Mae’r Gorchymyn hwn yn dwyn i rym ddarpariaethau yn Neddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018 (“y Ddeddf”).

Mae’r Ddeddf yn sefydlu fframwaith statudol ar gyfer cefnogi plant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol. Mae hyn yn disodli’r ddeddfwriaeth sy’n ymwneud ag anghenion addysgol arbennig ac asesu plant a phobl ifanc ag anawsterau dysgu.

Daw’r darpariaethau a restrir yn erthygl 3 i rym ar 1 Medi 2021 mewn perthynas â’r rheini nad ydynt yn hŷn na’r oedran ysgol gorfodol, sy’n mynychu ysgol a gynhelir, sydd ag anghenion addysgol arbennig penodol a nodwyd ac sydd naill ai yn blant sy’n derbyn gofal neu sydd wedi cofrestru mewn sefydliad arall. Daw’r darpariaethau hefyd i rym ar gyfer y rheini nad ydynt yn hŷn na’r oedran ysgol gorfodol ac sy’n mynychu uned cyfeirio disgyblion ac sydd ag anghenion addysgol arbennig penodol a nodwyd. Mae’n eithrio rhai eraill sy’n ymwneud â’r fframwaith statudol presennol, gan gynnwys y rheini sydd â datganiad anghenion addysgol arbennig.

Mae erthygl 1 yn cynnwys diffiniadau, gan gynnwys y “gyfraith newydd” yn y Ddeddf a’r “hen gyfraith” yn Rhan 4 o Ddeddf Addysg 1996. Hyd nes y caiff plentyn ei drosglwyddo i’r gyfraith newydd, bydd yr hen gyfraith yn parhau i fod yn gymwys i’r plentyn ac ni fydd y gyfraith newydd yn cael effaith.

Mae’r Gorchymyn hwn yn trosglwyddo plentyn i’r gyfraith newydd gan ddibynnu ar grŵp blwyddyn y plentyn mewn blwyddyn ysgol benodol (erthyglau 5 a 6). Er enghraifft, bydd plentyn sydd mewn dosbarth meithrin neu sydd ym mlwyddyn 1, 3, 5, 7 neu 10 ar 1 Medi 2021 yn trosglwyddo i’r gyfraith newydd ar 1 Medi 2021. Bydd plentyn sydd mewn dosbarth meithrin neu sydd ym mlwyddyn 1, 5, 9 neu 10 yn ystod y flwyddyn ysgol 2022-2023 yn trosglwyddo i’r gyfraith newydd ar 1 Medi 2022. Bydd unrhyw blentyn a oedd ag anghenion addysgol arbennig a nodwyd ar 1 Medi 2021 ac na throsglwyddodd i’r gyfraith newydd yn rhinwedd erthygl 5 neu 6, yn trosglwyddo i’r gyfraith newydd ar 1 Medi 2023 (erthygl 7).

Gall plentyn ag anghenion addysgol arbennig a nodwyd neu riant y plentyn ofyn i’r person priodol benderfynu o dan Ran 2 o’r Ddeddf a oes gan y plentyn anghenion dysgu ychwanegol . Bydd cais o’r fath yn sbarduno trosglwyddiad i’r gyfraith newydd (erthygl 8).

Wrth lunio cynllun datblygu unigol ar gyfer plentyn ag anghenion addysgol arbennig a nodwyd, rhaid rhoi sylw i’r ddarpariaeth addysgol arbennig yr oedd y plentyn yn ei chael yn union cyn y gwnaed y penderfyniad o dan Ran 2 o’r Ddeddf fod gan y plentyn anghenion dysgu ychwanegol (erthygl 9).