Rhan 7.Gwasanaethau Fferyllol
217.Mae’r Rhan hon yn cyflwyno newidiadau i’r ffordd y mae Byrddau Iechyd Lleol (“BILlau”) yn penderfynu ar geisiadau i ddarparu gwasanaethau fferyllol y GIG. Mae’r prif newidiadau yn ei gwneud yn ofynnol i BILlau lunio a chyhoeddi asesiad o anghenion fferyllol ar gyfer eu hardal, ac i benderfynu ar geisiadau ar gyfer rhoi cofnod ar y rhestr fferyllol (neu geisiadau i ddiwygio cofnodion ar y rhestr fferyllol) drwy gyfeirio at ba un a yw’r cais yn diwallu’r angen am wasanaeth neu wasanaethau a nodwyd yn yr asesiad ai peidio. Mae pob BILl yn cynnal rhestr fferyllol sy’n cynnwys manylion am y personau y mae eu ceisiadau i ddarparu gwasanaethau fferyllol y GIG wedi eu cymeradwyo ac am y lleoliad y maent yn darparu’r gwasanaethau hynny ohono.
218.Mae’r “prawf rheoli mynediad” newydd hwn yn disodli’r prawf yn adran 83 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 (‘Deddf 2006’), sy’n ei gwneud yn ofynnol i BILlau benderfynu a yw’n angenrheidiol neu’n hwylus (“necessary or expedient”) caniatáu’r cais o dan sylw. Mae newidiadau pellach yn awdurdodi BILlau i ddileu enw person o’i restr fferyllol am dorri telerau ac amodau gwasanaeth yn ddifrifol iawn neu’n fynych.
Adran 111 - Asesiadau o anghenion fferyllol
219.Mae’r adran hon yn mewnosod adran 82A yn Neddf 2006 sy’n gwneud darpariaeth ar gyfer dyletswydd newydd ar gyfer BILlau yng Nghymru i lunio a chyhoeddi asesiad o’r angen am wasanaethau fferyllol.
220.Mae adran 82A(2) yn gosod dyletswydd ar bob BILl i gadw ei asesiad a gyhoeddwyd yn fwyaf diweddar o dan adolygiad a’i ddiwygio pan fo’n briodol gwneud hynny.
221.Mae adran 82A(3) yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru wneud rheoliadau sy’n darparu ar gyfer:
y dyddiad erbyn pryd y mae rhaid i BILl gyhoeddi ei asesiad cyntaf o anghenion fferyllol. Mae hyn i sicrhau bod gan bob BILl asesiad wedi ei lunio a’i gyhoeddi erbyn dyddiad penodol a bod trosglwyddiad esmwyth o’r trefniadau blaenorol i’r trefniadau hyn ar gyfer penderfynu ar geisiadau;
yr amgylchiadau pan fo BILl i ddiwygio ei asesiad. Er enghraifft, gallai rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i BILl adolygu ei asesiad, a’i ddiwygio os yw’n briodol, os oes newidiadau sylweddol i ddemograffeg ardal a allai gael effaith ar yr angen am wasanaethau fferyllol. Gallai rheoliadau hefyd fynnu ei bod yn ofynnol i BILl ddiwygio ei asesiad bob tair blynedd, er enghraifft, er mwyn sicrhau bod yr wybodaeth yn parhau’n gyfredol; ac
y modd y mae asesiad i gael ei gyhoeddi. Er enghraifft, gallai hyn gynnwys gofyniad i roi copi o’r asesiad ar wefan y BILl yn ogystal â rhoi ar gael gopïau caled yn fferyllfeydd y GIG a meddygfeydd, fel bod pobl sy’n byw yn ardal y BILl yn cael mynediad ato.
222.Caiff rheoliadau hefyd wneud darpariaeth ynghylch llunio, cyhoeddi, adolygu a diwygio asesiad o dan is-adran (1) gan gynnwys, ond heb fod yn gyfyngedig i:
yr wybodaeth sydd i gael ei chynnwys mewn asesiad. Er enghraifft, gallai rheoliadau bennu bod rhaid i asesiad gynnwys gwybodaeth am ddemograffeg y bobl yn ei ardal, unrhyw dueddiadau tymhorol, proffiliau oedran a gwybodaeth ynghylch darpariaeth Gwasanaethau Meddygol Cyffredinol yn yr ardal;
y graddau y mae asesiad i ystyried anghenion tebygol yn y dyfodol a materion eraill. Er enghraifft, gallai rheoliadau bennu bod rhaid i asesiad ystyried effaith datblygiadau tai neu ddatblygiadau masnachol sydd yn yr arfaeth;
yr ymgynghoriad sydd i gael ei gynnal mewn cysylltiad ag asesiad. Er enghraifft, caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i BILlau ymgynghori â phersonau penodedig ynghylch materion penodedig pan fônt yn llunio eu hasesiad. Efallai, er enghraifft, y bydd yn ofynnol i BILlau ymgynghori ag awdurdodau lleol, grwpiau cleifion a chymunedol a phwyllgorau cynrychiadol proffesiynol lleol; a
gofynion gweithdrefnol.
223.Mae adran 111(2) yn darparu y bydd y rheoliadau cyntaf a wneir gan Weinidogion Cymru ynghylch asesiadau o anghenion fferyllol o dan adran 82A o Ddeddf 2006 yn ddarostyngedig i’r weithdrefn gadarnhaol. Mae hyn yn golygu bod rhaid eu gosod gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru a chael eu cymeradwyo ganddo. Bydd rheoliadau dilynol yn ddarostyngedig i’r weithdrefn negyddol.
Adran 112 - Rhestrau fferyllol
224.Mae’r adran hon yn diwygio adrannau 83 a 84 o Ddeddf 2006. Mae adran 83 o’r Ddeddf honno yn nodi’r prif bwerau i wneud rheoliadau sy’n llywodraethu darparu gwasanaethau fferyllol y GIG yng Nghymru, tra bo adran 84 yn darparu ar gyfer hawliau i apelio o ganlyniad i benderfyniadau a wneir o dan adran 83.
225.Mae adran 83(2)(c) o Ddeddf 2006 yn nodi’r meini prawf deddfwriaethol y mae rhaid i BILl eu cymhwyso wrth ystyried ceisiadau sydd i gael eu cynnwys ar restr fferyllol BILl a cheisiadau i newid y rhestr. Yn aml, cyfeirir at y meini prawf hyn fel y “prawf rheoli mynediad”.
226.Mae is-adrannau (2) a (3) yn addasu’r “prawf rheoli mynediad” y mae’n ofynnol i BILlau ei gymhwyso wrth ystyried ceisiadau i ymuno â’u rhestr fferyllol. Mae is-adran (2) yn dileu’r gofyniad i BILlau ystyried a yw’n angenrheidiol neu’n hwylus (“neccessary or expedient”) caniatáu’r cais er mwyn sicrhau darpariaeth ddigonol (“adequate”) o wasanaethau fferyllol yn y gymdogaeth.
227.Yn lle hynny, mae is-adran (3) yn mewnosod yr is-adran newydd (2B) yn Neddf 2006 sy’n darparu y caiff BILl ganiatáu cais pan fo BILl wedi ei fodloni, o roi sylw i’w asesiad o anghenion fferyllol a gyhoeddwyd yn fwyaf diweddar, ac unrhyw faterion a bennir mewn rheoliadau, y byddai caniatáu’r cais yn diwallu’r angen (anghenion) a nodwyd yn ei asesiad. Golyga hyn y bydd y “prawf rheoli mynediad” wedi ei seilio’n glir ar ddiwallu’r anghenion fferyllol lleol sydd wedi eu hasesu.
228.Mae adran 112(3) hefyd yn mewnosod is-adran newydd (2A) yn adran 83 o Ddeddf 2006, sy’n caniatáu i Weinidogion Cymru bennu, mewn rheoliadau, bersonau neu ddisgrifiad o bersonau nad ydynt i gael eu cynnwys ar restr fferyllol.
229.Mae adran 112(3) hefyd yn mewnosod is-adran newydd (2C) yn Neddf 2006 sy’n gwneud darpariaeth ychwanegol mewn achosion pan fo BILl wedi ei fodloni bod cais yn bodloni’r meini prawf ar gyfer caniatáu’r cais sy’n ofynnol o dan is-adran (2B). Yn gyntaf, mae is-adran newydd (2C) yn darparu y caiff y rheoliadau nodi’r weithdrefn y mae rhaid i’r BILl ei dilyn wrth benderfynu ar gais i gynnwys person ar restr fferyllol. Er enghraifft, caiff y rheoliadau ddarparu bod rhaid i BILl geisio sylwadau gan gyrff sy’n cynrychioli cleifion lleol a phartïon allweddol eraill a chanddynt fuddiant. Yn ail, mae is-adran newydd (2C) yn darparu y caiff y rheoliadau fynnu materion penodol y mae rhaid i BILl eu hystyried, a’r materion penodol nad yw BILl i’w hystyried, wrth benderfynu pa un a ddylid caniatáu cais o dan is-adran (2B) ai peidio.
230.Mae is-adrannau (4), (5) a (6) yn addasu’r darpariaethau sydd eisoes yn bodoli sy’n galluogi i reoliadau bennu’r amgylchiadau pan fo dau gais neu ragor yn cael eu hystyried gyda’i gilydd gan BILl.
231.Mae is-adran (4) yn mewnosod is-adran newydd (3A) yn Neddf 2006 i ddarparu y caiff y rheoliadau ragnodi’r amgylchiadau pan ganiateir i ddau gais neu ragor gael eu hystyried gyda’i gilydd gan BILl. Mae is-adran (5) yn diwygio adran 83(4) o Ddeddf 2006 i greu pŵer cyffredinol i wneud darpariaeth ar gyfer achos pan fo dau gais neu ragor, o’u cymryd yn unigol, yn bodloni’r prawf o dan is-adran newydd (2B), ond, o’u cymryd gyda’i gilydd, nid ydynt yn bodloni’r prawf.
232.Mae adran 112(7) yn mewnosod is-adran newydd (6)(za) yn adran 83 o Ddeddf 2006, sy’n caniatáu i’r rheoliadau ragnodi’r amgylchiadau pan gaiff BILlau wahodd ceisiadau i gynnwys personau ar eu rhestr fferyllol. Bydd hyn yn galluogi BILl, os nad yw’n cael ceisiadau i ddarparu’r gwasanaethau fferyllol sy’n ofynnol i ddiwallu’r anghenion a nodwyd yn ei asesiad o anghenion fferyllol, i fynd ati i chwilio am geisiadau a fydd yn diwallu’r anghenion hynny.
233.Mae adran 112(7)(b) yn mewnosod is-adran newydd (6)(fa) yn adran 83 o Ddeddf 2006, sy’n caniatáu i’r rheoliadau ragnodi’r amserlen ar gyfer gwneud penderfyniadau gan BILlau ar geisiadau gan bersonau i gael eu cynnwys ar y rhestr fferyllol, neu i ddiwygio cofnod yn y rhestr fferyllol.
234.Mae adran 112(7)(d) yn gwneud diwygiadau i adran 83(6)(g) o Ddeddf 2006 fel y caiff rheoliadau o dan adran 83 ddarparu seiliau dros ddileu enw person o’r rhestr fferyllol nad ydynt yn gysylltiedig ag addasrwydd person i ymarfer. Mae’r pŵer hwn yn galluogi BILlau i ddileu enwau fferyllwyr o’r rhestr fferyllol am dorri eu telerau ac amodau gwasanaeth mewn modd difrifol a/neu’n fynych. Cyn dileu enw person o’r rhestr fferyllol rhaid i BILl yn y lle cyntaf ddyroddi hysbysiad i’r person sy’n disgrifio’r toriad honedig (yr hyn a elwir yn “hysbysiad torri”) ac unrhyw gamau y mae’n ofynnol i’r person eu cymryd er mwyn mynd ati i gywiro’r sefyllfa. Dim ond pan fo person yn methu â chydymffurfio â’r gofynion sydd wedi eu pennu mewn hysbysiad torri y caniateir i enw person gael ei ddileu o’r rhestr fferyllol. Bydd apelau yn erbyn dileu enw o’r rhestr fferyllol yn cael eu gwneud i Weinidogion Cymru.
235.Mae adran 112(9) yn mewnosod is-adran (10A) sy’n ei gwneud yn ofynnol i BILlau roi rhesymau dros eu penderfyniadau o ran unrhyw faterion sydd yn adran 83.
236.Mae’r is-adrannau sy’n weddill yn diwygio adran 84 o Ddeddf 2006, sy’n delio ag apelau yn erbyn penderfyniadau BILlau o dan y rheoliadau y darperir ar eu cyfer yn adran 83.
237.Mae adran 112(10) yn diwygio adran 84 o Ddeddf 2006 er mwyn sicrhau mai dim ond os ydynt ar sail addasrwydd i ymarfer y caiff apelau yn erbyn penderfyniad gan BILl ar gais i gynnwys person ar restr fferyllol eu gwrando gan y Tribiwnlys Haen Gyntaf. Mae hyn yn dileu’r gofyniad sy’n ymwneud ag ailbenderfynu fel nad yw’r Tribiwnlys Haen Gyntaf wedi ei gyfyngu yn y ffordd y mae’n penderfynu ar yr apêl, er enghraifft, gallai anfon y mater yn ôl i’r BILl. Mae apelau ar seiliau eraill i gael eu gwneud i Weinidogion Cymru – gan gynnwys apelau yn erbyn dileu enw person o’r rhestr am dorri telerau ac amodau gwasanaeth.
238.Mae adran 112(11) yn darparu, os yw rheoliadau a wneir o dan adran 83 o Ddeddf 2006 yn cynnwys darpariaeth ar gyfer tynnu person neu gofnod mewn cysylltiad â mangreoedd oddi ar restr fferyllol, fod rhaid i’r rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i BILlau roi hysbysiad i’r fferyllydd o’u bwriad i’w dynnu oddi ar y rhestr, ynghyd â’u rhesymau dros hynny. Rhaid i’r rheoliadau hefyd nodi’r hawliau a fydd gan fferyllydd i gyflwyno sylwadau cyn i BILl wneud penderfyniad o’r fath.
239.Mae adran 112(12) yn dileu testun sy’n ymwneud ag adran 83(6)(d) o Ddeddf 2006 o’r tabl yn Atodlen 6 (diddymiadau a dirymiadau) i Ddeddf Iechyd 2009.
