Adrannau 37 a 38 – Asesiadau llesiant lleol
134.Mae adran 37(1) yn ei gwneud yn ofynnol bod pob bwrdd gwasanaethau cyhoeddus yn gwneud asesiad o lesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol ei ardal.
135.Rhaid i’r bwrdd gyhoeddi’r asesiad hwn 12 mis o leiaf cyn cyhoeddi ei gynllun llesiant lleol. Mae adran 39 o’r Ddeddf yn darparu bod rhaid cyhoeddi’r cynllun llesiant lleol yn ddim hwyrach nag un flwyddyn ar ôl etholiad cyffredin, fel y’i diffinnir yn adran 26 o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972. O ganlyniad, byddai’r asesiad yn cael ei gyhoeddi o fewn y 12 mis sy’n rhagflaenu pob etholiad llywodraeth leol cyffredin.
136.Rhaid i’r asesiad bennu’r ardaloedd cymunedol sydd o fewn ardal y bwrdd. Bwriedir i’r ‘ardaloedd cymunedol’ hyn fod yn ardaloedd o fewn ardal y bwrdd sy’n ddigon mawr i amlygu gwahaniaethau rhyngddynt ac i feddu ar ymdeimlad o hunaniaeth, ond heb fod mor fychan â wardiau etholiadol. Rhaid i’r asesiad ddarparu dadansoddiad o gyflwr llesiant:
ardal y bwrdd yn ei chyfanrwydd;
pob cymuned o fewn ardal y bwrdd.
137.Caiff yr asesiad hefyd gynnwys dadansoddiad o gategorïau penodol o bersonau y penderfyna’r bwrdd arnynt, gan gynnwys personau sy’n hyglwyf neu o dan anfantais fel arall, personau sy’n meddu ar nodwedd warchodedig gyffredin o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, plant, pobl ifanc sydd â’r hawlogaeth i gael cymorth o dan adrannau 105 i 115 o Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, personau y gallai fod arnynt angen gofal a chymorth arnynt neu’r rheini sy’n darparu gofal a chymorth a phersonau sy’n rhannu unrhyw ffactor cyffredin arall y mae’r Bwrdd yn ei ystyried yn briodol.
138.Wrth asesu llesiant pob cymuned, y bwriad yw sicrhau y dadansoddir y gwahaniaethau rhwng y gwahanol gymunedau o fewn ardal bwrdd gwasanaethau cyhoeddus. Bydd y cymunedau o fewn pob ardal yn cael eu penderfynu mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion Cymru neu, pan nad oes rheoliadau o’r fath wedi eu gwneud, gan y bwrdd.
139.Er y caiff y bwrdd ystyried cysoni'r cymunedau hyn â’r rhwydweithiau cymunedol sy’n bodoli eisoes, megis ‘cymdogaethau’ awdurdod lleol, ‘rhwydweithiau bro’ yn y maes iechyd neu glystyrau o gynghorau cymuned, ni fydd y cymunedau a bennir at ddibenion yr asesiad yn cyfateb o anghenraid i’r cynghorau cymuned o fewn ardal y bwrdd.
140.Rhaid i’r asesiad gynnwys unrhyw ddadansoddiad pellach a gyflawnir gan y bwrdd drwy gyfeirio at feini prawf a bennwyd ac a gymhwyswyd ganddo at y diben o asesu llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol yn yr ardal neu mewn unrhyw gymuned o fewn yr ardal.
141.Rhaid i’r asesiad hefyd gynnwys rhagfynegiadau o’r tueddiadau tebygol yn y dyfodol ac unrhyw wybodaeth a data dadansoddol eraill a ystyrir yn briodol gan y bwrdd, ynglŷn â llesiant economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol yr ardal.
142.Wrth baratoi’r dadansoddiad, rhaid i’r bwrdd gyfeirio at:
unrhyw ddangosyddion cenedlaethol, fel y’u cyhoeddwyd o dan adran 10 o’r Ddeddf;
unrhyw adroddiadau tueddiadau tebygol y dyfodol a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru o dan adran 11, os ydynt yn berthnasol i asesu llesiant yn yr ardal.
143.Mae adran 38(3) yn diffinio nifer o adolygiadau ac asesiadau statudol, y mae’n rhaid i’r bwrdd ystyried eu canfyddiadau wrth baratoi ei asesiad. Caiff Gweinidogion Cymru bennu, drwy reoliadau, unrhyw adolygiadau neu asesiadau eraill y dymunant i’r bwrdd eu hystyried.
144.Cyn cyhoeddi ei asesiad llesiant lleol, rhaid i fwrdd gwasanaethau cyhoeddus ymgynghori â’r bobl hynny a restrir yn adran 38(1). Rhaid i’r bwrdd ddarparu copi o’i asesiad drafft i bob un o’r bobl a restrir.
145.Rhaid i fwrdd gwasanaethau cyhoeddus anfon copi o’i asesiad at Weinidogion Cymru, y Comisiynydd, Archwilydd Cyffredinol Cymru a phwyllgor trosolwg a chraffu yr awdurdod lleol.
