Offerynnau Statudol Cymru
Llywodraeth Leol, Cymru
Gwnaed
22 Medi 2021
Yn dod i rym yn unol ag erthygl 1(2) a (3)
Mae Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru(1), yn unol ag adran 36(5) o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013(2) (“Deddf 2013”), wedi cyflwyno i Weinidogion Cymru adroddiad dyddiedig Mawrth 2019 yn cynnwys ei argymhellion ar gyfer newid a manylion ei adolygiad o’r trefniadau etholiadol ar gyfer Sir Powys.
Mae Gweinidogion Cymru, ar ôl ystyried y materion y cyfeirir atynt ac a nodir yn adran 37(2)(a) ac (c) o Ddeddf 2013, wedi penderfynu rhoi effaith i’r argymhellion hynny gydag addasiadau.
Yn unol ag adran 37(3) o Ddeddf 2013, mae mwy na 6 wythnos wedi mynd heibio ers i’r argymhellion hynny gael eu cyflwyno i Weinidogion Cymru.
Mae Gweinidogion Cymru yn gwneud y Gorchymyn a ganlyn drwy arfer eu pwerau a roddir gan adran 37(1) o Ddeddf 2013.
1.—(1) Enw’r Gorchymyn hwn yw Gorchymyn Sir Powys (Trefniadau Etholiadol) 2021.
(2) At unrhyw ddiben a nodir yn rheoliad 4(1) o’r Rheoliadau, daw’r Gorchymyn hwn i rym ar 1 Hydref 2021.
(3) At bob diben arall, daw’r Gorchymyn hwn i rym ar y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022(3).
Gwybodaeth Cychwyn
I1Ergl. 1 mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I2Ergl. 1 mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
2. Yn y Gorchymyn hwn—
ystyr “y Rheoliadau” (“the Regulations”) yw Rheoliadau Newidiadau i Ardaloedd Llywodraeth Leol 1976(4);
ystyr “ward etholiadol” (“electoral ward”) yw unrhyw ardal yr etholir aelodau drosti i Gyngor Sir Powys;
mae unrhyw gyfeiriad at fap yn golygu un o’r 2 fap a farciwyd “Map ar gyfer Gorchymyn Sir Powys (Trefniadau Etholiadol) 2021” a adneuwyd yn unol â rheoliad 5 o’r Rheoliadau ac a labelwyd “1” a “2”, ac mae cyfeiriad at fap â rhif yn gyfeiriad at y map sy’n dwyn y rhif hwnnw;
pan ddangosir bod ffin ar fap yn rhedeg ar hyd ffordd, rheilffordd, troetffordd, cwrs dŵr neu nodwedd ddaearyddol debyg, mae i’w thrin fel un sy’n rhedeg ar hyd llinell ganol y nodwedd;
mae i eiriau ac ymadroddion a ddefnyddir yn y Gorchymyn hwn yr un ystyr ag sydd iddynt yn Rhan 3 o [F1Ddeddf Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru etc. 2013], ac eithrio i’r graddau yr ymddengys bwriad i’r gwrthwyneb.
Diwygiadau Testunol
F1Geiriau yn ergl. 2 wedi eu hamnewid (25.6.2024) gan Deddf Senedd Cymru (Aelodau ac Etholiadau) 2024 (asc 4), a. 25(1)(a), Atod. 1 para. 11
Gwybodaeth Cychwyn
I3Ergl. 2 mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I4Ergl. 2 mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
3.—(1) Mae wardiau etholiadol Sir Powys, fel y maent yn bodoli yn union cyn y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022, wedi eu diddymu.
(2) Mae Sir Powys wedi ei rhannu’n 60 o wardiau etholiadol a phob un ohonynt yn dwyn yr enw Saesneg a restrir yng ngholofn 1 a’r enw Cymraeg a restrir yng ngholofn 2 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.
(3) Mae pob ward etholiadol yn cynnwys yr ardaloedd a bennir mewn perthynas â’r ward etholiadol honno yng ngholofn 3 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.
(4) Nifer aelodau’r cyngor sydd i’w hethol dros bob ward etholiadol yw’r nifer a bennir yng ngholofn 4 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.
(5) Mae’r darpariaethau yn y Gorchymyn hwn yn cymryd blaenoriaeth dros unrhyw ddarpariaeth wrthdrawiadol mewn unrhyw offeryn statudol blaenorol a wnaed o dan adran 58(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972(5).
Gwybodaeth Cychwyn
I5Ergl. 3 mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I6Ergl. 3 mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
4. Yng nghymuned y Trallwng—
(a)mae’r rhan o ward Llanerchyddol a ddangosir â llinellau ar Fap 1 wedi ei throsglwyddo i ward y Castell;
(b)mae’r rhan o ward Gungrog a ddangosir â chroeslinellau ar Fap 1 wedi ei throsglwyddo i ward y Castell;
(c)mae’r rhan o ward Gungrog a ddangosir â llinellau ar Fap 2 wedi ei throsglwyddo i ward Llanerchyddol.
Gwybodaeth Cychwyn
I7Ergl. 4 mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I8Ergl. 4 mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
5. Yng nghymuned y Trallwng—
(a)nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward y Castell yw 5;
(b)nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Gungrog yw 5;
(c)nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Llanerchyddol yw 5.
Gwybodaeth Cychwyn
I9Ergl. 5 mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I10Ergl. 5 mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
Rebecca Evans
Y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, un o Weinidogion Cymru
22 Medi 2021
Erthygl 3
Gwybodaeth Cychwyn
I11Atod. mewn grym ar 1.10.2021 at ddibenion penodedig, gweler ergl. 1(2)
I12Atod. mewn grym ar 5.5.2022 i'r graddau nad yw eisoes mewn grym, gweler ergl. 1(3)
| Colofn (1) | Colofn (2) | Colofn (3) | Colofn (4) |
|---|---|---|---|
| Enw Saesneg y ward etholiadol | Enw Cymraeg y ward etholiadol | Ardal y ward etholiadol | Nifer aelodau’r cyngor |
| Aber-craf and Ystradgynlais | Aber-craf ac Ystradgynlais | Wardiau Aber-craf ac Ystradgynlais o gymuned Ystradgynlais | 2 |
| Banwy, Llanfihangel and Llanwddyn | Banwy, Llanfihangel a Llanwddyn | Cymunedau Banwy, Llanfihangel, Llangynog, Llanwddyn, a Phen-y-bont-fawr | 1 |
| Berriew and Castle Caereinion | Aberriw a Chastell Caereinion | Cymunedau Aberriw a Chastell Caereinion | 1 |
| Brecon East | Dwyrain Aberhonddu | Wardiau Dwyrain Sant Ioan a Santes Fair o gymuned Aberhonddu | 2 |
| Brecon West | Gorllewin Aberhonddu | Wardiau Dewi Sant Fewnol a Gorllewin Sant Ioan o gymuned Aberhonddu | 2 |
| Bronllys and Felin-fach | Bronllys a Felin-fach | Cymunedau Bronllys, Erwyd, a Felin-fach | 1 |
| Builth | Llanfair-ym-Muallt | Cymuned Llanfair-ym-Muallt | 1 |
| Caersws | Caersŵs | Cymunedau Carno a Chaersŵs | 1 |
| Churchstoke | Yr Ystog | Cymuned yr Ystog | 1 |
| Crickhowell with Cwmdu and Tretower | Crucywel gyda Chwm-du a Thretŵr | Wardiau Cwm-du a Thretŵr o gymuned Cwm-du a’r Cylch, a chymunedau Crucywel a Dyffryn Grwyne | 2 |
| Cwm-twrch | Cwm-twrch | Ward Cwm-twrch o gymuned Ystradgynlais | 1 |
| Disserth and Trecoed with Newbridge | Diserth a Thre-coed gyda’r Bontnewydd-ar-Wy | Ward y Bontnewydd-ar-Wy o gymuned Llanllŷr, a chymuned Diserth a Thre-coed | 1 |
| Dolforwyn | Dolforwyn | Cymunedau Aber-miwl gyda Llandysul, a Betws Cedewain | 1 |
| Forden and Montgomery | Ffordun a Threfaldwyn | Ward Ffordun o gymuned Ffordun gyda Thre’r-llai a Threlystan, a chymuned Trefaldwyn | 1 |
| Glantwymyn | Glantwymyn | Cymunedau Cadfarch a Glantwymyn | 1 |
| Glasbury | Y Clas-ar-Wy | Cymunedau Cleiro a’r Clas-ar-Wy | 1 |
| Guilsfield | Cegidfa | Cymuned Cegidfa | 1 |
| Gwernyfed | Gwernyfed | Cymunedau Gwernyfed a Llanigon | 1 |
| Hay | Y Gelli | Cymuned y Gelli | 1 |
| Ithon Valley | Dyffryn Ieithon | Cymunedau Llanbadarn Fawr, Llanbadarn Fynydd, Llanbister, Llanddewi Ystradenni a Phen-y-bont | 1 |
| Kerry | Ceri | Wardiau Ceri a Sarn o gymuned Ceri | 1 |
| Knighton with Beguildy | Trefyclo gyda Bugeildy | Cymunedau Bugeildy a Threfyclo | 2 |
| Llanafanfawr with Garth | Llanafan-fawr gyda Garth | Ward Garth o gymuned Treflys, a chymunedau Cilmeri, Duhonw, Llanafan-fawr, a Llanwrthwl | 1 |
| Llanbrynmair | Llanbrynmair | Cymunedau Llanbrynmair a Threfeglwys | 1 |
| Llandinam with Dolfor | Llandinam gyda Dolfor | Ward Dolfor o gymuned Ceri, a chymunedau Llandinam, a Mochdre gyda Phenystrywaid | 1 |
| Llandrindod North | Gogledd Llandrindod | Ward Gogledd Llandrindod o gymuned Llandrindod | 1 |
| Llandrindod South | De Llandrindod | Wardiau Dwyrain Llandrindod, Gorllewin Llandrindod, De Llandrindod Rhif 1, a De Llandrindod Rhif 2 o gymuned Llandrindod | 2 |
| Llandrinio | Llandrinio | [F2Cymunedau Llandrinio, a Bausley gyda Chrugion] | 1 |
| Llandysilio | Llandysilio | [F3Cymunedau Llandysilio a Charreghwfa] | 1 |
| Llanelwedd | Llanelwedd | Cymunedau Aberedw, Glasgwm, Llanelwedd a Chastell-paen | 1 |
| Llanfair Caereinion and Llanerfyl | Llanfair Caereinion a Llanerfyl | Cymunedau Llanerfyl a Llanfair Caereinion | 1 |
| Llanfyllin | Llanfyllin | Cymuned Llanfyllin | 1 |
| Llangattock and Llangynidr | Llangatwg a Llangynidr | Cymunedau Llangatwg a Llangynidr | 1 |
| Llangors with Bwlch | Llan-gors gyda Bwlch | Ward Bwlch o gymuned Cwm-du a’r Cylch, a chymuned Llan-gors | 1 |
| Llangunllo with Norton | Llangynllo gyda Norton | Ward Norton o gymuned Llanandras, a chymunedau Llanfihangel Rhydieithon, Llangynllo, a Hwytyn | 1 |
| Llangyniew and Meifod | Llangynyw a Meifod | Cymunedau Llangynyw a Meifod | 1 |
| Llanidloes | Llanidloes | Cymunedau Llangurig, Llanidloes Allanol, a Llanidloes | 2 |
| Llanrhaeadr-ym-Mochnant and Llansilin | Llanrhaeadr-ym-Mochnant a Llansilin | Cymunedau Llangedwyn, Llanrhaeadr-ym-Mochnant, a Llansilin | 1 |
| Llansantffraid | Llansanffraid | [F4Cymunedau Llansanffraid a Llanfechain] | 1 |
| Llanwrtyd Wells | Llanwrtyd | Ward Beulah o gymuned Treflys, a chymunedau Llangamarch a Llanwrtyd | 1 |
| Llanyre with Nantmel | Llanllŷr gyda Nantmel | Ward Llanfihangel Helygen a Llanllŷr o gymuned Llanllŷr, a chymunedau Abaty Cwm-hir, Nantmel, a Saint Harmon | 1 |
| Machynlleth | Machynlleth | Cymuned Machynlleth | 1 |
| Maescar and Llywel | Maes-car a Llywel | Cymunedau Crai, Llywel, a Maes-car | 1 |
| Newtown Central and South | Canol a De’r Drenewydd | Wardiau Canol a De’r Drenewydd o dref y Drenewydd a Llanllwchaearn | 2 |
| Newtown East | Dwyrain y Drenewydd | Ward Dwyrain y Drenewydd o dref y Drenewydd a Llanllwchaearn | 1 |
| Newtown North | Gogledd y Drenewydd | Ward Gogledd Llanllwchaearn o dref y Drenewydd a Llanllwchaearn | 1 |
| Newtown West | Gorllewin y Drenewydd | Ward Gorllewin Llanllwchaearn o dref y Drenewydd a Llanllwchaearn | 1 |
| Old Radnor | Pencraig | Cymunedau Llanfair Llythynwg, Maesyfed a Phencraig | 1 |
| Presteigne | Llanandras | Ward Tref Llanandras o gymuned Llanandras | 1 |
| Rhayader | Rhaeadr Gwy | Cymuned Rhaeadr Gwy | 1 |
| Rhiwcynon | Rhiwcynon | Cymunedau Aberhafesb, Dwyriw, Manafon, a Thregynon | 1 |
| Talgarth | Talgarth | Cymuned Talgarth | 1 |
| Talybont-on-Usk | Tal-y-bont ar Wysg | Cymunedau Glyn Tarell, Llanfrynach, a Thal-y-bont ar Wysg | 1 |
| Tawe Uchaf | Tawe Uchaf | Cymunedau Ystradfellte a Thawe Uchaf | 1 |
| Trelystan and Trewern | Trelystan a Thre-wern | Ward Trelystan o gymuned Ffordun gyda Thre’r-llai a Threlystan, a chymuned Tre-wern | 1 |
| Welshpool Castle | Y Trallwng Castell | Ward y Castell o gymuned y Trallwng | 1 |
| Welshpool Gungrog | Y Trallwng Gungrog | Ward Gungrog o gymuned y Trallwng | 1 |
| Welshpool Llanerchyddol | Y Trallwng Llanerchyddol | Ward Llanerchyddol o gymuned y Trallwng | 1 |
| Ynyscedwyn | Ynysgedwyn | Ward Ynysgedwyn o gymuned Ystradgynlais | 1 |
| Yscir with Honddu Isaf and Llanddew | Ysgir gyda Honddu Isaf a Llan-ddew | Cymunedau Honddu Isaf, Llan-ddew, Merthyr Cynog, Trallong, ac Ysgir | 1 |
Diwygiadau Testunol
F2Geiriau yn Atod. wedi eu hamnewid (10.12.2021) gan Gorchymyn Sir Powys (Trefniadau Etholiadol) (Diwygio) 2021 (O.S. 2021/1387), erglau. 1(2), 2(2)
F3Geiriau yn Atod. wedi eu hamnewid (10.12.2021) gan Gorchymyn Sir Powys (Trefniadau Etholiadol) (Diwygio) 2021 (O.S. 2021/1387), erglau. 1(2), 2(3)
F4Geiriau yn Atod. wedi eu hamnewid (10.12.2021) gan Gorchymyn Sir Powys (Trefniadau Etholiadol) (Diwygio) 2021 (O.S. 2021/1387), erglau. 1(2), 2(4)
(Nid yw’r nodyn hwn yn rhan o’r Gorchymyn)
Mae’r Gorchymyn hwn yn gweithredu argymhellion Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (“y Comisiwn”), a roddodd adroddiad ym mis Mawrth 2019 ar ei adolygiad o drefniadau etholiadol Sir Powys. Roedd Adroddiad y Comisiwn yn cynnig lleihau nifer y wardiau etholiadol o 73 i 60, a lleihau nifer y cynghorwyr o 73 i 68.
Mae’r Gorchymyn hwn yn gweithredu argymhellion y Comisiwn, gydag addasiadau.
Mae erthygl 3 o’r Gorchymyn hwn yn diddymu’r trefniadau etholiadol presennol ar gyfer Sir Powys ac yn cyflwyno’r Atodlen sy’n nodi’r trefniadau etholiadol newydd ar gyfer Sir Powys.
Mae erthygl 4 yn gwneud newidiadau i’r ffiniau rhwng wardiau cymunedol Llanerchyddol, Gungrog a’r Castell yng nghymuned y Trallwng. Mae erthygl 5 yn nodi nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros y wardiau hynny.
Ystyriwyd Cod Ymarfer Gweinidogion Cymru ar gynnal Asesiadau Effaith Rheoleiddiol mewn perthynas â’r Gorchymyn hwn. O ganlyniad, ystyriwyd nad oedd yn angenrheidiol cynnal asesiad effaith rheoleiddiol o’r costau a’r manteision sy’n debygol o ddeillio o gydymffurfio â’r Gorchymyn hwn.
Mae printiau o’r mapiau a labelwyd “1” a “2” y mae’r Gorchymyn hwn yn ymwneud â hwy wedi eu hadneuo yn swyddfeydd Llywodraeth Cymru ym Mharc Cathays, Caerdydd, CF10 3NQ (yr Is-adran Democratiaeth Llywodraeth Leol) a chyda Chyngor Sir Powys. Mae’r printiau sydd wedi eu hadneuo gyda Chyngor Sir Powys yn agored i gael eu harchwilio gan unrhyw un y bydd darpariaethau’r Gorchymyn hwn yn effeithio arnynt.
Sefydlwyd y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol i Gymru gan adran 53 o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 (p. 70) (“Deddf 1972”) ac Atodlen 8 iddi. Diddymwyd adran 53 ac Atodlen 8 gan adran 73(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013 (dccc 4) (“Deddf 2013”) ac Atodlen 2 iddi. Mae Deddf 2013 yn ailenwi’r Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol i Gymru yn Gomisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (gweler adran 2).
Mae Gorchymyn Awdurdodau Lleol (Newid Blynyddoedd Etholiadau Cyffredin) (Cymru) 2019 (O.S. 2019/1269 (Cy. 220)) yn diwygio adran 26(1) o Ddeddf 1972 i ddarparu y bydd etholiadau cyffredin cynghorwyr awdurdodau lleol yn cael eu cynnal yn y flwyddyn 2022 yn hytrach na 2021.
O.S. 1976/246. Mae adran 74(3) o Ddeddf 2013 yn darparu bod y Rheoliadau yn parhau i gael effaith mewn perthynas â gorchmynion a wnaed o dan Ran 3 o Ddeddf 2013, fel pe bai’r gorchmynion hynny wedi eu gwneud o dan Ran 4 o Ddeddf 1972.
1972 p. 70; diddymwyd adran 58 o Ddeddf 1972 gan adran 73(2) o Ddeddf 2013 ac Atodlen 2 iddi, yn ddarostyngedig i ddarpariaethau arbed a bennir yn adran 74 o Ddeddf 2013.