609.Mae paragraff 5 yn galluogi pwyllgor pontio (boed hwnnw’n bwyllgor a sefydlwyd o dan Ran 1 neu o dan Ran 2 o’r Atodlen hon) i sefydlu un is-bwyllgor neu ragor er mwyn cynghori’r pwyllgor pontio ar faterion y mae’r pwyllgor pontio yn eu hatgyfeirio iddo. Ni fydd gan unrhyw un a benodir i is-bwyllgor nad yw’n aelod etholedig o un o’r cynghorau sy’n uno neu’n cael eu hailstrwythuro yr hawl i bleidleisio ar faterion sy’n dod gerbron yr is-bwyllgor.
610.Rhaid i’r cynghorau sy’n uno neu’r cynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro dalu costau’r pwyllgor pontio. Os nad yw’r cynghorau yn gallu cytuno ar ddosraniad y costau rhyngddynt, bydd Gweinidogion Cymru yn dyfarnu ar y gyfran o’r gost y bydd pob cyngor yn ei thalu.
611.Rhaid i’r cynghorau sy’n uno neu’n cael eu hailstrwythuro ddarparu cyfleusterau ac adnoddau, gan gynnwys staff a gwybodaeth, i’r pwyllgor os yw’r pwyllgor, neu unrhyw un neu ragor o’i is-bwyllgorau, yn gwneud cais rhesymol amdanynt.
612.Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo pwyllgor pontio i arfer ei swyddogaethau yn unol â’r cyfarwyddyd, ac o dan adran 172 rhaid i bwyllgor pontio gydymffurfio ag unrhyw gyfarwyddyd a roddir.
613.Ni chaiff pwyllgor archwilio na phwyllgor trosolwg a chraffu cyngor sy’n uno neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro arfer ei swyddogaethau mewn cysylltiad ag unrhyw beth a wneir gan y pwyllgor pontio.
614.Yn gyffredinol, ni fydd gan y pwyllgorau pontio y pŵer i wneud penderfyniadau ar faterion polisi, materion strategol na materion gweithredol mewn perthynas â chyngor newydd na chyngor presennol; eu swyddogaeth fydd cynghori a gwneud argymhellion (ac mewn perthynas â chynghorau sy’n uno mae paragraff 3 yn nodi eu swyddogaethau yn benodol). Gall y pwyllgorau archwilio a chraffu perthnasol ystyried unrhyw benderfyniadau a wneir gan y cynghorau presennol yng ngoleuni cyngor neu argymhellion gan y pwyllgorau pontio.
615.Mae adran 137 yn cyflwyno Atodlen 12, sy’n galluogi Gweinidogion Cymru i osod cyfyngiadau a rheolaethau penodol ar weithgareddau penodedig cynghorau sy’n uno a chynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro.
616.Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo cyngor sy’n uno neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro i beidio ag ymgymryd â “gweithgaredd cyfyngedig” heb ystyried barn person a bennir yn y cyfarwyddyd, neu (yn ôl y digwydd) heb gael cydsyniad ysgrifenedig person a bennir yn y cyfarwyddyd. Y personau y caniateir eu pennu yn y cyfarwyddyd yw’r personau hynny (gan gynnwys awdurdodau) y mae Gweinidogion Cymru yn ystyried ei bod yn briodol eu pennu, a gaiff gynnwys Gweinidogion Cymru eu hunain, pwyllgorau pontio a phwyllgorau cysgodol (gweler paragraff 2(2)).
617.Mae paragraff 1(2) yn disgrifio’r gweithgareddau cyfyngedig y gellir dyroddi cyfarwyddydau yn eu cylch o dan yr Atodlen hon.
618.Mae paragraff 1(3) yn galluogi Gweinidogion Cymru i gyfarwyddo cyngor sy’n uno neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro sy’n ceisio penodi neu ddynodi person i “swydd gyfyngedig” i gydymffurfio â gofynion penodedig ynglŷn â’r penodiad neu’r dynodiad; nodir y “swyddi cyfyngedig” ym mharagraff 1(4).
619.Mae paragraff 1(5) yn ei gwneud yn ofynnol i gyngor sy’n uno neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro ddarparu manylion ynglŷn â chynnig i gyflawni gweithgaredd cyfyngedig i’r person a bennir mewn cyfarwyddyd o dan is-baragraff (1), a darparu manylion i Weinidogion Cymru ynglŷn â chynnig i benodi neu ddynodi person i swydd gyfyngedig pan fo cyfarwyddyd wedi ei roi o dan is-baragraff (3).
620.Mae paragraff 1(6) yn ei gwneud yn ofynnol i gyngor sy’n uno neu gyngor sy’n cael ei ailstrwythuro gyhoeddi ei resymau dros benderfynu bwrw ymlaen â gweithgaredd cyfyngedig pan fo’r person a bennir mewn cyfarwyddyd sy’n gosod y gofyniad yn is-baragraff (1)(a) wedi rhoi barn na fyddai’n briodol i’r cyngor sy’n uno neu’r cyngor sy’n cael ei ailstrwythuro wneud hynny.
621.Mae paragraff 2 yn gwneud darpariaeth bellach ynghylch beth y caniateir ei gynnwys mewn cyfarwyddyd o dan baragraff 1. Yn benodol, mae is-baragraff (3) yn galluogi teilwra cyfarwyddyd o dan baragraff 1 fel y gellir pennu personau gwahanol at ddibenion darparu barn neu gydsyniad mewn perthynas â materion gwahanol.
622.O dan is-baragraff (4), gall cyfarwyddydau hefyd ddarparu gofynion gwahanol mewn perthynas â gwerthoedd gwahanol o’r un gweithgareddau cyfyngedig; er enghraifft, gallai’r cyfarwyddyd ddarparu bod angen cydsyniad cyngor cysgodol ar gyfer pryniannau tir o werth is ond bod angen cydsyniad Gweinidogion Cymru ar gyfer pryniannau o werth uwch.
623.Mae paragraff 3 yn golygu y caiff cyfarwyddyd o dan baragraff 1 ganiatáu i gyngor, heb farn neu gydsyniad (yn ôl y digwydd) y person a bennir yn y cyfarwyddyd, gynnwys yn y cyfrifiad gorfodol o ofynion cyllideb y cyngor-
ddisgrifiadau penodol o gronfeydd ariannol wrth gefn, neu
cronfeydd ariannol wrth gefn hyd at swm a bennir o dan y cyfarwyddyd.
624.Mae paragraff 4 yn galluogi cyfarwyddyd o dan baragraff 1(3) (ynglŷn â swyddi cyfyngedig) i gael ei deilwra fel y gellir pennu gofynion gwahanol ar gyfer swyddi o ddisgrifiadau gwahanol o fewn yr un cyngor. Caiff y gofynion ymwneud â chydnabyddiaeth ariannol a hyd unrhyw benodiad neu ddynodiad ar gyfer person.
625.Mae paragraff 5 yn nodi canlyniadau methu â chydymffurfio â chyfarwyddyd a ddyroddir o dan baragraff 1:
bydd contract, gan gynnwys contract cyflogaeth, neu gytundeb yr ymrwymwyd iddo mewn modd sy’n groes i gyfarwyddyd yn anorfodadwy;
bydd trafodiad tir neu gaffaeliad cyfalaf a wnaed mewn modd sy’n groes i gyfarwyddyd yn ddi-rym;
bydd unrhyw grant, neu ddarpariaeth o gymorth ariannol arall neu fenthyciad, mewn modd sy’n groes i gyfarwyddyd, yn ad-daladwy; a
bydd defnyddio cronfeydd wrth gefn mewn modd sy’n groes i gyfarwyddyd wrth wneud y cyfrifiad gorfodol o ofynion cyllideb y cyngor yn golygu y bydd y cyfrifiad yn cael ei drin fel pe na bai wedi ei wneud.
626.Mae paragraff 6 yn rhoi rhagor o fanylion ynghylch y termau a ddefnyddir yn yr Atodlen, gan gynnwys o ran natur y gweithgareddau cyfyngedig a bennir ym mharagraff 1. Mae’n nodi’r trothwyon ariannol gofynnol mewn perthynas â’r gweithgareddau hynny; nid yw gweithgaredd sydd o dan y trothwyon hynny yn “gweithgaredd cyfyngedig” felly ni ellir ei reoli o dan gyfarwyddyd o dan baragraff 1.
627.Caiff Gweinidogion Cymru ddiwygio’r trothwyon a nodir yn y paragraff hwn drwy reoliadau.
628.Mae paragraff 7 yn nodi materion amrywiol sydd i’w hystyried wrth ddyfarnu a yw’r trothwyon ariannol wedi eu croesi. Maent yn cynnwys, er enghraifft, gofyniad i ystyried nid yn unig y caffaeliad tir o dan sylw, ond hefyd gaffaeliadau tir eraill a ddigwyddodd o fewn amserlen gysylltiedig ac sy’n ymwneud â’r un mater â’r caffaeliad o dan sylw, neu fater tebyg. Bwriad y gofynion hyn yw gwarchod rhag sefyllfa lle y mae cynghorau yn hollti caffaeliadau etc. er mwyn gostwng eu gwerth fel eu bod islaw’r trothwyon ariannol ym mharagraff 6, ac felly’n osgoi gorfod cydymffurfio â gofynion cyfarwyddyd o dan baragraff 1.
629.Mae’r paragraff hwn yn darparu, os bydd anghytuno ynglŷn ag a yw trothwy wedi ei groesi ai peidio, mai Gweinidogion Cymru a fydd yn penderfynu ar y mater. Mae hefyd yn darparu, pan fo trafodiad cyfan neu ran o’r trafodiad yn ymwneud â chydnabyddiaeth (hynny yw, budd y mae un parti i’r trafodiad yn addo ei roi i barti arall, mewn perthynas â’r trafodiad) nad yw ar ffurf arian, bod gwerth y gydnabyddiaeth yn parhau i fod yn ddarostyngedig i’r trothwyon ariannol ym mharagraff 6.
630.Os yw Gweinidogion Cymru yn dyroddi canllawiau ynglŷn â’r materion sydd yn yr Atodlen hon, rhaid i’r person a bennir mewn cyfarwyddyd o dan baragraff 1 roi sylw i’r canllawiau hynny.
631.Mae prif gynghorau yn ddarostyngedig i ddyletswydd i roi sylw i ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru yn rhinwedd adran 146, a gall y canllawiau hynny ymdrin â’r materion a nodir ym mharagraff 9(1).
632.Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo’r Comisiwn i gynnal “adolygiad cychwynnol” o’r trefniadau etholiadol ar gyfer prif ardaloedd sy’n destun cais i uno, neu gynnig i ailstrwythuro.
633.Os yw’r adolygiad yn ymwneud ag ailstrwythuro sy’n golygu trosglwyddo rhan o ardal sydd i’w diddymu i brif ardal arall, rhaid i’r cyfarwyddyd bennu’r ardal a fydd yn destun yr adolygiad cychwynnol (oherwydd efallai na fydd angen cynnwys yr ardal dderbyn gyfan yn yr adolygiad). Caiff cyfarwyddyd ar gyfer adolygiad cychwynnol o ardaloedd o’r fath bennu hefyd nad yw materion penodol a nodir ym mharagraff 3(1) o Atodlen 1 i’r Ddeddf (a fyddai’n cael eu hystyried fel arfer mewn adolygiad cychwynnol o brif ardal gyfan) i’w hystyried mewn adolygiad o ardal fwy cyfyngedig.
634.Rhaid i gyfarwyddyd o dan yr adran hon bennu’r system bleidleisio y mae’r trefniadau etholiadol i’w hadolygu mewn perthynas â hi.
635.Mae’r adran hon (ynghyd ag adran 11) yn cyflwyno Atodlen 1 (gweler paragraffau 63 i 94 o’r Nodiadau hyn yn ei chylch) sy’n gwneud darpariaeth ar gyfer cynnal adolygiad cychwynnol gan y Comisiwn mewn cysylltiad ag uno ac ailstrwythuro (yn ogystal ag mewn perthynas â newidiadau i’r system bleidleisio mewn ardal nad yw’n destun uno neu ailstrwythuro).
636.Mae is-adran (6) yn rhoi’r pŵer i Weinidogion Cymru ddiwygio adran 29(3) o Ddeddf 2013 drwy reoliadau. Mae hyn yn galluogi Gweinidogion Cymru i ailosod dechrau’r cyfnod adolygu o 10 mlynedd pan fo rhaid i’r Comisiwn gynnal adolygiad o drefniadau etholiadol pob un o brif gynghorau Cymru. Dechreuodd y cylchoedd adolygu 10 mlynedd ar 30 Medi 2013, pan ddaeth adran 29(3) o Ddeddf 2013 i rym.
637.Ar ôl cael cais i uno’n wirfoddol neu ar ôl rhoi hysbysiad ynglŷn â chynnig i ailstrwythuro o dan adran 129(6), caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo’r cynghorau sy’n uno neu’r cynghorau sy’n cael eu hailstrwythuro na chânt gymryd unrhyw gamau i newid eu trefniadau gweithrediaeth (gan gynnwys cynnal refferendwm ar gynnig i newid y trefniadau hynny) hyd nes y bo’r rheoliadau uno neu’r rheoliadau ailstrwythuro wedi dod i rym neu hyd nes y bo Gweinidogion Cymru wedi rhoi hysbysiad i’r prif gynghorau o dan sylw nad ydynt yn bwriadu gwneud rheoliadau o’r fath.
638.Pan fo cyfarwyddyd mewn grym, nid yw cyngor yn ddarostyngedig i unrhyw ddyletswydd a osodir gan ddeddfiad arall, neu oddi tano, i gymryd camau i newid ffurf ei weithrediaeth. Felly, er enghraifft, ni fyddai’n ofynnol, o dan unrhyw reoliadau a wneir o dan adran 34 o Ddeddf 2000, i gyngor sy’n ddarostyngedig i gyfarwyddyd o’r fath weithredu mewn ymateb i ddeiseb yn galw am refferendwm ar gynnig i gyflwyno maer sydd wedi ei ethol yn uniongyrchol.
639.Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo unrhyw brif gyngor sy’n gysylltiedig ag uno gwirfoddol neu ailstrwythuro i ddarparu unrhyw wybodaeth neu ddogfennau i Weinidogion Cymru sy’n ymwneud ag uno neu ailstrwythuro posibl neu uno neu ailstrwythuro sy’n mynd rhagddo.
640.Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo unrhyw brif gyngor sy’n gysylltiedig ag uno gwirfoddol neu ailstrwythuro i ddarparu unrhyw wybodaeth neu ddogfennau sy’n ymwneud ag uno neu ailstrwythuro posibl neu uno neu ailstrwythuro sy’n mynd rhagddo i’r cyrff a bennir yn yr adran hon.
641.Mae’r adrannau hyn yn gwneud darpariaeth ar gyfer trefniadau cydnabyddiaeth ariannol prif gynghorau newydd (gan gynnwys cynghorau cysgodol) a sefydlir o dan y Rhan hon, gan gyfeirio at y trefniadau presennol y mae’r Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol yn arfer swyddogaethau oddi tanynt o dan Ran 8 o Fesur 2011. Mae cyfrifoldeb statudol ar y Panel i bennu ystod a lefel y lwfansau a delir i aelodau etholedig prif awdurdodau lleol ac mewn perthynas â chyflogau prif weithredwyr prif gynghorau.
642.Mae adran 142 yn galluogi Gweinidogion Cymru i gyfarwyddo’r Panel i gyflawni’r “swyddogaethau perthnasol” mewn perthynas â chynghorau cysgodol, a phrif gynghorau newydd ar gyfer y flwyddyn ariannol y mae’r dyddiad trosglwyddo yn digwydd ynddi (hynny yw, y dyddiad y mae’r cyngor cysgodol yn ysgwyddo holl swyddogaethau prif gyngor ac yn disodli’r cynghorau sy’n uno neu’n cael eu hailstrwythuro a ddiddymir).
643.Y swyddogaethau perthnasol yw’r rhai a nodir yn adran 142 o Fesur 2011 (sy’n ymwneud â thaliadau i aelodau etholedig) ac adran 143 o Fesur 2011 (pensiynau aelodau etholedig).
644.Rhaid i’r Panel ddilyn y gweithdrefnau a nodir yn Rhan 8 o Fesur 2011 (ac eithrio adran 143A o’r Mesur hwnnw) yn ddarostyngedig i’r darpariaethau yn is-adran (4) o’r adran hon, sy’n addasu ac yn datgymhwyso agweddau ar Ran 8 o Fesur 2011.
645.Mae is-adran (4)(a) yn darparu bod y cyngor cysgodol yn “awdurdod perthnasol” at ddibenion Rhan 8 o Fesur 2011; diffinnir “awdurdod perthnasol” yn adran 144(2) o Fesur 2011. Mae is-adran (4)(b) yn ymwneud â’r gofynion yn adrannau 147 a 148 o Fesur 2011 sy’n nodi erbyn pa ddyddiadau y mae rhaid i’r Panel gyhoeddi ei adroddiad blynyddol a fersiynau drafft o’r adroddiad blynyddol.
646.Fel a nodir uchod, y dyddiad trosglwyddo ar gyfer prif gyngor newydd fydd 1 Ebrill yn gyffredinol, ond bydd yr adroddiad blynyddol a’r adroddiad blynyddol drafft lle y bydd y Panel yn nodi ei benderfyniadau ar gyfer blwyddyn gyntaf y cyngor hwnnw yn cael ei gyhoeddi yn y misoedd cyn i’r trosglwyddo ddigwydd. Mae is-adran (4)(b) yn golygu y caiff y Panel, yn yr amgylchiadau hyn, wneud penderfyniadau mewn cysylltiad â’r “darpar gyngor” cyn iddo gael ei sefydlu, fel pe bai eisoes wedi ei sefydlu.
647.Bydd is-adran (5) yn caniatáu i’r Panel ymdrin â’r amgylchiadau pan fo cyngor cysgodol dynodedig wedi dod yn gyngor y breiniwyd pwerau llawn ynddo ar y dyddiad trosglwyddo (1 Ebrill bron bob tro) ac nad yw’r cyngor etholedig ar gyfer yr ardal newydd yn ei ddisodli hyd nes y cynhelir yr etholiadau cyffredin cyntaf, ym mis Mai yn yr un flwyddyn fwy na thebyg. Mae is-adran (5) yn galluogi’r Panel, wrth wneud penderfyniadau ar gyfer blwyddyn ariannol gyntaf yr awdurdod newydd, i wneud penderfyniadau gwahanol ar gyfer y cyfnodau cyn ac ar ôl y set gyntaf o etholiadau.
648.Mae adran 143(2) yn ei gwneud yn ofynnol i’r Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol gynnwys ei benderfyniadau cyntaf ar dâl a phensiynau ar gyfer aelodau o’r cyngor cysgodol mewn adroddiad y mae rhaid ei gyhoeddi erbyn dyddiad a nodir yn y cyfarwyddyd a roddir i’r Panel gan Weinidogion Cymru o dan adran 141(1).
649.Caiff yr adroddiad “cyntaf” mewn cysylltiad â’r cyngor cysgodol fod yn adroddiad blynyddol neu’n adroddiad atodol; golyga hyn y gellir cyhoeddi’r adroddiad ar adeg sy’n briodol mewn cysylltiad â sefydlu’r cyngor cysgodol, yn hytrach na bod yn gaeth i’r amserlen sy’n ofynnol o dan adran 147 o Fesur 2011. Hefyd, mae adran 148(1A)(b) o Fesur 2011 wedi ei datgymhwyso os yw’r adroddiad cyntaf yn adroddiad atodol, felly nid yw’r cyfnod ar gyfer sylwadau ar adroddiad drafft o dan yr amgylchiad hwn yn gaeth i’r cyfyngiadau yn adran 148(1A)(b), a chaniateir iddo fod mor hir ag yr ystyrir ei bod yn briodol.
650.Mae is-adran (5) yn nodi at bwy y mae rhaid i’r Panel anfon drafft o adroddiad (boed hwnnw’n adroddiad blynyddol neu atodol) sy’n ymwneud â chyngor cysgodol neu’r cyngor ar gyfer prif ardal newydd.
651.Pan fo’r adroddiad cyntaf yn adroddiad atodol, mae is-adrannau (6) i (8) yn darparu y caniateir i’r gofynion penodedig y caniateir eu gosod gan adroddiad blynyddol o dan Fesur 2011 gael eu cymhwyso gan yr adroddiad atodol yn yr achos penodol hwn.
652.Mae adran 143 yn ei gwneud yn ofynnol i’r Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol roi sylw i ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru ynghylch arfer ei swyddogaethau o dan adrannau 142 a 143.
653.Mae adran 145 yn ei gwneud yn ofynnol i gyngor cysgodol lunio a chymeradwyo datganiad ar bolisïau tâl (fel y darperir ar gyfer hynny yn adrannau 38 a 39 o Ddeddf Lleoliaeth 2011) ar gyfer y cyfnodau a nodir yn is-adran (3).
654.Y diben yw sicrhau bod gan y cyngor cysgodol ddatganiad cyhoeddus sy’n cyfleu polisïau’r cyngor cysgodol ar amrywiaeth o faterion sy’n ymwneud â thâl ei weithlu yn y dyfodol, a thâl ei brif swyddogion a’i gyflogeion ar y cyflogau isaf yn arbennig.
655.Er mwyn cynorthwyo’r cyngor cysgodol, mae is-adran (1) yn ei gwneud yn ofynnol i bwyllgor pontio gyhoeddi argymhellion ynglŷn â’r datganiad ar bolisïau tâl sydd i’w lunio gan y cyngor cysgodol, yn ddim hwyrach na 6 wythnos cyn y diwrnod y mae’r cyngor cysgodol yn cael ei ethol neu ei sefydlu. Mae cynghorau cysgodol wedi eu gwahardd rhag penodi prif swyddog hyd nes y bydd y datganiad ar bolisïau tâl ar gyfer y cyfnod a grybwyllir yn is-adran (3) wedi ei lunio a’i gymeradwyo.
656.Mae i’r term “prif swyddog” yr un ystyr ag a roddir i “chief officer” yn adran 43(2) o Ddeddf Lleoliaeth 2011 ac mae’n cynnwys y swyddogion a ganlyn mewn prif gyngor:
ei brif weithredwr (a benodir o dan adran 54 o’r Ddeddf hon; ond hyd nes y bydd yr adran honno yn dod i rym, bydd yn cynnwys pennaeth gwasanaeth taledig prif gyngor);
swyddog monitro (a ddynodir o dan adran 5(1) o Ddeddf 1989);
prif swyddog statudol a grybwyllir yn adran 2(6) o Ddeddf 1989, hynny yw:
y cyfarwyddwr gwasanaethau plant;
y cyfarwyddwr iechyd y cyhoedd;
y prif swyddog addysg;
y cyfarwyddwr gwasanaethau cymdeithasol;
swyddog sy’n gyfrifol am weinyddu materion ariannol yr awdurdod;
prif swyddog anstatudol a grybwyllir yn adran 2(7) o Ddeddf 1989, hynny yw:
person y mae’r prif weithredwr yn uniongyrchol gyfrifol amdano;
person y mae’n ofynnol iddo, mewn cysylltiad â’i holl ddyletswyddau neu’r rhan fwyaf ohonynt, adrodd yn uniongyrchol i’r prif weithredwr neu sy’n uniongyrchol atebol iddo;
unrhyw berson y mae’n ofynnol iddo, mewn cysylltiad â’i holl ddyletswyddau neu’r rhan fwyaf ohonynt, adrodd yn uniongyrchol i’r awdurdod lleol ei hun neu i unrhyw bwyllgor neu is-bwyllgor iddo, neu sy’n uniongyrchol atebol iddynt;
dirprwy brif swyddog a grybwyllir yn adran 2(8) o Ddeddf 1989, hynny yw, person y mae’n ofynnol iddo, mewn cysylltiad â’i holl ddyletswyddau neu’r rhan fwyaf ohonynt, adrodd yn uniongyrchol i un neu ragor o’r prif swyddogion statudol neu anstatudol, neu sy’n uniongyrchol atebol iddynt. Nid yw hyn yn cynnwys person y mae ei ddyletswyddau yn rhai ysgrifenyddol neu glercaidd yn unig, neu sydd fel arall o natur gwasanaethau cymorth.
657.Mae is-adran (6) yn cymhwyso adran 143A o Fesur 2011 i gynghorau cysgodol. O ganlyniad, caiff y Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol wneud argymhellion i gyngor cysgodol ynglŷn ag unrhyw bolisi yn natganiad y cyngor cysgodol ar bolisi tâl ac unrhyw newid arfaethedig i gyflog prif weithredwr y cyngor cysgodol.
658.Rhaid i gyngor cysgodol roi sylw i unrhyw argymhelliad gan y Panel wrth arfer ei swyddogaethau o dan adrannau 38 a 39 o Ddeddf Lleoliaeth 2011. Os yw’r cyngor cysgodol yn bwriadu gwneud newid i gyflog ei brif weithredwr nad yw’n gymesur â newid i gyflogau aelodau staff eraill y cyngor, rhaid i’r cyngor cysgodol ymgynghori â’r Panel ynglŷn â’r newid a rhoi sylw i unrhyw argymhelliad gan y Panel.
659.Rhaid i’r cyrff a restrir yn adran 146 roi sylw i ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru at ddibenion y Rhan.
660.Mae adran 147 yn galluogi Gweinidogion Cymru i gynnwys mewn rheoliadau uno ac ailstrwythuro ddarpariaeth atodol, gysylltiedig, ganlyniadol, drosiannol neu ddarfodol (gweler is-adran (5)). Cânt hefyd wneud rheoliadau ar wahân sy’n cynnwys darpariaeth atodol etc. er mwyn rhoi effaith lawn i’r rheoliadau uno neu ailstrwythuro penodol, neu at ddibenion rheoliadau penodol neu o ganlyniad iddynt.
661.Caiff Gweinidogion Cymru wneud rheoliadau sy’n gymwys yn gyffredinol (hynny yw, sy’n gymwys mewn perthynas â’r holl reoliadau uno neu ailstrwythuro) am yr un rhesymau. Mae’r adran yn nodi rhai o’r pethau penodol y gellir defnyddio’r pwerau ar eu cyfer, gan gynnwys trosglwyddo staff, eiddo ac atebolrwyddau (gan gynnwys atebolrwyddau troseddol) o’r awdurdodau sy’n uno neu’n cael eu hailstrwythuro i’r awdurdod neu’r awdurdodau sy’n eu holynu.
662.Mae is-adran (8) yn darparu bod Rheoliadau Trosglwyddo Ymgymeriadau (Diogelu Cyflogaeth) 2006 (O.S. 2006/246) (y cyfeirir yn gyffredin atynt fel “TUPE”) yn gymwys i drosglwyddiad staff a wneir o dan y rheoliadau hyn, ac eithrio rheoliadau 4(6) a 10.
663.Mae eithrio rheoliad 4(6) TUPE yn golygu y bydd atebolrwydd cyngor a ddiddymir i gael ei erlyn, ei euogfarnu a’i ddedfrydu am unrhyw drosedd yn cael ei drosglwyddo i’r cyngor newydd. Heb y ddarpariaeth hon byddai unrhyw atebolrwydd troseddol ar ran cyngor a ddiddymir, o dan gontractau cyflogaeth neu mewn cysylltiad â hwy, a drosglwyddir i’r cyngor newydd yn diflannu pan fo’r cynghorau yn cael eu diddymu.
664.Mae eithrio rheoliad 10 TUPE yn cadw hawliau pensiwn galwedigaethol staff sy’n cael eu trosglwyddo o dan neu yn rhinwedd rheoliadau uno neu ailstrwythuro. Heb y ddarpariaeth hon, ni fyddai’r cyngor newydd o dan rwymedigaeth gyfreithiol i barchu hawliau, dyletswyddau nac atebolrwyddau pensiwn o dan gontractau cyflogaeth presennol.
665.Mae adran 148 yn nodi gweithdrefn fanylach ar gyfer cael cymeradwyaeth Senedd Cymru i reoliadau ailstrwythuro (nid yw’r adran hon yn gymwys i reoliadau uno).
666.Rhaid i Weinidogion Cymru osod gerbron Senedd Cymru ddrafft arfaethedig o’r rheoliadau ailstrwythuro, eglurhad o baham y mae Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni nad yw llywodraeth leol effeithiol a hwylus yn debygol o gael ei chyflawni yn ardal y cyngor o dan sylw oni fo rheoliadau ailstrwythuro yn cael eu gwneud, a manylion yr ymgynghoriad a gynhaliwyd ar y cynnig i ailstrwythuro.
667.Rhaid i’r drafft arfaethedig o’r rheoliadau ailstrwythuro a’r dogfennau cysylltiedig gofynnol gael eu gosod gerbron Senedd Cymru ddim llai na 60 niwrnod cyn gosod y drafft terfynol o’r rheoliadau gerbron Senedd Cymru at ddibenion cael cymeradwyaeth Senedd Cymru ar ffurf penderfyniad cadarnhaol (gweler adran 174(4)).
668.Ar ddiwedd y 60 niwrnod, os yw Gweinidogion Cymru yn gosod y drafft terfynol o’r rheoliadau ailstrwythuro gerbron Senedd Cymru, rhaid i ddatganiad fynd gyda hwy sy’n nodi pa sylwadau a gafwyd ers i’r rheoliadau drafft arfaethedig gael eu gosod a pha newidiadau a wnaed yn y rheoliadau drafft terfynol, os oes newidiadau.
669.Nid yw’r weithdrefn fanylach yn gymwys i reoliadau a wneir at ddiben diwygio rheoliadau ailstrwythuro yn unig.
670.Mae adran 150 yn diddymu deddfwriaeth benodedig, sef:
Pennod 2 o Ran 9 o Fesur 2011, er mwyn cael gwared ar y pŵer presennol a’r weithdrefn bresennol y caiff Gweinidogion Cymru gyfuno dau neu dri phrif gyngor oddi tanynt;
adran 23(4)(e)(ii) a (iii) o Ddeddf 2013 – mae adran 23 o Ddeddf 2013 yn galluogi Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru, ohono’i hun neu ar gais prif gyngor, i gynnal adolygiad o ffiniau prif ardaloedd. Mewn perthynas ag adolygiad o’r fath, caiff y Comisiwn argymell gwneud “newidiadau i ffin prif ardal”, fel y’i diffinnir yn adran 24(4)(e) o’r Ddeddf honno.
Mae’r diwygiad hwn yn golygu na chaiff y Comisiwn argymell diddymu prif ardal na chyfansoddi prif ardal newydd;
adran 1(1), 2 i 39 a 44 o Ddeddf Llywodraeth Leol (Cymru) 2015. Roedd y darpariaethau hyn yn darparu ar gyfer uno gwirfoddol, ac yn paratoi’r ffordd ar gyfer ad-drefnu arfaethedig o siroedd a bwrdeistrefi sirol, a oedd i’w gyflawni erbyn 1 Ebrill 2020.
Nid oes bwriad i fwrw ymlaen â’r rhaglen honno, felly mae’r darpariaethau penodedig naill ai yn ddiangen neu wedi eu disbyddu i bob pwrpas erbyn hyn.