(1)Rhaid i berson o fewn is-adran (2), wrth arfer unrhyw swyddogaeth a roddir gan neu o dan y Ddeddf hon, roi sylw i iechyd meddwl a lles emosiynol plant a phobl ifanc y mae arfer y swyddogaeth yn debygol o effeithio arnynt.
(2)Y personau yw—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(c)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
(d)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
(e)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
(f)person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
(g)awdurdod lleol yng Nghymru.
(1)Rhaid i bennaeth a chorff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â chwricwlwm yr ysgol.
(2)Rhaid i ddarparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â’r cwricwlwm i blant y darperir yr addysg honno ar eu cyfer.
(3)Rhaid i’r awdurdod lleol, y pwyllgor rheoli (os oes un) a’r athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â’r cwricwlwm ar gyfer yr uned.
(4)Rhaid i awdurdod lleol yng Nghymru hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion o dan drefniadau a wneir gan yr awdurdod o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56).
(5)Yn yr adran hon—
ystyr “CCUHP” (“UNCRC”) yw Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn a fabwysiadwyd ac a agorwyd i’w lofnodi, ei gadarnhau a’i gytuno gan benderfyniad y Cynulliad Cyffredinol 44/25 dyddiedig 20 Tachwedd 1989; ac mae Rhan 1 o CCUHP i’w thrin fel pe bai’n cael effaith—
fel y’i nodir am y tro yn Rhan 1 o’r Atodlen i Fesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011 (mccc 2), ond
yn ddarostyngedig i unrhyw ddatganiad neu neilltuad fel y’i nodir am y tro yn Rhan 3 o’r Atodlen honno;
ystyr “CCUHPA” (“UNCRPD”) yw Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl ag Anableddau a’i brotocol dewisol a fabwysiadwyd ar 13 Rhagfyr 2006 gan benderfyniad y Cynulliad Cyffredinol A/RES/61/106 ac a agorwyd i’w lofnodi ar 30 Mawrth 2007; ac mae i’w drin fel pe bai’n cael effaith yn ddarostyngedig i unrhyw ddatganiad neu neilltuad a wnaed gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig ar ôl ei gadarnhau, ac eithrio pan fo’r datganiad neu’r neilltuad wedi ei dynnu’n ôl wedi hynny.
(1)Rhaid i berson o fewn is-adran (2) geisio ymrwymo i drefniadau cydweithredu—
(a)â pherson arall o fewn yr is-adran honno, neu
(b)â chorff llywodraethu sefydliad yng Nghymru o fewn y sector addysg bellach,
os yw’r person yn ystyried y byddai ymrwymo i drefniadau o’r fath yn hwyluso arfer swyddogaeth a roddir i’r person gan neu o dan y Ddeddf hon.
(2)Y personau yw—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(c)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
(d)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
(e)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
(f)awdurdod lleol yng Nghymru.
(3)Os yw person yn ceisio ymrwymo i drefniadau cydweithredu â pherson arall yn unol ag is-adran (1), rhaid i’r person arall ystyried y cais.
(4)Yn yr adran hon, ystyr “trefniadau cydweithredu” yw—
(a)trefniadau a wneir wrth arfer y pwerau cydlafurio a ddisgrifir yn adran 5 o Fesur Addysg (Cymru) 2011 (mccc 7), neu
(b)trefniadau o fath tebyg a wneir gan neu gyda—
(i)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir,
(ii)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir,
(iii)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion, neu
(iv)pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion.
(1)Rhaid i Weinidogion Cymru arfer eu swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni swyddogaethau, gan bersonau o fewn is-adran (2), a roddir iddynt gan neu o dan Rannau 2 i 4.
(2)Y personau yw—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(c)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
(d)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
(e)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
(f)person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
(g)awdurdod lleol yng Nghymru.
(1)Rhaid i awdurdod lleol yng Nghymru arfer ei swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni swyddogaethau, gan bersonau o fewn is-adran (2), a roddir iddynt gan neu o dan Rannau 2 i 4.
(2)Y personau yw—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
(c)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir, a sicrheir gan yr awdurdod lleol;
(d)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
(e)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol.
(3)Mae is-adran (4) yn gymwys pan fo awdurdod lleol yn gwneud trefniadau o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56) ar gyfer darparu addysg i blentyn ac eithrio—
(a)mewn ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol, neu
(b)mewn uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol.
(4)Rhaid i’r awdurdod arfer ei swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni, gan bersonau o fewn is-adran (5), eu swyddogaethau perthnasol.
(5)Y personau yw—
(a)pan fo’r addysg yn cael ei darparu i’r plentyn mewn ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan awdurdod lleol arall, bennaeth a chorff llywodraethu’r ysgol;
(b)pan fo’r addysg yn cael ei darparu i’r plentyn mewn uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan awdurdod lleol arall, yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am yr uned, y pwyllgor rheoli ar gyfer yr uned (os oes un) a’r awdurdod hwnnw;
(c)pan fo’r addysg yn cael ei darparu ar gyfer y plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion, unrhyw berson sy’n ei darparu.
(6)“Swyddogaethau perthnasol” person o fewn is-adran (5) yw’r swyddogaethau a roddir i’r person hwnnw, gan neu o dan Rannau 2 i 4, mewn cysylltiad â’r addysg.
(1)Rhaid i Weinidogion Cymru hybu mynediad at gyrsiau astudio a addysgir drwy gyfrwng y Gymraeg, ac argaeledd y cyrsiau hynny, ar gyfer plant y mae’r Ddeddf hon yn gymwys iddynt.
(2)Yn yr adran hon, ystyr “cwrs astudio” yw cwrs addysg neu hyfforddiant—
(a)sy’n arwain at ffurf ar gymhwyster neu set o ffurfiau ar gymhwyster a gymeradwyir o dan Ran 4 o Ddeddf Cymwysterau Cymru 2015 (dccc 5) neu a ddynodir o dan Ran 5 o’r Ddeddf honno, neu
(b)a ddynodir gan Weinidogion Cymru o dan adran 34(8) o’r Ddeddf honno.
(1)Caiff rheoliadau wneud darpariaeth ar gyfer addysgu a dysgu sydd i’w sicrhau i blant o’r oedran ysgol gorfodol y mae’r adran hon yn gymwys iddynt ac mewn cysylltiad ag addysgu a dysgu o’r fath.
(2)Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol a gynhelir—
(a)os darperir addysg ar gyfer y plentyn, naill ai yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56) neu fel arall—
(i)mewn ysgol arall a gynhelir, neu
(ii)mewn ysgol feithrin a gynhelir;
(b)os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 mewn uned cyfeirio disgyblion;
(c)os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996, ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion, ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
(3)Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol feithrin a gynhelir—
(a)os darperir addysg ar gyfer y plentyn, naill ai yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 neu fel arall—
(i)mewn ysgol feithrin arall a gynhelir, neu
(ii)mewn ysgol a gynhelir;
(b)os darperir addysg ar gyfer y plentyn mewn uned cyfeirio disgyblion;
(c)os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996, ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion, ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
(4)Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn uned cyfeirio disgyblion os darperir addysg ar gyfer y plentyn, yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996—
(a)mewn uned cyfeirio disgyblion arall, neu
(b)ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion neu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
(5)Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn—
(a)os nad yw’r plentyn yn hŷn na’r oedran ysgol gorfodol, a
(b)os yw’r plentyn o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau.
(6)Caiff rheoliadau o dan yr adran hon hefyd wneud darpariaeth ar gyfer gwneud a gweithredu, ac mewn cysylltiad â gwneud a gweithredu, trefniadau ar gyfer asesu’r materion a ganlyn—
(a)y cynnydd a wneir gan blant y mae’r adran hon yn gymwys iddynt;
(b)y camau nesaf yn eu cynnydd;
(c)yr addysgu a dysgu y mae ei angen i wneud y cynnydd hwnnw.
(7)Caiff y rheoliadau—
(a)rhoi swyddogaethau i berson o fewn is-adran (8);
(b)cymhwyso darpariaeth a wneir gan neu o dan y Ddeddf hon mewn cysylltiad â phlant y mae’r adran hon yn gymwys iddynt, gydag addasiadau neu hebddynt;
(c)darparu i ddarpariaeth a wneir gan neu o dan y Ddeddf hon, a fyddai fel arall yn gymwys mewn cysylltiad â’r plant hynny, beidio â bod felly.
(8)Y personau yw—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(c)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
(d)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
(e)person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996;
(f)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
(g)awdurdod lleol yng Nghymru.
(1)Caiff rheoliadau gymhwyso darpariaethau yn y Ddeddf hon, gydag addasiadau neu hebddynt—
(a)i blant sy’n cael eu cadw’n gaeth yng Nghymru o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau, a
(b)i bobl ifanc sy’n cael eu cadw’n gaeth yng Nghymru o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau.
(2)Yn yr adran hon, ystyr plentyn sy’n cael ei gadw’n gaeth neu berson ifanc sy’n cael ei gadw’n gaeth yw plentyn neu berson ifanc sy’n cael ei gadw’n gaeth yn unol—
(a)â gorchymyn a wneir gan lys, neu
(b)â gorchymyn adalw a wneir gan yr Ysgrifennydd Gwladol.
(1)Caiff Gweinidogion Cymru ddyroddi canllawiau mewn perthynas ag arfer swyddogaethau a roddir gan neu o dan y Ddeddf hon.
(2)Cyn dyroddi canllawiau o dan yr adran hon, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r personau y maent yn meddwl eu bod yn briodol (os oes rhai).
(3)Wrth arfer eu swyddogaethau, rhaid i’r personau a ganlyn roi sylw i unrhyw ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru o dan yr adran hon—
(a)pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(b)corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
(c)darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
(d)yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
(e)y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
(f)person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn, ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion, yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
(g)awdurdod lleol yng Nghymru.