Rhan 7 Cyffredinol
Adran 72 – Statws y Ddeddf hon fel Deddf Addysg
168.Mae’r adran hon yn darparu bod y Ddeddf wedi ei chynnwys yn y rhestr o Ddeddfau Addysg a nodir yn adran 578 o Ddeddf 1996.
169.Effaith hyn yw y bydd pwerau a dyletswyddau sy’n gymwys drwy’r llyfr statud mewn perthynas â’r “Deddfau Addysg” yn gymwys mewn perthynas â’r Ddeddf. Er enghraifft, mae’n golygu bod gan Weinidogion Cymru y pŵer, o dan Ran 2 o Ddeddf Safonau a Threfniadaeth Ysgolion (Cymru) 2013, i ymyrryd yn ymddygiad ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir os bydd ei chorff llywodraethu yn methu â chydymffurfio â dyletswyddau o dan y Ddeddf neu’n gweithredu’n afresymol yng nghwrs unrhyw swyddogaethau o dan y Ddeddf. Mae hefyd yn golygu bod gan Weinidogion Cymru bŵer, o dan Ddeddf 2013, i ymyrryd ag arfer swyddogaeth a roddir i awdurdod lleol o dan y Ddeddf hon, os bydd yr awdurdod yn methu â chydymffurfio â dyletswyddau o dan y Ddeddf neu’n gweithredu’n afresymol wrth arfer swyddogaeth o dan y Ddeddf.
Adran 73 – Mân ddiwygiadau a diwygiadau canlyniadol a diddymiadau
170.Mae adran 73 yn cyflwyno Atodlen 2 sy’n cynnwys mân ddiwygiadau a diwygiadau canlyniadol a diddymiadau.
Adran 74 – Pŵer i wneud darpariaeth ychwanegol i roi effaith lawn i’r Ddeddf hon etc
171.Mae adran 74 yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud darpariaeth mewn rheoliadau y maent yn ystyried ei bod yn angenrheidiol neu’n briodol i roi effaith i unrhyw ddarpariaeth yn y Ddeddf, neu o ganlyniad i unrhyw ddarpariaeth yn y Ddeddf. Gall hon fod yn ddarpariaeth atodol, yn ddarpariaeth gysylltiedig neu’n ddarpariaeth ganlyniadol, neu’n ddarpariaeth drosiannol, yn ddarpariaeth ddarfodol neu’n ddarpariaeth arbed.
172.Caiff y rheoliadau ddiwygio deddfwriaeth sylfaenol neu is-ddeddfwriaeth (gan gynnwys y Ddeddf ei hun).
Adran 75 - Rheoliadau
173.Mae adran 75 yn nodi’r gweithdrefnau deddfwriaethol sy’n gymwys i reoliadau o dan y Ddeddf. Bydd rheoliadau o dan adran 5, adran 31 ac adran 48 yn ddarostyngedig i’r weithdrefn gadarnhaol, yn ogystal â rheoliadau o dan adran 74 sy’n diwygio neu’n diddymu deddfwriaeth sylfaenol. Bydd pob rheoliad arall (gan gynnwys rheoliadau o dan adran 74 nad ydynt yn diwygio nac yn diddymu deddfwriaeth sylfaenol) yn ddarostyngedig i’r weithdrefn negyddol.
Adran 76 – Cod yr Hyn sy’n Bwysig a’r Cod Cynnydd: y weithdrefn
174.Mae adran 76 yn nodi’r weithdrefn y mae rhaid ei dilyn wrth wneud neu ddiwygio’r Codau sy’n ofynnol o dan adrannau 6 a 7 o’r Ddeddf (Cod yr Hyn sy’n Bwysig a’r Cod Cynnydd). Yn y naill achos neu’r llall, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r personau hynny y maent yn meddwl eu bod yn briodol, cyn gwneud neu ddiwygio’r Cod. Rhaid iddynt hefyd osod gerbron Senedd Cymru ddrafft o’r Cod (neu o ddiwygiadau arfaethedig i’r Cod, pan fo’n briodol). Rhaid i’r Cod drafft gael ei osod gerbron y Senedd am gyfnod nad yw’n llai na 40 niwrnod. Os yw’r Senedd yn penderfynu peidio â chymeradwyo’r Cod (neu’r Cod diwygiedig) ni all gael ei ddyroddi (neu ei ddiwygio). Os nad oes penderfyniad o’r fath rhaid i Weinidogion Cymru ddyroddi’r Cod (neu’r Cod diwygiedig) ar ffurf y drafft fel y’i gosodwyd gerbron y Senedd.
175.Mae is-adran (6) yn caniatáu ymgynghori ar God, sy’n ofynnol gan is-adran (2)(a), cyn y daw adran 76 i rym.
Adran 77 – Y Cod ACRh: y weithdrefn
176.Mae adran 77 yn nodi’r weithdrefn ar gyfer gwneud neu ddiwygio’r Cod ACRh o dan adran 8 o’r Ddeddf. Cyn gwneud neu ddiwygio’r Cod, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r personau hynny y maent yn meddwl eu bod yn briodol. Rhaid iddynt hefyd osod y Cod arfaethedig (neu’r Cod diwygiedig) gerbron y Senedd. Os caiff y Cod arfaethedig (neu’r diwygiad) ei gymeradwyo drwy benderfyniad gan y Senedd, rhaid i Weinidogion Cymru gyhoeddi’r Cod fel y’i cymeradwywyd gan y Senedd. Os na chaiff y Cod arfaethedig (neu’r diwygiad) ei gymeradwyo drwy benderfyniad gan y Senedd, ni chaiff Gweinidogion Cymru ei ddyroddi.
177.Mae is-adran (4) yn caniatáu ymgynghori ar y Cod, sy’n ofynnol gan is-adran (1)(a), cyn y daw adran 77 i rym.
Adran 78 – Gwybodaeth, hysbysiadau a chyfarwyddydau ysgrifenedig
178.Mae’r darpariaethau a ganlyn yn y Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i wybodaeth gael ei rhoi i bersonau penodol yn ysgrifenedig, neu’n ei gwneud yn ofynnol i hysbysiadau ysgrifenedig gael eu rhoi i bersonau penodol, neu’n awdurdodi rhoi cyfarwyddydau i bersonau penodol (neu’n galluogi i ddarpariaeth o’r fath gael ei gwneud mewn rheoliadau):
Adran 32 (pŵer i ddatgymhwyso dyletswydd i weithredu dewis disgybl: atodol)
Adran 33 (adolygiadau ac apelau sy’n ymwneud â dewis disgybl)
Adran 38 (eithriadau ar gyfer gwaith datblygu ac arbrofion), gweler hefyd y gofyniad yn adran 40(2))
Adran 44 (darparu gwybodaeth am eithriadau dros dro)
Adran 45 (apelau am eithriadau dros dro ar gyfer disgyblion unigol)
Adran 46 (apelau am eithriadau dros dro ar gyfer plant unigol)
Adran 56 (dyletswydd i wneud trefniadau asesu)
Adran 57 (hybu a chynnal dealltwriaeth o gynnydd)
179.Mae adran 78 yn pennu’r ffordd y caniateir i’r wybodaeth honno, a’r hysbysiadau neu’r cyfarwyddydau hynny, gael eu rhoi i’r personau hynny. Mae’n gwneud darpariaeth ar gyfer trosglwyddo’n electronig ac ar gyfer y ffordd y caniateir i’r wybodaeth (neu’r hysbysiad neu’r cyfarwyddyd) gael ei throsglwyddo i gorff corfforedig neu bartneriaeth.
Adran 79 – Ystyr “ysgol a gynhelir”, “ysgol feithrin a gynhelir” ac ymadroddion cysylltiedig
180.Mae adran 79 yn darparu bod ysgol yn ysgol a gynhelir, at ddibenion y Ddeddf, os yw’n ysgol gymunedol, yn ysgol sefydledig neu’n ysgol wirfoddol (fel y disgrifir “community school”, “foundation school” a “voluntary school” yn Neddf 1998: gweler adrannau 20 ac 21 o’r Ddeddf honno), yn ysgol arbennig gymunedol (ac eithrio un a sefydlir mewn ysbyty) neu’n ysgol feithrin a gynhelir. Mewn unrhyw un o’r achosion hyn, rhaid i’r ysgol gael ei chynnal gan awdurdod lleol yng Nghymru.
Adran 80 – Ystyr “addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir” ac ymadroddion cysylltiedig
181.Mae adran 80 yn diffinio “addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir” a thermau cysylltiedig.
Adran 81 – Ystyr “uned cyfeirio disgyblion” ac ymadroddion cysylltiedig
182.Mae adran 81 yn diffinio “uned cyfeirio disgyblion” fel bod iddo yr ystyr a roddir i “pupil referral unit” gan adran 19A(2) o Ddeddf 1996 (gweler paragraff 4 o Atodlen 2 i’r Ddeddf hon). Mae’r adran hon hefyd yn gwneud darpariaeth ynghylch ystyr y termau “awdurdod lleol” a “pwyllgor rheoli” pan y’u defnyddir mewn perthynas ag uned cyfeirio disgyblion.
Adran 82 – Dehongli cyffredinol
183.Mae adran 82 yn diffinio termau penodol a ddefnyddir yn y Ddeddf. Mae hefyd yn darparu y bydd i’r termau a ddefnyddir yn y Ddeddf a ddiffinnir yn Neddf 1996 yr ystyr a roddir yn Neddf 1996. O ganlyniad, mae i dermau amrywiol a ddefnyddir yn y Ddeddf yr ystyr a nodir yn Neddf 1996 (er enghraifft, ‘ysgol’ a ‘rhiant’).
184.Ond os rhoddir ystyr arall i derm a ddefnyddir yn y Ddeddf, a ddiffinnir yn Neddf 1996, gan y Ddeddf ei hun, neu gan Ddeddf Deddfwriaeth (Cymru) 2019, yr ystyr arall hwnnw, yn hytrach na’r diffiniad yn Neddf 1996, a fydd yn gymwys at ddibenion y Ddeddf.
Adran 83 – Mynegai o ymadroddion a ddiffinnir yn y Ddeddf hon
185.Mae adran 83 yn darparu mynegai o dermau a ddiffinnir gan y Ddeddf a’r darpariaethau perthnasol sy’n eu diffinio.
Adran 84 – Dod i rym
186.Mae adran 84 yn darparu i Ran 7 ddod i rym drannoeth diwrnod y Cydsyniad Brenhinol. Mae’n darparu i’r darpariaethau sy’n weddill yn y Ddeddf ddod i rym ar ba ddiwrnod bynnag a bennir mewn gorchymyn a wneir gan Weinidogion Cymru. Caiff y gorchymyn bennu diwrnodau gwahanol at ddibenion gwahanol, felly gallai, er enghraifft, ddarparu i ddarpariaethau gwahanol ddod i rym ar ddiwrnodau gwahanol, neu i’r un ddarpariaeth ddod i rym ar ddiwrnodau gwahanol mewn perthynas â disgyblion o oedrannau gwahanol, er enghraifft.
187.Caiff gorchymyn o dan yr adran hon wneud darpariaethau darfodol, darpariaethau trosiannol neu ddarpariaethau arbed sy’n gysylltiedig â chychwyn.
188.Nid yw gorchymyn o dan yr adran hon yn ddarostyngedig i unrhyw weithdrefn ddeddfwriaethol.
Adran 85 – Enw byr
189.Mae’r adran hon yn darparu mai enw byr y Ddeddf yw Deddf Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) 2021.
