Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015

Canllawiau a chyfarwyddydau mewn perthynas â diben y Ddeddf hon

14 Ystyr “awdurdod perthnasol”

Yn y Ddeddf hon, ystyr “awdurdod perthnasol” yw—

(a) awdurdod lleol;

(b) Bwrdd Iechyd Lleol;

(c) awdurdod tân ac achub yng Nghymru a gyfansoddwyd gan gynllun o dan adran 2 o Ddeddf Gwasanaethau Tân ac Achub 2004 (p.21), neu gynllun y mae adran 4 o’r Ddeddf honno yn gymwys iddo;

(d) un o ymddiriedolaethau’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol a sefydlwyd o dan adran 18 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 (p.42).

15 Pŵer i ddyroddi canllawiau statudol

(1) Caiff Gweinidogion Cymru ddyroddi canllawiau i awdurdod perthnasol ar y modd y dylai’r awdurdod arfer ei swyddogaethau gyda golwg ar gyfrannu at ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon (“canllawiau statudol”).

(2) Gallai’r canllawiau statudol, ymysg pethau eraill, ymdrin â—

(a) y camau y caiff awdurdod eu cymryd i gynyddu ymwybyddiaeth o drais ar sail rhywedd, cam-drin domestig a thrais rhywiol, neu newid agweddau mewn perthynas â hwy (er enghraifft, drwy ddynodi aelod o staff at y diben hwnnw neu drwy ymgymryd â rhaglen addysg gyhoeddus neu gynorthwyo â rhaglen o’r fath);

(b) comisiynu cyngor arbenigol neu gymorth arall yn ymwneud â thrais ar sail rhywedd, cam-drin domestig a thrais rhywiol gan awdurdodau perthnasol;

(c) yr amgylchiadau pan fo’n briodol i bersonau sy’n gweithredu ar ran awdurdod perthnasol holi person a yw’n dioddef trais ar sail rhywedd, cam-drin domestig a thrais rhywiol, neu mewn perygl o’u dioddef;

(d) y camau sy’n briodol pan fo gan berson sy’n gweithredu ar ran awdurdod perthnasol reswm i amau bod person yn dioddef trais ar sail rhywedd, cam-drin domestig a thrais rhywiol, neu mewn perygl o’u dioddef;

(e) polisïau’r gweithle i hybu lles cyflogeion awdurdodau perthnasol y gallai trais ar sail rhywedd, cam-drin domestig a thrais rhywiol effeithio arnynt;

(f) hyfforddiant i aelodau a staff awdurdod perthnasol;

(g) rhannu gwybodaeth rhwng awdurdodau perthnasol neu gan awdurdod perthnasol â pherson arall;

(h) cydweithredu rhwng awdurdodau perthnasol neu rhwng awdurdod perthnasol a phersonau eraill.

(3) Caiff Gweinidogion Cymru—

(a) dyroddi canllawiau statudol i awdurdodau perthnasol yn gyffredinol neu i un awdurdod penodol neu ragor;

(b) dyroddi canllawiau statudol gwahanol i wahanol awdurdodau perthnasol;

(c) diwygio neu ddirymu canllawiau statudol drwy ganllawiau pellach;

(d) dirymu canllawiau statudol drwy ddyroddi hysbysiad i’r awdurdod perthnasol y’i cyfeirir ato.

(4) Rhaid i Weinidogion Cymru sicrhau bod canllawiau statudol, neu hysbysiad sy’n dirymu canllawiau o’r fath, yn datgan—

(a) y’u cyhoeddir o dan yr adran hon, a

(b) y dyddiad y bydd yn cael effaith.

(5) Rhaid i Weinidogion Cymru drefnu i ganllawiau statudol, neu hysbysiadau sy’n dirymu canllawiau o’r fath, gael eu cyhoeddi.

16 Ymgynghori a gweithdrefnau Cynulliad Cenedlaethol Cymru

(1) Cyn dyroddi neu ddiwygio canllawiau statudol, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â pha bersonau bynnag sy’n briodol yn eu barn hwy, ar ddrafft o’r canllawiau.

(2) Os bydd Gweinidogion Cymru yn dymuno bwrw ymlaen â’r drafft (gydag addasiadau neu hebddynt) rhaid iddynt osod copi o’r drafft gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru.

(3) Os bydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru, cyn diwedd y cyfnod o 40 diwrnod, yn penderfynu peidio â chymeradwyo’r drafft o’r canllawiau, ni chaiff Gweinidogion Cymru ei ddyroddi ar ffurf y drafft hwnnw.

(4) Oni wneir penderfyniad o’r fath cyn diwedd y cyfnod hwnnw, rhaid i Weinidogion Cymru ddyroddi’r canllawiau (neu’r canllawiau diwygiedig) ar ffurf y drafft hwnnw.

(5) O ran y cyfnod o 40 diwrnod—

(a) bydd yn dechrau ar y diwrnod y gosodir y drafft gerbron y Cynulliad Cenedlaethol, a

(b) ni fydd yn cynnwys unrhyw adeg y bydd y Cynulliad Cenedlaethol wedi ei ddiddymu neu wedi cymryd saib am fwy na phedwar diwrnod.

(6) Nid yw is-adran (3) yn rhwystro gosod drafft newydd o ganllawiau arfaethedig neu ganllawiau diwygiedig arfaethedig gerbron y Cynulliad Cenedlaethol.

17 Dyletswydd i ddilyn canllawiau statudol

(1) Rhaid i awdurdod perthnasol ddilyn y llwybr a nodir yn y canllawiau a ddyroddir iddo yn unol â’r Ddeddf hon wrth arfer pŵer neu ddyletswydd (gan gynnwys pŵer neu ddyletswydd sy’n dibynnu ar farn yr awdurdod o dan sylw); ond mae hyn yn ddarostyngedig i’r darpariaethau a ganlyn yn yr adran hon.

(2) Nid yw awdurdod perthnasol yn ddarostyngedig i’r ddyletswydd o dan is-adran (1) i’r graddau—

(a) y bo’r awdurdod o dan sylw o’r farn bod rheswm da dros iddo beidio â dilyn y canllawiau mewn categorïau penodol o achosion, neu beidio â’u dilyn o gwbl,

(b) y bo’r awdurdod yn penderfynu ar bolisi amgen ar gyfer arfer ei swyddogaethau mewn perthynas â phwnc y canllawiau, ac

(c) y bo datganiad polisi a ddyroddwyd gan yr awdurdod yn unol ag adran 18 yn cael effaith.

(3) Pan fo is-adran (2) yn gymwys yn achos awdurdod y mae’r adran hon yn gymwys iddo—

(a) rhaid i’r awdurdod ddilyn y drefn a nodir yn y datganiad polisi, a

(b) dim ond i’r graddau nad yw pwnc y canllawiau yn cael ei ddisodli gan y datganiad polisi y mae’r awdurdod yn ddarostyngedig i’r ddyletswydd o dan is-adran (1).

(4) Nid yw’r dyletswyddau yn is-adrannau (1) a (3) yn gymwys i awdurdod perthnasol i’r graddau y byddai’n afresymol i’r awdurdod ddilyn y canllawiau statudol neu ddatganiad polisi mewn achos penodol neu gategori o achos.

18 Datganiadau polisi: gofynion a phwerau ategol

(1) Rhaid i ddatganiad polisi a ddyroddir o dan adran 17(2) nodi—

(a) sut y mae’r awdurdod perthnasol yn bwriadu i swyddogaethau gael eu harfer mewn ffordd wahanol i’r llwybr a nodir yn yn canllawiau statudol, a

(b) rhesymau’r awdurdod dros fwriadu dilyn y drefn wahanol honno.

(2) Caiff awdurdod sydd wedi dyroddi datganiad polisi—

(a) dyroddi datganiad polisi diwygiedig;

(b) rhoi hysbysiad sy’n dirymu datganiad polisi.

(3) Rhaid i ddatganiad polisi (neu ddatganiad diwygiedig) ddatgan—

(a) ei fod yn cael ei ddyroddi o dan adran 17(2), a

(b) ar ba ddyddiad y bydd yn cael effaith.

(4) Rhaid i awdurdod sy’n dyroddi datganiad polisi (neu ddatganiad diwygiedig), neu’n rhoi hysbysiad o dan is-adran (2)(b)—

(a) trefnu i ddatganiad neu hysbysiad gael ei gyhoeddi;

(b) anfon copi o unrhyw ddatganiad neu hysbysiad at Weinidogion Cymru.

19 Cyfarwyddydau

(1) Mae is-adran (2) yn gymwys os yw Gweinidogion Cymru yn ystyried, mewn perthynas â datganiad polisi a ddyroddir gan awdurdod perthnasol, nad yw polisi amgen yr awdurdod ar gyfer arfer swyddogaethau (yn llwyr neu’n rhannol) yn debygol o gyfrannu at ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon.

(2) Caiff Gweinidogion Cymru gyfarwyddo’r awdurdod perthnasol i gymryd unrhyw gamau sy’n briodol ym marn Gweinidogion Cymru at ddiben sicrhau bod yr awdurdod yn arfer swyddogaethau yn unol â’r canllawiau statudol a ddyroddwyd i’r awdurdod yn unol â’r Ddeddf hon.

(3) Rhaid i awdurdodau perthnasol sy’n ddarostyngedig i gyfarwyddyd o dan yr adran hon gydymffurfio ag ef; mae hyn yn cynnwys cyfarwyddyd i arfer pŵer neu ddyletswydd sy’n dibynnu ar farn yr awdurdod perthnasol.

(4) Mewn perthynas â chyfarwyddyd o dan yr adran hon—

(a) rhaid iddo gael ei roi ar ffurf ysgrifenedig;

(b) caniateir ei amrywio neu ei ddirymu gan gyfarwyddyd pellach;

(c) mae’n orfodadwy drwy orchymyn gorfodi ar gais Gweinidogion Cymru, neu ar eu rhan.