398.Mae’r adran hon yn creu swyddogaeth llesiant economaidd ar gyfer cyd-bwyllgorau corfforedig. Ni fydd gan gyd-bwyllgor corfforedig y swyddogaeth hon onid yw’r swyddogaeth wedi ei phennu yn y rheoliadau cyd-bwyllgor sy’n sefydlu’r pwyllgor (gan gynnwys pan fo’r swyddogaeth yn cael ei hychwanegu at y rheoliadau hynny gan reoliadau diwygio a wneir o dan adran 80).
399.Pan fo’r swyddogaeth llesiant economaidd wedi ei rhoi i gyd-bwyllgor corfforedig, caiff wneud unrhyw beth y mae’n ystyried ei fod yn debygol o hybu neu wella llesiant economaidd ei ardal. Caniateir arfer y swyddogaeth er budd neu mewn perthynas â’i ardal gyfan neu unrhyw ran ohoni, neu er budd neu mewn perthynas â’r holl bersonau neu unrhyw bersonau sy’n preswylio neu’n bresennol yn ei ardal.
400.Pan fo’r cyd-bwyllgor corfforedig yn ystyried y byddai hynny’n debygol o hybu neu wella llesiant economaidd ei ardal, caiff hefyd wneud unrhyw beth er budd neu mewn perthynas ag unrhyw berson neu ardal a leolir y tu allan i ardal y cyd-bwyllgor corfforedig, gan gynnwys ardaloedd y tu allan i Gymru.
401.Mae is-adran (4) yn galluogi rheoliadau cyd-bwyllgor, a wneir o dan adran 72 neu 74, a chan gynnwys pan wneir diwygiadau i’r rheoliadau hynny o dan adran 80(1), a rheoliadau atodol etc. a wneir o dan adran 83(2) i wneud arfer y swyddogaeth llesiant economaidd yn ddarostyngedig i waharddiadau, cyfyngiadau neu derfynau eraill.
402.Mae is-adran (1) yn nodi darpariaeth y mae rhaid ei chynnwys yn yr holl reoliadau cyd-bwyllgor. Mae is-adran (2) yn nodi darpariaeth y mae rhaid ei chynnwys o dan yr amgylchiadau a nodir yn yr is-adran honno. Mae is-adran (3) yn nodi enghreifftiau o ddarpariaeth y caniateir ei chynnwys mewn rheoliadau cyd-bwyllgor.
403.O dan yr adran hon caiff y prif gynghorau ar gyfer cyd-bwyllgor corfforedig wneud cais ar y cyd i Weinidogion Cymru, yn gofyn iddynt ystyried gwneud rheoliadau o dan adran 80 er mwyn diwygio neu ddirymu’r rheoliadau cyd-bwyllgor a sefydlodd y pwyllgor, pa un a wnaed y rhain o dan adran 72 neu o dan adran 74. Mae is-adran (2), fodd bynnag, yn gwneud ceisiadau o dan yr adran hon yn ddarostyngedig i gyfyngiadau penodol.
404.Mae’r cyfyngiadau ym mharagraff (a) o is-adran (2) yn ymwneud â cheisiadau i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 72 ac i geisiadau i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74. Ni chaiff cais ofyn i swyddogaeth newydd gael ei phennu yn y rheoliadau cyd-bwyllgor (fel y byddai’r swyddogaeth yn dod yn arferadwy gan y pwyllgor) onid yw’n swyddogaeth i’r cynghorau sy’n gwneud y cais neu onid y swyddogaeth llesiant economaidd yw’r swyddogaeth honno.
405.Mae’r cyfyngiadau ym mharagraff (b) yn ymwneud yn unig â cheisiadau i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74. Ni chaiff cais ofyn i swyddogaeth gael ei hepgor o’r rheoliadau cyd-bwyllgor (fel na fyddai’n arferadwy gan y pwyllgor mwyach), neu gael ei haddasu, os yw’n swyddogaeth sy’n ymwneud â gwella addysg neu drafnidiaeth.
406.Mae paragraff (b) hefyd yn darparu na chaiff cais ofyn i’r swyddogaeth o lunio cynllun datblygu strategol gael ei hepgor o reoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74. Nodir y swyddogaeth honno yn Rhan 6 o Ddeddf Cynllunio a Phrynu Gorfodol 2004, fel y’i diwygiwyd gan Atodlen 9 i’r Ddeddf hon; ni chaniateir addasu’r swyddogaeth o dan adran 80 pa un bynnag.
407.Mae paragraff (b) hefyd yn darparu na all cais ofyn i’r swyddogaeth llesiant gael ei hepgor o’r rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74. Nodir y swyddogaeth honno yn adran 76; ni chaniateir ei haddasu o dan adran 80 pa un bynnag.
408.Caniateir defnyddio’r pŵer yn adran 80 i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor er mwyn gosod gwaharddiadau, cyfyngiadau neu derfynau eraill ar arfer y swyddogaeth llesiant economaidd, neu i hepgor neu addasu gwaharddiadau, cyfyngiadau neu derfynau eraill a osodwyd eisoes. Effaith paragraff (b), fodd bynnag, yw na chaiff cais o dan yr adran hon ofyn i waharddiadau etc. o’r fath gael eu gosod mewn rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, eu haddasu neu eu hepgor ohonynt.
409.Effaith paragraff (c) o is-adran (2) yw na chaiff cais ofyn i reoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74 gael eu dirymu.
410.Effaith is-adran (3) yw y caniateir gwneud cais o dan yr adran hon i brif gyngor a’i ardal ymuno â chyd-bwyllgor corfforedig presennol, ond dim ond os yw’r cyngor hwnnw a’r holl gynghorau presennol ar y pwyllgor yn gwneud y cais ar y cyd.
411.Mae’r adran hon yn nodi’r gofynion y mae rhaid i brif gynghorau eu bodloni cyn gwneud cais o dan adran 78 i ddiwygio neu ddirymu rheoliadau cyd-bwyllgor, a’r gofynion a osodir ar Weinidogion Cymru os ydynt yn penderfynu peidio â gwneud y rheoliadau.
412.Mae is-adran (1) yn ei gwneud yn ofynnol i brif gynghorau ymgynghori ag unrhyw bersonau y maent yn ystyried ei bod yn briodol ymgynghori â hwy cyn iddynt wneud cais i ddiwygio neu ddirymu rheoliadau cyd-bwyllgor.
413.Pan fo Gweinidogion Cymru, ar ôl cael cais o dan adran 78, yn penderfynu peidio â gwneud rheoliadau sy’n diwygio neu’n dirymu rheoliadau cyd-bwyllgor corfforedig, mae is-adran (2) yn ei gwneud yn ofynnol iddynt hysbysu’r prif gynghorau a wnaeth y cais.
414.Mae adran 80(1) yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud rheoliadau er mwyn diwygio neu ddirymu rheoliadau cyd-bwyllgor, pa un a wnaed y rheoliadau cyd-bwyllgor o dan adran 72 neu o dan adran 74.
415.Mae is-adran (2) yn gosod amodau ar y modd y mae Gweinidogion Cymru yn arfer y pŵer i wneud rheoliadau o dan adran 80(1), ond mae amodau gwahanol yn gymwys gan ddibynnu ar yr hyn y mae Gweinidogion Cymru yn defnyddio’r pŵer i’w wneud.
416.Er mwyn gallu defnyddio’r pŵer yn adran 80(1) i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 72, rhaid i Weinidogion Cymru fodloni’r amodau a nodir yn adran 81. Mae’r amodau hyn yn gymwys pa fath bynnag o ddiwygiad y mae Gweinidogion Cymru yn ei wneud i’r rheoliadau cyd-bwyllgor. Os yw Gweinidogion Cymru yn dirymu rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 72, fodd bynnag, mae’r amodau yn adran 82 yn gymwys.
417.Mae’r amodau yn adran 81 yn gymwys os yw Gweinidogion Cymru yn defnyddio’r pŵer yn adran 80(1) i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74 mewn ffyrdd penodol: pan fo Gweinidogion Cymru yn defnyddio’r pŵer i bennu swyddogaeth ychwanegol yn y rheoliadau cyd-bwyllgor neu i addasu neu hepgor swyddogaethau penodedig presennol. Ceir eithriadau i’r rheol hon, fodd bynnag, ac mae’r rhain wedi eu nodi yn is-baragraffau (i) i (iii) o is-adran (2)(b).
418.Mae’r amodau yn adran 82 yn gymwys os yw Gweinidogion Cymru yn defnyddio’r pŵer yn adran 80(1) i ddiwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74 mewn modd nad yw’n golygu pennu swyddogaethau ychwanegol neu addasu neu hepgor swyddogaethau penodedig presennol, neu mewn modd nad yw’n golygu gwneud yr un o’r pethau hyn ond sy’n dod o fewn un o’r eithriadau yn is-baragraffau (i) i (iii) o is-adran (2)(b).
419.Enghraifft 1: pe bai rheoliadau o dan is-adran 80(1) yn ychwanegu swyddogaeth sy’n ymwneud â thai at reoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, byddai’r amodau yn adran 81 yn gymwys. Ymysg pethau eraill, byddai angen i Weinidogion Cymru fod wedi cael cais o dan adran 78 oddi wrth y prif gynghorau y mae eu hardaloedd yn cael eu cwmpasu gan y cyd-bwyllgor corfforedig, a bod wedi cael cydsyniad y cynghorau hynny.
420.Enghraifft 2: pe bai rheoliadau o dan is-adran 80(1) yn ychwanegu swyddogaeth sy’n ymwneud â thrafnidiaeth at reoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, byddai’r amodau yn adran 82 yn gymwys gan fod yr eithriad yn is-baragraff (i) o is-adran (2)(b) yn dod yn berthnasol. Mae’r amodau hyn yn ei gwneud yn ofynnol ymgynghori a hysbysu, ond nid yw’n ofynnol cael cais na chydsyniad.
421.Enghraifft 3: pe bai rheoliadau o dan is-adran 80(1) yn diwygio darpariaethau ynghylch aelodaeth mewn rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, byddai’r amodau yn adran 82 yn gymwys.
422.Enghraifft 4: pe bai rheoliadau o dan is-adran 80(1) yn dirymu rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, byddai’r amodau yn adran 82 yn gymwys.
423.Mae is-adran (3) yn cyfyngu ar y mathau o swyddogaethau y caniateir eu pennu mewn rheoliadau gan ddefnyddio’r pŵer yn adran 80(1). Mae’r rhain wedi eu cyfyngu i:
swyddogaeth i’r prif gynghorau yn ardal y cyd-bwyllgor corfforedig;
y swyddogaeth llesiant economaidd (gweler adran 76);
yn achos rheoliadau sy’n diwygio rheoliadau cyd-bwyllgor a wnaed o dan adran 74, y swyddogaeth o lunio cynllun datblygu strategol. Ni chaniateir rhoi’r swyddogaeth hon i gyd-bwyllgor corfforedig a sefydlwyd o dan adran 72.
424.I gael esboniad o is-adran (4), gweler y nodyn ar gyfer adran 72(4). I gael esboniad o is-adran (5), gweler y nodyn ar gyfer adran 72(5).
425.Mae is-adran (6) yn gymwys pan fo rheoliadau a wneir o dan yr adran hon yn dirymu rheoliadau cyd-bwyllgor er mwyn diddymu’r cyd-bwyllgor corfforedig a sefydlwyd gan y rheoliadau hynny, neu pan fônt yn diwygio rheoliadau cyd-bwyllgor er mwyn tynnu swyddogaeth oddi ar gyd-bwyllgor corfforedig. Caiff rheoliadau o’r fath o dan yr adran hon ddarparu bod y swyddogaeth a oedd yn cael ei harfer neu’r swyddogaethau a oedd yn cael eu harfer gan y cyd-bwyllgor corfforedig i’w harfer gan berson arall. Ni chaniateir gwneud darpariaeth o’r fath, fodd bynnag, mewn perthynas â’r swyddogaeth llesiant economaidd na’r swyddogaeth o lunio cynllun datblygu strategol.
426.Mae adran 81 yn nodi’r amodau sy’n gymwys pan fo Gweinidogion Cymru yn arfer y pŵer yn adran 80(1) mewn ffyrdd penodol. Gweler y nodyn ar gyfer adran 80 i gael esboniad o ba bryd y bydd yr amodau hyn yn gymwys.
427.Mae adran 82 yn nodi’r amodau sy’n gymwys pan fo Gweinidogion Cymru yn arfer y pŵer yn adran 80(1) mewn ffyrdd penodol. Gweler y nodyn ar gyfer adran 80 i gael esboniad o ba bryd y bydd yr amodau hyn yn gymwys.
428.Mae is-adran (1) yn darparu y caiff rheoliadau cyd-bwyllgor a rheoliadau o dan adran 80 (is-adrannau (1) neu (7)) gynnwys darpariaeth atodol, darpariaeth gysylltiedig, darpariaeth ganlyniadol, darpariaeth drosiannol, darpariaeth ddarfodol neu ddarpariaeth arbed.
429.Mae is-adran (2) yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud rheoliadau ar wahân sy’n cynnwys darpariaeth atodol, darpariaeth gysylltiedig, darpariaeth ganlyniadol, darpariaeth drosiannol, darpariaeth ddarfodol neu ddarpariaeth arbed, sy’n gymwys mewn perthynas â’r holl gyd-bwyllgorau corfforedig, cyd-bwyllgor corfforedig penodol neu gyd-bwyllgorau corfforedig sy’n dod o fewn disgrifiad penodol. Caiff Gweinidogion Cymru ddefnyddio’r pŵer o dan yr is-adran hon hefyd i osod gwaharddiadau, cyfyngiadau neu derfynau eraill ar arfer y swyddogaeth llesiant economaidd (gweler adran 76).
430.Mae is-adran (5) yn nodi enghreifftiau o ddarpariaeth atodol, gysylltiedig etc. y caniateir ei chynnwys mewn rheoliadau cyd-bwyllgor, rheoliadau o dan adran 80, rheoliadau o dan is-adran (2) a rheoliadau o dan is-adran (7).
431.Mae is-adran (1) yn nodi’r hyn y caiff rheoliadau cyd-bwyllgor, rheoliadau o dan adran 80 a rheoliadau o dan adran 83 ei wneud mewn perthynas â deddfiadau. Gweler Atodlen 1 i Ddeddf Deddfwriaeth (Cymru) 2019 ac adran 171 (dehongli) o’r Ddeddf hon i gael ystyr “deddfiad”.
432.Mae is-adran (2) yn bŵer ar wahân i wneud rheoliadau er mwyn gwneud y pethau a nodir ym mharagraffau (a) a (b) mewn perthynas â deddfiadau, at ddibenion y Rhan hon neu mewn cysylltiad â hi.
433.Mae’r adran hon yn rhoi pwerau i Weinidogion Cymru gyfarwyddo prif gyngor, awdurdod Parc Cenedlaethol neu gyd-bwyllgor corfforedig i ddarparu iddynt unrhyw wybodaeth neu ddogfennau (gweler y diffiniad yn adran 68) y maent yn ystyried eu bod yn briodol at ddibenion ystyried a ddylid gwneud rheoliadau o dan y Rhan hon neu at ddibenion roi effaith i’r rheoliadau hynny neu mewn cysylltiad â’r rheoliadau hynny.
434.O dan is-adran (1), rhaid i brif gynghorau a chyd-bwyllgorau corfforedig roi sylw i unrhyw ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru at ddibenion Penodau 3, 4 a 5 o’r Rhan hon o’r Ddeddf.
435.Mae is-adran (2) yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau Parciau Cenedlaethol roi sylw i unrhyw ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru at ddibenion Pennod 4 a Phennod 5 o’r Rhan hon.
436.Mae adran 87 yn darparu nad yw adran 101 o Ddeddf 1972 yn gymwys i’r swyddogaethau a nodir yn is-adran (4) o’r adran hon. O ganlyniad, ni chaiff y prif gyngor drefnu i’r swyddogaethau hyn gael eu cyflawni gan bwyllgor, is-bwyllgor na swyddog o’r cyngor na chan brif gyngor arall.
437.Mae is-adran (2) yn gwahardd y swyddogaethau hyn rhag bod yn gyfrifoldeb i weithrediaeth prif gyngor ac mae is-adran (3) yn darparu bod maer etholedig i’w drin fel pe bai’n un o gynghorwyr prif gyngor at ddibenion y swyddogaethau hynny.
438.Mae adran 88 yn cyflwyno Atodlen 9.