(1)Y personau sydd â hawl i gwyno i’r Ombwdsmon o dan y Rhan hon yw—
(a)aelod o’r cyhoedd (y cyfeirir ato yn y Rhan hon fel “y person a dramgwyddwyd”) sy’n honni neu sydd wedi honni ei fod wedi dioddef anghyfiawnder neu galedi o ganlyniad i fater y mae gan yr Ombwdsmon hawl i ymchwilio iddo o dan adrannau 11 i 16;
(b)person a awdurdodwyd yn ysgrifenedig gan y person a dramgwyddwyd i weithredu ar ran y person hwnnw;
(c)os nad yw’r person a dramgwyddwyd yn gallu awdurdodi’r cyfryw berson (er enghraifft, oherwydd bod y person a dramgwyddwyd wedi marw), person sydd, ym marn yr Ombwdsmon, yn briodol i weithredu ar ran y person a dramgwyddwyd.
(2)Ystyr “aelod o’r cyhoedd” yw unrhyw berson, heblaw awdurdod rhestredig sy’n gweithredu yn rhinwedd ei swydd fel y cyfryw.
(3)Mater i’r Ombwdsmon yw penderfynu ar unrhyw gwestiwn ynghylch a oes gan berson hawl i wneud cwyn i’r Ombwdsmon o dan yr adran hon.
Gwybodaeth Cychwyn
I1A. 7 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 77(1)
I2A. 7 mewn grym ar 23.7.2019 gan O.S. 2019/1096, rhl. 2
(1)Y gofynion a grybwyllir yn adran 3(2)(b) yw bod yn rhaid i’r gŵyn—
(a)bod ar ffurf a bennir gan yr Ombwdsmon mewn canllawiau;
(b)cynnwys y cyfryw wybodaeth a bennir gan yr Ombwdsmon mewn canllawiau;
(c)cael ei gwneud i’r Ombwdsmon cyn diwedd y cyfnod o flwyddyn sy’n dechrau ar y diwrnod y cafodd y person a dramgwyddwyd ei hysbysu gyntaf am y mater a honnir yn y gŵyn.
(2)Rhaid i’r Ombwdsmon gyhoeddi’r canllawiau y cyfeirir atynt yn is-adran (1).
(3)Mater i’r Ombwdsmon yw penderfynu a yw gofynion is-adran (1) wedi eu bodloni o ran cwyn.
(4)Os caiff cwyn sy’n bodloni gofynion is-adran (1) ei gwneud heblaw yn ysgrifenedig, rhaid i’r Ombwdsmon—
(a)esbonio i’r person a wnaeth y gŵyn fod cwyn wedi’i gwneud yn briodol yn unol â’r Ddeddf hon, a goblygiadau gwneud cwyn o’r fath, a
(b)gofyn i’r person a yw’n awyddus i’r gŵyn barhau i gael ei thrin yn gŵyn a wnaed yn briodol.
(5)Os nad yw’r person yn awyddus i’r gŵyn barhau i gael ei thrin yn gŵyn a wnaed yn briodol—
(a)ni chaiff yr Ombwdsmon ddefnyddio’r pŵer yn adran 3(1)(a) i ddechrau ymchwiliad i’r mater a honnir yn y gŵyn;
(b)caiff yr Ombwdsmon ddefnyddio’r pŵer yn adran 4 i ymchwilio i’r mater a honnir yn y gŵyn.
(6)Os yw’r person yn awyddus i’r gŵyn barhau i gael ei thrin yn gŵyn a wnaed yn briodol, rhaid i’r Ombwdsmon ofyn i’r person a yw am gadarnhau’r gŵyn yn ysgrifenedig.
(7)Os yw’r person yn awyddus i gadarnhau’r gŵyn yn ysgrifenedig, rhaid i’r Ombwdsmon wneud y cyfryw drefniadau angenrheidiol i gadarnhau’r gŵyn yn ysgrifenedig.
Gwybodaeth Cychwyn
I3A. 8 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 77(1)
I4A. 8 mewn grym ar 23.7.2019 gan O.S. 2019/1096, rhl. 2
(1)Y gofynion a grybwyllir yn adran 3(3)(b) yw bod yn rhaid i’r gŵyn—
(a)bod wedi cael ei gwneud i’r awdurdod rhestredig gan berson a fyddai wedi bod â hawl o dan adran 7 i wneud y gŵyn i’r Ombwdsmon;
(b)bod wedi cael ei gwneud i’r awdurdod rhestredig cyn diwedd y cyfnod o flwyddyn sy’n dechrau ar y diwrnod y cafodd y person a dramgwyddwyd ei hysbysu gyntaf am y materion a honnir yn y gŵyn;
(c)cael ei hatgyfeirio at yr Ombwdsmon ar ffurf a bennir gan yr Ombwdsmon mewn canllawiau a chynnwys yr wybodaeth a bennir gan yr Ombwdsmon mewn canllawiau;
(d)cael ei hatgyfeirio at yr Ombwdsmon cyn diwedd y cyfnod o flwyddyn sy’n dechrau ar y diwrnod y cafodd y gŵyn ei gwneud i’r awdurdod rhestredig.
(2)Rhaid i’r Ombwdsmon gyhoeddi’r canllawiau y cyfeirir atynt yn is-adran (1)(c).
(3)Mater i’r Ombwdsmon yw penderfynu a yw gofynion is-adran (1) wedi eu bodloni o ran cwyn.
Gwybodaeth Cychwyn
I5A. 9 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 77(1)
I6A. 9 mewn grym ar 23.7.2019 gan O.S. 2019/1096, rhl. 2
Rhaid i’r Ombwdsmon gadw cofrestr o bob cwyn a wnaed i’r Ombwdsmon neu a atgyfeiriwyd at yr Ombwdsmon mewn perthynas â mater y mae gan yr Ombwdsmon hawl i ymchwilio iddo o dan y Rhan hon.
Gwybodaeth Cychwyn
I7A. 10 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 77(1)
I8A. 10 mewn grym ar 23.7.2019 gan O.S. 2019/1096, rhl. 2