Atodlen 13 – Rhyddhad ar gyfer caffaeliadau sy’n ymwneud ag anheddau lluosog
321.Mae’r Atodlen hon yn gwneud darpariaeth ar gyfer rhyddhad rhag treth trafodiadau tir ar gyfer trafodiadau unigol sy’n ymwneud ag anheddau lluosog a thrafodiadau cysylltiol lluosog sydd, gyda’i gilydd, yn ymwneud ag anheddau lluosog. Mae’r darpariaethau yn yr Atodlen hon yn darparu bod cyfanswm y dreth sydd i’w chodi mewn cysylltiad â thrafodiad neu drafodiadau penodol sy’n ymwneud â nifer o anheddau yn adlewyrchu’n fanylach y dreth a fyddai i’w chodi pe bai pob annedd wedi ei phrynu drwy drafodiadau unigol (nad ydynt yn gysylltiedig).
Trafodiadau y mae’r Atodlen hon yn gymwys iddynt
322.Mae paragraff 3 yn nodi’r trafodiadau y mae’r Atodlen hon yn gymwys iddynt, a ddiffinnir fel “trafodiadau perthnasol”. Mae is-baragraff (3) yn darparu bod trafodiad yn “drafodiad perthnasol” os yw ei destun yn cynnwys buddiannau mewn mwy nag un annedd neu fuddiannau mewn mwy nag un annedd ac eiddo arall. Mae is-baragraff (4) hefyd yn darparu bod “trafodiad perthnasol” yn drafodiad y mae ei brif destun yn annedd sengl sy’n gysylltiedig ag o leiaf un trafodiad arall, pan fo prif destun y trafodiad arall yn cynnwys buddiant mewn annedd arall. Mae is-baragraff (5) yn eithrio trafodiadau penodol, pan fo rhyddhadau eraill yn gymwys. Pan fo’r buddiant yn yr annedd yn les a roddir am fwy nag 21 o flynyddoedd i ddecrhau, mae is-baragraff (7) yn eithrio unrhyw uwchfuddiannau yn y les honno rhag cael eu hystyried wrth benderfynu pa un a yw trafodiad yn “drafodiad perthnasol”, ond mae hyn yn ddarostyngedig i’r amgylchiadau y darperir ar eu cyfer yn is-baragraff (8).
323.Diffinnir y termau allweddol a ddefnyddir yn yr Atodlen ym mharagraff 4.
Pennu swm y dreth sydd i’w chodi
324.Mae paragraffau 5, 6 a 7 yn nodi sut y mae swm y dreth sydd i’w chodi i’w gyfrifo. Mae paragraff 5 yn ei gwneud yn ofynnol i bennu swm y dreth sydd i’w chodi drwy gyfrifo swm y dreth sy’n gysylltiedig â’r gydnabyddiaeth sydd i’w phriodoli i anheddau, a’r dreth sy’n gysylltiedig â’r gydnabyddiaeth sy’n weddill. Dylid defnyddio’r cyfraddau a’r bandiau priodol i bennu’r dreth a godir, gan gynnwys, pan fo hynny’n berthnasol, y rheini sy’n ymwneud â thrafodiadau eiddo preswyl cyfraddau uwch.
325.Mae paragraff 6 yn darparu ar gyfer cyfrifo’r dreth sy’n gysylltiedig â’r gydnabyddiaeth sydd i’w phriodoli i anheddau. Mae hyn yn golygu cyfrifo pris cyfartalog ar gyfer pob annedd a phennu swm y dreth a fyddai i’w chodi ar y pris cyfartalog hwnnw. Yna lluosir y swm hwn o dreth â nifer yr anheddau sydd wedi eu cynnwys yn y trafodiad perthnasol er mwyn cyfrifo’r dreth sy’n gysylltiedig â’r gydnabyddiaeth sydd i’w phriodoli i anheddau. Ar gyfer trafodiadau cysylltiol, caiff y swm o dreth ei ddosrannu wedyn i bob trafodiad yn gymesur â’i gyfran o gydnabyddiaeth cyfanswm yr anheddau.
326.Mae is-baragraff (2) yn cyflwyno “terfyn isaf treth” er mwyn sicrhau bod y swm o dreth a bennir o ganlyniad i’r cyfrifiad uchod yn arwain at ffigur sydd o leiaf 1% o gyfanswm y gydnabyddiaeth sydd i’w phriodoli i anheddau. Gall hynny ddigwydd pan fo pris cyfartalog yr anheddau o fewn y band treth cyfradd sero, gan arwain at sefyllfa lle mae’r prynwr yn y trafodiad perthnasol wedi ei ryddhau’n llwyr rhag treth trafodiadau tir.
327.Mae is-baragraff (7) yn darparu y caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau roi canran wahanol yn lle’r isafswm cyfredol o 1%.
328.Mae paragraff 7(1) yn darparu mai’r dreth sy’n gysylltiedig â’r gydnabyddiaeth sy’n weddill yw’r ffracsiwn priodol o swm y dreth a fyddai’n ddyledus os nad oedd yr Atodlen hon yn gymwys. Mae is-baragraff (2) yn nodi’r cyfrifiad ar gyfer pennu’r “ffracsiwn priodol” o’r trafodiad perthnasol ac mae is-baragraff (3) yn diffinio ystyr “cyfanswm y gydnabyddiaeth sy’n weddill” at ddibenion yr Atodlen hon.
Adeiladau penodol sydd eto i’w hadeiladu neu i’w haddasu i gyfrif fel annedd
329.Mae paragraff 8 yn ymestyn ystyr “annedd” i gynnwys achosion pan fo cyflawni contract yn sylweddol yw’r dyddiad y mae’r trafodiad yn cael effaith, bod y contract yn cynnwys buddiant mewn adeilad neu ran o adeilad sydd i’w adeiladu neu i’w addasu i’w ddefnyddio fel annedd unigol, a bod y gwaith adeiladu neu addasu heb ddechrau eto.