rhesymol ymarferol i’r personau hynny ei dalu ar ffurf ad-daliad (yn achos taliadau gros) neu gyfraniad (yn achos taliadau net);

(d) materion y caiff awdurdod lleol, neu y mae’n rhaid iddo, roi sylw iddynt wrth wneud penderfyniad o fath penodedig ynghylch taliadau uniongyrchol;

(e) amodau y caiff awdurdod lleol, neu y mae’n rhaid iddo, eu gosod a’r amodau na chaniateir iddo eu gosod, mewn perthynas â thaliadau uniongyrchol;

(f) camau y caiff awdurdod lleol, neu y mae’n rhaid iddo, eu cymryd cyn, neu ar ôl, gwneud dyfarniad o fath penodedig ynghylch taliadau uniongyrchol;

(g) cymorth y mae’n rhaid i awdurdod lleol ei ddarparu neu ei drefnu ar gyfer personau y mae’n gwneud taliadau uniongyrchol iddynt;

(h) achosion neu amgylchiadau lle y caiff awdurdod lleol weithredu fel asiant ar ran person y mae taliadau uniongyrchol yn cael eu gwneud iddo;

(i) amodau y disodlir odanynt ddyletswydd neu bŵer awdurdod lleol i ddiwallu anghenion person am ofal a chymorth, neu anghenion gofalwr am gymorth, drwy wneud taliadau uniongyrchol, ac i ba raddau y disodlir y ddyletswydd honno neu’r pŵer hwnnw;

(j) achosion neu amgylchiadau lle na chaiff awdurdod lleol wneud, neu lle y caniateir iddo beidio â gwneud, taliadau i berson neu mewn perthynas â pherson;

(k) achosion neu amgylchiadau lle y mae’n rhaid i berson, neu lle y caiff person, nad yw bellach heb alluedd, neu y mae’r awdurdod lleol yn credu nad yw’r oedolyn hwnnw bellach heb alluedd, i gydsynio bod taliadau uniongyrchol yn cael eu gwneud, gael ei drin, serch hynny, at ddibenion adrannau 50 i 52 fel pe na bai ganddo’r galluedd i wneud hynny;

(l) achosion neu amgylchiadau lle y caiff, neu y mae’n rhaid i, awdurdod lleol sy’n gwneud taliadau uniongyrchol adolygu’r arfer o wneud y taliadau hynny;

(m) achosion neu amgylchiadau lle y caiff, neu y mae’n rhaid i, awdurdod lleol sy’n gwneud taliadau uniongyrchol—

(i) terfynu’r arfer o wneud y taliadau hynny;

(ii) ei gwneud yn ofynnol i’r cyfan neu ran o daliad uniongyrchol gael ei ad-dalu;

(n) adennill unrhyw swm sy’n ddyledus i awdurdod lleol mewn cysylltiad â gwneud taliadau uniongyrchol.

(2) Yn is-adran (1)(b) ac (c)—

• ystyr “taliadau gros” yw taliadau uniongyrchol—

  (a)

  a wneir ar raddfa y mae’r awdurdod lleol yn amcangyfrif ei bod yn gyfatebol i’r gost resymol o sicrhau bod y gofal a’r cymorth (neu, yn achos gofalwyr, y cymorth), y mae’r taliadau’n cael eu gwneud mewn perthynas â hwy, yn cael eu darparu, ond

  (b)

  y caniateir eu gwneud yn ddarostyngedig i’r amod bod person a bennir mewn rheoliadau yn talu i’r awdurdod, ar ffurf ad-daliad, swm neu symiau a ddyfernir o dan y rheoliadau;

• ystyr “taliadau net” yw taliadau uniongyrchol—

  (a)

  a wneir ar y sail y bydd person a bennir mewn rheoliadau yn talu swm neu symiau a bennir o dan y rheoliadau drwy gyfraniad tuag at y gost o sicrhau’r ddarpariaeth o ofal a chymorth (neu, yn achos gofalwyr, y cymorth) y gwneir y taliadau mewn perthynas â hwy, a

  (b)

  a wneir yn unol â hynny ar raddfa islaw’r raddfa y mae’r awdurdod lleol yn amcangyfrif ei bod yn gyfatebol i’r gost resymol o sicrhau’r ddarpariaeth o’r gofal a’r cymorth hwnnw (neu, yn achos gofalwyr, y cymorth hwnnw) i adlewyrchu’r cyfraniad a wneir gan y person hwnnw.

(3) Caiff rheoliadau o dan adran 50, 51 neu 52 wneud darpariaeth mewn perthynas â thaliadau uniongyrchol sy’n cyfateb i’r ddarpariaeth a wneir gan, neu y caniateir ei gwneud o dan, adrannau 59 i 67 neu adran 73.

(4) At ddibenion is-adran (3), mae’r ddarpariaeth yn cyfateb i’r ddarpariaeth honno a wneir gan neu o dan adrannau 59 i 67 neu adran 73 os yw, mewn perthynas ag ad-daliadau neu gyfraniadau, yn gwneud darpariaeth sydd, ym marn Gweinidogion Cymru, yn cael effaith gyfatebol i’r ddarpariaeth a wneir gan neu o dan yr adrannau hynny mewn perthynas â ffioedd ar gyfer darparu neu drefnu ar gyfer darparu gofal a chymorth (neu gymorth, yn achos gofalwyr) i ddiwallu anghenion person.

(5) Rhaid i reoliadau o dan adran 50, 51 neu 52 ei gwneud yn ofynnol i awdurdod lleol gymryd camau penodedig i alluogi personau perthnasol i wneud dewisiadau deallus ynghylch y defnydd o daliadau uniongyrchol.

(6) Yn is-adran (5) ystyr “personau perthnasol” yw personau y mae rhaid cael eu cydsyniad i wneud taliadau uniongyrchol o dan reoliadau a wneir o dan adran 50, 51 neu 52.

(7) Rhaid i reoliadau o dan adran 51 bennu, pan fo taliadau uniongyrchol yn cael eu gwneud i berson sy’n cael budd-dal sy’n dod o fewn categori penodedig—

(a) bod rhaid i’r taliadau gael eu gwneud ar raddfa y mae’r awdurdod lleol yn amcangyfrif ei bod yn gyfatebol i’r gost resymol o sicrhau bod y gofal a’r cymorth, y mae’r taliadau yn cael eu gwneud mewn cysylltiad â hwy, yn cael eu darparu, a

(b) na chaniateir iddynt gael eu gwneud yn ddarostyngedig i unrhyw amod sy’n ei gwneud yn ofynnol i berson dalu unrhyw swm i’r awdurdod ar ffurf ad-daliad.

(8) Yn is-adran (7) mae “budd-dal” yn cynnwys unrhyw lwfans, taliad, credyd neu fenthyciad.

(9) Caiff person y mae awdurdod lleol yn gwneud taliad uniongyrchol iddo, yn ddarostyngedig i reoliadau a wneir o dan adran 50, 51 neu 52, ddefnyddio’r taliad i brynu gofal a chymorth (neu, yn achos gofalwr, gymorth) gan unrhyw berson (gan gynnwys, ymhlith eraill, yr awdurdod a wnaeth y taliad).

(10) Caiff awdurdod lleol osod ffi resymol am y ddarpariaeth o ofal a chymorth (neu, yn achos gofalwr, gymorth) i ddiwallu anghenion y mae taliad uniongyrchol wedi ei wneud mewn cysylltiad â hwy.

Cynlluniau

54 Cynlluniau gofal a chymorth a chynlluniau cymorth

(1) Pan fo’n ofynnol i awdurdod lleol ddiwallu anghenion person o dan adran 35 neu 37, rhaid iddo lunio a chynnal cynllun gofal a chymorth mewn perthynas â’r person hwnnw.

(2) Pan fo’n ofynnol i awdurdod lleol ddiwallu anghenion gofalwr o dan adran 40 neu 42, rhaid iddo lunio a chynnal cynllun cymorth mewn perthynas â’r gofalwr hwnnw.

(3) Rhaid i awdurdod lleol adolygu’n gyson gynlluniau y mae’n eu cynnal o dan yr adran hon.

(4) Pan fo awdurdod lleol wedi ei fodloni bod amgylchiadau’r person y mae cynllun yn ymwneud ag ef wedi newid mewn ffordd sy’n effeithio ar y cynllun, rhaid i’r awdurdod—

(a) gwneud unrhyw asesiadau y mae’n barnu eu bod yn briodol, a

(b) diwygio’r cynllun.

(5) Rhaid i reoliadau wneud darpariaeth ynghylch—

(a) sut y mae cynlluniau o dan yr adran hon i gael eu llunio;

(b) yr hyn y mae cynllun i’w gynnwys;

(c) adolygu a diwygio cynlluniau.

(6) Rhaid i reoliadau o dan is-adran (5)(c) bennu, yn benodol—

(a) y personau a gaiff ofyn am adolygiad o gynllun (ar eu rhan hwy eu hunain neu ar ran person arall);

(b) o dan ba amgylchiadau—

(i) y caiff awdurdod lleol wrthod cydymffurfio â chais am adolygiad o gynllun, a

(ii) na chaiff awdurdod lleol wrthod gwneud hynny.

(7) Wrth lunio, adolygu neu ddiwygio cynllun o dan yr adran hon, rhaid i awdurdod lleol gynnwys—

(a) yn achos cynllun gofal a chymorth sy’n ymwneud ag oedolyn, yr oedolyn a, phan fo’n ddichonadwy, unrhyw ofalwr sydd gan yr oedolyn;

(b) yn achos cynllun gofal a chymorth sy’n ymwneud â phlentyn, y plentyn ac unrhyw berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn;

(c) yn achos cynllun cymorth sy’n ymwneud â gofalwr, y gofalwr a, phan fo’n ddichonadwy, y person y mae’r gofalwr yn darparu neu’n bwriadu darparu gofal iddo.

(8) Caiff yr awdurdod lleol—

(a) llunio, adolygu neu ddiwygio cynllun o dan yr adran hon yr un pryd ag y mae ef neu gorff arall yn llunio, adolygu neu ddiwygio dogfen arall yn achos y person o dan sylw, a

(b) cynnwys y ddogfen arall yn y cynllun.

55 Rheoliadau ynghylch cynlluniau gofal a chymorth a chynlluniau cymorth

Caiff rheoliadau o dan adran 54(5), er enghraifft—

(a) ei gwneud yn ofynnol i gynlluniau fod ar ffurf benodedig;

(b) ei gwneud yn ofynnol bod cynlluniau’n cynnwys pethau penodedig;

(c) gwneud darpariaeth ynghylch personau pellach y mae’n rhaid i awdurdod lleol eu cynnwys yn y broses o lunio, adolygu neu ddiwygio cynlluniau;

(d) ei gwneud yn ofynnol i gynlluniau gael eu llunio, eu hadolygu neu eu diwygio gan bersonau penodedig;

(e) rhoi swyddogaethau i bersonau a bennir yn y rheoliadau mewn cysylltiad â llunio, adolygu neu ddiwygio cynlluniau;

(f) pennu personau y mae’n rhaid darparu copïau ysgrifenedig o gynllun iddynt (gan gynnwys mewn achosion penodedig, darparu copïau heb gydsyniad y person y mae’r cynllun yn ymwneud ag ef);

(g) pennu amgylchiadau pellach y mae’n rhaid i gynlluniau gael eu hadolygu odanynt.

Materion atodol

56 Hygludedd gofal a chymorth

(1) Pan fo awdurdod lleol (“yr awdurdod anfon”) yn cael ei hysbysu gan neu ar ran person y mae arno ddyletswydd o dan adran 35 neu 37 i ddiwallu anghenion am ofal a chymorth mewn cysylltiad ag ef fod y person hwnnw’n mynd i symud i ardal awdurdod lleol arall (“yr awdurdod derbyn”), ac y mae’r awdurdod wedi ei fodloni bod y symud yn debyg o ddigwydd, rhaid iddo—

(a) hysbysu’r awdurdod derbyn ei fod wedi ei fodloni felly, a

(b) darparu’r canlynol i’r awdurdod derbyn—

(i) copi o’r cynllun gofal a chymorth sydd wedi ei lunio ar gyfer y person, a

(ii) unrhyw wybodaeth arall sy’n ymwneud â’r person ac, os oes gan y person ofalwr, unrhyw wybodaeth arall sy’n ymwneud â’r gofalwr y bydd yr awdurdod derbyn yn gofyn amdani.

(2) Pan fo’r awdurdod derbyn yn cael ei hysbysu gan neu ar ran person y mae ar yr awdurdod anfon ddyletswydd o dan adran 35 neu 37 i ddiwallu anghenion am ofal a chymorth mewn cysylltiad ag ef fod y person yn mynd i symud i ardal yr awdurdod derbyn, a bod yr awdurdod derbyn wedi ei fodloni bod y symud yn debyg o ddigwydd, rhaid iddo—

(a) hysbysu’r awdurdod anfon ei fod wedi ei fodloni felly,

(b) darparu i’r person, ac os oes gan y person ofalwr, y gofalwr, unrhyw wybodaeth y mae’n barnu ei bod yn briodol,

(c) os plentyn yw’r person, darparu i’r personau sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn unrhyw wybodaeth sy’n briodol ym marn yr awdurdod, a

(d) asesu’r person o dan adran 19 (os yw’r person yn oedolyn) neu 21 (os yw’r person yn blentyn), gan roi sylw penodol i unrhyw newid yn anghenion y person am ofal a chymorth sy’n deillio o’r symud.

(3) Os yw’r awdurdod derbyn, ar y diwrnod y mae’r person yn symud i’w ardal, yn dal heb gyflawni’r asesiad sy’n ofynnol gan is-adran (2)(d), neu y mae wedi gwneud felly ond y mae’n dal heb gymryd y camau eraill sy’n ofynnol gan y Rhan hon neu Ran 5, rhaid iddo ddiwallu anghenion y person am ofal a chymorth yn unol â’r cynllun gofal a chymorth a luniwyd gan yr awdurdod anfon, i’r graddau y bydd hynny’n rhesymol ymarferol.

(4) Wrth gynnal yr asesiad sy’n ofynnol gan is-adran (2)(d), rhaid i’r awdurdod derbyn roi sylw i’r cynllun gofal a chymorth a ddarperir o dan is-adran (1)(b).

(5) Mae’r awdurdod derbyn yn ddarostyngedig i’r ddyletswydd o dan is-adran (3) hyd nes y bydd wedi—

(a) cyflawni’r asesiad sy’n ofynnol gan is-adran (2)(d), a

(b) cymryd y camau eraill sy’n ofynnol o dan y Rhan hon neu Ran 5.

(6) Caiff rheoliadau—

(a) pennu camau y mae’n rhaid i awdurdod lleol eu cymryd i’w fodloni ei hun mewn cysylltiad â’r materion a grybwyllwyd yn is-adrannau (1) a (2);

(b) pennu materion y mae’n rhaid i awdurdod derbyn roi sylw iddynt wrth benderfynu sut i gydymffurfio â’r ddyletswydd o dan is-adran (3);

(c) pennu achosion pan na fo’r dyletswyddau o dan is-adran (1), (2) neu (3) yn gymwys iddynt.

(7) Mae cyfeiriad yn yr adran hon at symud i ardal yn gyfeiriad at symud i’r ardal honno gyda golwg ar breswylio fel arfer yno.

57 Achosion pan fo person yn mynegi ei fod yn ffafrio llety penodol

(1) Caiff rheoliadau ddarparu—

(a) pan fo awdurdod lleol yn mynd i ddiwallu anghenion o dan adrannau 35 i 38 neu adrannau 40 i 45 drwy ddarparu neu drefnu i ddarparu llety o fath penodedig ar gyfer person,

(b) pan fo’r person o dan sylw, neu berson o ddisgrifiad penodedig, yn mynegi ei fod yn ffafrio llety penodol o’r math hwnnw, ac

(c) pan fo amodau penodedig wedi eu bodloni,

bod yn rhaid i’r awdurdod lleol ddarparu, neu drefnu i ddarparu, y llety sy’n cael ei ffafrio.

(2) Caiff y rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i’r person o dan sylw neu berson o ddisgrifiad penodedig dalu rhywfaint neu’r cyfan o’r gost ychwanegol (os oes un) am y llety sy’n cael ei ffafrio mewn achosion neu amgylchiadau penodedig.

(3) Yn is-adran (2) ystyr “cost ychwanegol” yw’r gwahaniaeth rhwng—

(a) y gost o ddarparu neu drefnu i ddarparu’r llety sy’n cael ei ffafrio, a

(b) y gost y byddai’r awdurdod lleol fel arfer yn disgwyl ei thynnu wrth ddarparu neu wrth drefnu i ddarparu llety addas o’r math hwnnw i ddiwallu anghenion y person o dan sylw.

58 Gwarchod eiddo personau y gofelir amdanynt i ffwrdd o’u cartrefi

(1) Mae’r adran hon yn gymwys—

(a) pan fo anghenion gofal a chymorth person yn cael eu diwallu o dan adran 35, 36, 37 neu 38 mewn ffordd sy’n cynnwys darparu llety neu ei dderbyn i ysbyty (neu’r ddau), a

(b) pan fo’n ymddangos i awdurdod lleol bod perygl o golli neu ddifrodi eiddo symudol y person yn ardal yr awdurdod—

(i) am nad yw’r person yn gallu (p’un ai’n barhaol neu dros dro) gwarchod yr eiddo na delio â’r eiddo, a

(ii) am nad oes trefniadau addas wedi eu gwneud neu’n cael eu gwneud.

(2) Rhaid i’r awdurdod lleol gymryd camau rhesymol i atal neu i leihau’r golled neu’r difrod.

(3) At ddibenion cyflawni’r ddyletswydd honno, caiff yr awdurdod lleol—

(a) ar bob adeg resymol ac ar ôl rhoi hysbysiad rhesymol, fynd i mewn i unrhyw fangre yr oedd y person yn byw ynddi yn union cyn bod llety yn cael ei ddarparu iddo neu cyn iddo gael ei dderbyn i ysbyty, a

(b) cymryd unrhyw gamau eraill y mae’n barnu eu bod yn rhesymol angenrheidiol er mwyn atal neu leihau colled neu ddifrod.

(4) Rhaid i’r awdurdod lleol sicrhau bod y gofynion a ganlyn wedi eu bodloni cyn cymryd unrhyw gamau o dan is-adran (3)(a) neu (b)—

• ACHOS 1 - pan fo’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod y person—

  (a)

  yn oedolyn neu’n blentyn 16 neu 17 oed a chanddo alluedd i gydsynio i’r camau gael eu cymryd, neu

  (b)

  yn blentyn o dan 16 oed a chanddo ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch a gydsynia i’r camau gael eu cymryd,

  rhaid i’r awdurdod lleol gael cydsyniad y person i’r camau gael eu cymryd;

• ACHOS 2 - pan fo’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod y person yn oedolyn nad oes ganddo alluedd i gydsynio i’r camau gael eu cymryd—

  (a)

  rhaid i’r awdurdod lleol gael cydsyniad i’r camau gael eu cymryd a’r cydsyniad hwnnw gan berson sydd wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i roi cydsyniad ar ran yr oedolyn, os oes unrhyw berson wedi ei awdurdodi felly, neu

  (b)

  os nad oes unrhyw berson wedi ei awdurdodi felly, rhaid i’r awdurdod lleol fod wedi ei fodloni y byddai cymryd y camau er lles pennaf yr oedolyn;

• ACHOS 3 - pan fo’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod y person yn blentyn 16 neu 17 oed nad oes ganddo alluedd i gydsynio i’r camau gael eu cymryd—

  (a)

  rhaid i’r awdurdod lleol gael cydsyniad i’r camau gael eu cymryd a’r cydsyniad hwnnw gan berson sydd wedi ei awdurdodi o dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005 (p’un ai yn nhermau cyffredinol neu benodol) i roi cydsyniad ar ran y plentyn, os oes unrhyw berson wedi ei awdurdodi felly, neu

  (b)

  os nad oes unrhyw berson wedi ei awdurdodi felly, rhaid i’r awdurdod lleol gael cysyniad i’r camau gael eu cymryd a’r cydsyniad hwnnw gan berson â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn;

• ACHOS 4 - pan fo’r awdurdod lleol wedi ei fodloni bod y person yn blentyn o dan 16 oed nad oes ganddo ddealltwriaeth ddigonol i wneud penderfyniad deallus ynghylch a gydsynia i’r camau gael eu cymryd, rhaid i’r awdurdod lleol gael cydsyniad i’r camau gael eu cymryd a’r cydsyniad hwnnw gan berson â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn.

(5) Rhaid i’r awdurdod lleol gymryd camau rhesymol i gael unrhyw gydsyniad y gall fod ei angen o dan is-adran (4).

(6) Pan na all yr awdurdod lleol sicrhau bod y gofynion yn is-adran (4) wedi eu bodloni, mae dyletswydd yr awdurdod lleol o dan is-adran (2) yn peidio â bod yn gymwys.

(7) Pan fo awdurdod lleol yn bwriadu arfer y pŵer o dan is-adran (3)(a) neu (b), rhaid i’r swyddog y mae’n ei awdurdodi i wneud hynny ddarparu, os gofynnir iddo wneud hynny, ddogfennaeth ddilys yn nodi’r awdurdodiad i wneud hynny.

(8) Mae person sydd, heb esgus rhesymol, yn rhwystro arfer y pŵer o dan is-adran (3)(a) neu (b)—

(a) yn cyflawni trosedd, a

(b) yn agored, o’i gollfarnu’n ddiannod, i ddirwy heb fod yn fwy na lefel 4 ar y raddfa safonol.

(9) Caiff awdurdod lleol adennill unrhyw dreuliau rhesymol y mae’n eu tynnu o dan yr adran hon mewn perthynas ag eiddo symudol oedolyn oddi wrth yr oedolyn hwnnw.

(10) Gellir adennill yn ddiannod fel dyled sifil swm y gellir ei adennill o dan is-adran (9) (ond nid yw hynny’n effeithio ar unrhyw ddull arall o’i adennill).