Rheoliadau Gwasanaethau Lleoli Oedolion (Darparwyr Gwasanaethau ac Unigolion Cyfrifol) (Cymru) 2019

NODYN ESBONIADOL

(Nid ywʼr nodyn hwn yn rhan oʼr Rheoliadau)

Mae Rhan 1 o Ddeddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 (“y Ddeddf”) yn cyflwyno system newydd o reoleiddio gwasanaethau gofal a chymorth yng Nghymru, gan ddisodli’r un a sefydlwyd o dan Ddeddf Safonau Gofal 2000.

Mae’r Ddeddf yn cyflwyno cysyniad newydd o “gwasanaethau rheoleiddiedig” ac mae adran 2 o’r Ddeddf yn diffinio “gwasanaeth rheoleiddiedig” i gynnwys gwasanaeth lleoli oedolion. Mae paragraff 6 o Atodlen 1 i’r Ddeddf yn diffinio “gwasanaeth lleoli oedolion” fel gwasanaeth a gynhelir (pa un ai er elw ai peidio) gan awdurdod lleol neu berson arall at ddibenion lleoli oedolion gydag unigolyn yng Nghymru o dan gytundeb gofalwr (ac mae’n cynnwys unrhyw drefniadau ar gyfer recriwtio, hyfforddi a goruchwylio unigolion o’r fath).

Yn unol â’r pwerau yn adran 27 o’r Ddeddf, mae’r Rheoliadau hyn yn gosod gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau mewn perthynas â gwasanaethau lleoli oedolion, gan gynnwys gofynion o ran safon y gofal a’r cymorth sydd i’w darparu i unigolyn a leolir o dan gytundeb gofalwr. Mae paragraff 6 o Atodlen 1 i’r Ddeddf yn diffinio “cytundeb gofalwr” fel cytundeb ar gyfer darparu gan unigolyn lety yng nghartref yr unigolyn ynghyd â gofal a chymorth ar gyfer hyd at dri oedolyn.

Mae Rhan 1 o’r Rheoliadau yn cynnwys diffiniadau o dermau penodol sy’n cael eu defnyddio yn y Rheoliadau.

Mae Rhan 2 o’r Rheoliadau yn nodi’r gofynion cyffredinol ar ddarparwyr gwasanaethau. Mae’r gofynion hyn yn ymwneud â darparu’r gwasanaeth lleoli oedolion (y cyfeirir ato yn y Rheoliadau hyn fel “y gwasanaeth”), gofynion penodol mewn perthynas â’r datganiad o ddiben, gofynion mewn perthynas â monitro a gwella’r gwasanaeth, gofynion mewn perthynas â’r unigolyn cyfrifol a gofynion i ddarparu’r gwasanaeth yn unol â pholisïau a gweithdrefnau.

Mae Rhan 3 o’r Rheoliadau yn pennu’r gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran y camau sydd i’w cymryd cyn cytuno i ddarparu gofal a chymorth. Mae hyn yn ymwneud ag addasrwydd y gwasanaeth.

Mae Rhan 4 o’r Rheoliadau yn pennu’r gofynion ar y darparwr gwasanaeth o ran y camau sydd i’w cymryd wrth gychwyn darparu gofal a chymorth a safon y gofal a’r cymorth sydd i’w darparu. Mae hyn yn cynnwys llunio cytundeb gofalwr, llunio cytundeb lleoli unigolyn a llunio ac adolygu cynllun personol.

Mae Rhan 5 o’r Rheoliadau yn pennu’r gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran yr wybodaeth sydd i’w darparu i unigolion wrth gychwyn darparu gofal a chymorth.

Mae Rhan 6 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran safon y gofal a’r cymorth sydd i’w darparu. Mae hyn yn cynnwys gofynion cyffredinol, darparu gwybodaeth, rhoi trefniadau yn eu lle i sicrhau bod anghenion iaith unigolion yn cael eu diwallu a sicrhau bod unigolion yn cael eu trin â pharch a sensitifrwydd.

Mae Rhan 7 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion diogelu ar ddarparwyr gwasanaethau. Mae hyn yn cynnwys polisïau a gweithdrefnau diogelu, cefnogi unigolion i reoli eu harian, defnyddio rheolaeth ac ataliaeth yn briodol ac amddifadu o ryddid.

Mae Rhan 8 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran staffio. Mae hyn yn cynnwys addasrwydd staff, cefnogi a datblygu staff, cydymffurfedd â chod ymarfer y cyflogwr, gwybodaeth ar gyfer staff a gweithdrefnau disgyblu.

Mae Rhan 9 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran y cymorth y mae rhaid iddo fod yn ei le ar gyfer gofalwyr lleoli oedolion. Mae hyn yn cynnwys recriwtio a hyfforddi gofalwyr lleoli oedolion, perthnasoedd effeithiol, cymorth, hyfforddiant a gwybodaeth ar gyfer gofalwyr lleoli oedolion ac addasrwydd gofalwyr lleoli oedolion.

Mae Rhan 10 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion ar ddarparwyr gwasanaethau o ran mangreoedd, cyfleusterau a chyfarpar. Mae hyn yn cynnwys y mangreoedd a ddefnyddir ar gyfer gweithredu’r gwasanaeth a’r mangreoedd, y cyfleusterau a’r cyfarpar a ddefnyddir gan ofalwyr lleoli oedolion i ddiwallu anghenion unigolion.

Mae Rhan 11 o’r Rheoliadau yn pennu gofynion eraill ar ddarparwyr gwasanaethau. Mae hyn yn cynnwys cofnodion, hysbysiadau, gwrthdaro buddiannau, polisi a gweithdrefnau cwyno a chwythu’r chwiban.

Mae Rhan 12 o’r Rheoliadau yn pennu’r dyletswyddau ar unigolion cyfrifol sy’n ymwneud â rheoli’r gwasanaeth yn effeithiol. Mae’r dyletswyddau hyn yn cynnwys goruchwylio’r gwaith o reoli’r gwasanaeth lleoli oedolion, dyletswydd i benodi rheolwr a chyfyngiadau a gofynion adrodd sy’n ymwneud â’r penodiad hwnnw a dyletswydd i wneud trefniadau pan yw’r rheolwr yn absennol. Mae Rhan 13 o’r Rheoliadau yn pennu’r dyletswyddau ar unigolion cyfrifol sy’n ymwneud â goruchwylio’r gwasanaeth yn effeithiol. Mae hyn yn cynnwys goruchwylio digonolrwydd adnoddau, adroddiadau eraill i’r darparwr gwasanaeth ac ymgysylltu ag unigolion ac eraill. Mae Rhan 14 o’r Rheoliadau yn pennu’r dyletswyddau ar unigolion cyfrifol sy’n ymwneud â sicrhau cydymffurfedd y gwasanaeth. Mae hyn yn cynnwys dyletswydd i sicrhau bod systemau yn eu lle i gofnodi digwyddiadau a chwynion a bod systemau yn eu lle i gadw cofnodion ac i sicrhau bod polisïau a gweithdrefnau yn gyfredol. Mae Rhan 15 o’r Rheoliadau yn pennu’r dyletswyddau ar unigolion cyfrifol ar gyfer monitro, adolygu a gwella ansawdd y gwasanaeth rheoleiddiedig. Mae Rhan 16 yn gosod gofynion ar unigolion cyfrifol mewn perthynas â chymorth ar gyfer staff sy’n codi pryderon, dyletswydd gonestrwydd a hysbysiadau.

Mae Rhan 17 o’r Rheoliadau yn gwneud darpariaeth ar gyfer troseddau y mae darparwr ac unigolyn cyfrifol yn eu cyflawni os byddant yn methu â chydymffurfio â gofynion penodedig.

Mae Rhan 18 o’r Rheoliadau yn gwneud darpariaeth ar gyfer darparwyr gwasanaethau sydd wedi eu datod etc. neu sydd wedi marw. Mae Rhan 19 o’r Rheoliadau yn gwneud darpariaethau ar gyfer dynodi unigolyn cyfrifol gan Weinidogion Cymru o dan adran 21(5) o’r Ddeddf.

Mae canllawiau wedi cael eu cyhoeddi ynghylch sut y caiff y darparwr gwasanaeth a’r unigolion cyfrifol gydymffurfio â’r gofynion a osodir gan y Rheoliadau hyn (gan gynnwys sut y caiff y darparwr gwasanaeth gyrraedd unrhyw safonau ar gyfer darparu gwasanaeth rheoleiddiedig) ac mae adran 29 o’r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i’r darparwr a’r unigolyn cyfrifol roi sylw i’r canllawiau hyn.

Ystyriwyd Cod Ymarfer Gweinidogion Cymru ar gynnal Asesiadau Effaith Rheoleiddiol mewn perthynas â’r Rheoliadau hyn. O ganlyniad, lluniwyd asesiad effaith rheoleiddiol o’r costau a’r manteision sy’n debygol o ddeillio o gydymffurfio â’r Rheoliadau hyn. Gellir cael copi oddi wrth: Yr Adran Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Llywodraeth Cymru, Parc Cathays, Caerdydd, CF10 3NQ.