(1)Rhaid i awdurdod lleol sy’n gofalu am unrhyw blentyn—
(a)diogelu a hyrwyddo llesiant y plentyn, a
(b)defnyddio gwasanaethau sydd ar gael i blant, y mae eu rhieni eu hunain yn gofalu amdanynt, mewn modd sy’n ymddangos yn rhesymol i’r awdurdod yn achos y plentyn.
(2)Mae dyletswydd awdurdod lleol o dan is-adran (1)(a) i ddiogelu a hyrwyddo llesiant plentyn sy’n derbyn gofal ganddynt yn cynnwys, er enghraifft—
(a)dyletswydd i hyrwyddo cyrhaeddiad addysgol y plentyn;
(b)dyletswydd—
(i)i asesu, o bryd i’w gilydd, a oes gan y plentyn anghenion am ofal a chymorth sy’n bodloni’r meini prawf cymhwystra a nodwyd o dan adran 32, a
(ii)os oes ar y plentyn anghenion sy’n bodloni’r meini prawf cymhwystra, i ddiwallu, o leiaf, yr anghenion hynny.
(3)Cyn gwneud unrhyw benderfyniad mewn cysylltiad â phlentyn y mae’n gofalu amdano, neu’n bwriadu gofalu amdano, rhaid i awdurdod lleol (yn ogystal â’r materion a nodir yn adrannau 6(2) a (4) a 7(2) (dyletswyddau hollgyffredinol eraill)), roi sylw i—
(a)barn, dymuniadau a theimladau unrhyw berson y mae ei farn, ei ddymuniadau a’i deimladau yn berthnasol ym marn yr awdurdod;
(b)argyhoeddiad crefyddol, tarddiad hiliol, a chefndir diwylliannol ac ieithyddol y plentyn.
(4)Os yr ymddengys i awdurdod lleol ei bod yn angenrheidiol iddo, er mwyn amddiffyn aelodau o’r cyhoedd rhag niwed difrifol, arfer ei bwerau mewn cysylltiad â phlentyn y mae’n gofalu amdano mewn modd nad yw efallai yn gyson â’i ddyletswyddau o dan yr adran hon neu adran 6, caiff wneud hynny.
Pan fo plentyn yng ngofal awdurdod lleol, rhaid i’r awdurdod ddarparu llety i’r plentyn.
Rhaid i awdurdod lleol sy’n gofalu am blentyn gynnal y plentyn mewn agweddau eraill ar wahân i ddarparu llety ar ei gyfer.
(1)Mae’r adran hon yn gymwys pan fo awdurdod lleol yn gofalu am blentyn (“C”).
(2)Rhaid i awdurdod lleol wneud trefniadau i C fyw gyda pherson sy’n dod o fewn is-adran (3), ond mae hyn yn ddarostyngedig i is-adrannau (4) ac (11).
(3)Mae person (“P”) yn dod o fewn yr is-adran hon—
(a)os P yw rhiant C,
(b)os nad P yw rhiant C ond y mae ganddo gyfrifoldeb rhiant dros C, neu
(c)mewn achos pan fo C yng ngofal yr awdurdod lleol ac yr oedd gorchymyn preswylio mewn grym mewn cysylltiad ag C yn union cyn y gwnaed y gorchymyn gofal, os oedd P yn berson y gwnaed y gorchymyn preswylio o’i blaid.
(4)Nid yw is-adran (2) yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdod lleol wneud trefniadau o’r math a grybwyllwyd yn yr is-adran honno os byddai gwneud hynny—
(a)yn anghyson â llesiant C, neu
(b)yn gam na fyddai’n rhesymol ymarferol.
(5)Os nad yw awdurdod lleol yn gallu gwneud trefniadau o dan is-adran (2), rhaid iddo leoli C yn y lleoliad mwyaf priodol sydd ar gael, yn ei farn ef (ond mae hyn yn ddarostyngedig i is-adran (11)).
(6)Yn is-adran (5) ystyr “lleoliad” yw—
(a)lleoliad gydag unigolyn sy’n berthynas, yn ffrind neu’n berson arall sy’n gysylltiedig ag C ac sydd hefyd yn rhiant maeth awdurdod lleol,
(b)lleoliad gyda rhiant maeth awdurdod lleol nad yw’n dod o fewn paragraff (a),
(c)lleoliad mewn cartref plant, neu
(d)yn ddarostyngedig i adran 82, lleoliad yn unol â threfniadau eraill sy’n cydymffurfio ag unrhyw reoliadau a wneir at ddibenion yr adran hon.
(7)Wrth benderfynu ar y lleoliad mwyaf priodol ar gyfer C o dan is-adran (5), rhaid i awdurdod lleol, yn ddarostyngedig i ddarpariaethau eraill y Rhan hon (yn enwedig, i’w ddyletswyddau o dan adran 78)—
(a)rhoi blaenoriaeth uwch i leoliad sy’n dod o fewn paragraff (a) o is-adran (6) na’r hyn a roddir i leoliadau sy’n dod o fewn paragraffau eraill yr is-adran honno,
(b)cydymffurfio â gofynion is-adran (8), i’r graddau y mae hynny’n rhesymol ymarferol o dan holl amgylchiadau achos C, ac
(c)cydymffurfio ag is-adran (9) oni bai nad yw hynny’n rhesymol ymarferol.
(8)Rhaid i awdurdod lleol sicrhau—
(a)bod y lleoliad yn caniatáu i C fyw gerllaw cartref C;
(b)nad yw’r lleoliad yn amharu ar addysg na hyfforddiant C;
(c)os oes gan C frawd neu chwaer sydd hefyd yn derbyn llety gan yr awdurdod lleol, bod y lleoliad yn galluogi i C fyw gyda’r brawd neu’r chwaer;
(d)os yw C yn anabl, bod y llety a ddarperir yn addas i anghenion penodol C.
(9)Rhaid i’r lleoliad, o ran ei natur, olygu bod llety’n cael ei ddarparu i C o fewn ardal yr awdurdod lleol.
(10)Mae is-adran (11) yn gymwys pan—
(a)bo’r awdurdod lleol wedi ei fodloni y dylai C gael ei leoli ar gyfer ei fabwysiadu ac yn bwriadu lleoli C i’w fabwysiadu gyda darpar fabwysiadydd penodol (“A”),
(b)bo asiantaeth fabwysiadu wedi dyfarnu bod A yn addas i fabwysiadu plentyn, ac
(c)na fo’r awdurdod lleol wedi ei awdurdodi i leoli C ar gyfer ei fabwysiadu.
(11)Rhaid i’r awdurdod lleol leoli C gydag A oni bai y byddai’n fwy priodol yn ei farn—
(a)i wneud trefniadau er mwyn i C fyw gyda pherson sy’n dod o fewn is-adran (3), neu
(b)i leoli C mewn lleoliad o ddisgrifiad a grybwyllwyd yn is-adran (6).
(12)At ddibenion is-adran (10)—
(a)mae i “asiantaeth fabwysiadu” yr ystyr a roddir i “adoption agency” gan adran 2 o Ddeddf Mabwysiadu a Phlant 2002;
(b)nid yw awdurdod lleol wedi ei awdurdodi i leoli C ar gyfer ei fabwysiadu ond os yw wedi ei awdurdodi i wneud hynny o dan—
(i)adran 19 o’r Ddeddf honno (lleoli plant gyda chydsyniad rhiant), neu
(ii)gorchymyn lleoli a wneir o dan adran 21 o’r Ddeddf honno.
(13)Caiff yr awdurdod lleol ddyfarnu—
(a)telerau unrhyw drefniadau y mae’n eu gwneud o dan is-adran (2) mewn perthynas ag C (gan gynnwys telerau o ran talu), a
(b)y telerau ar gyfer gosod C gyda rhiant maeth awdurdod lleol o dan is-adran (5) neu gyda darpar fabwysiadydd o dan is-adran (11) (gan gynnwys telerau o ran talu ond yn ddarostyngedig i unrhyw orchymyn a wneir o dan adran 49 o Ddeddf Plant 2004).
(1)Pan fo awdurdod lleol yn darparu llety i blentyn (“C”) ac eithrio yn unol â threfniadau sy’n dod o fewn adran 81(6)(d), ni chaniateir iddo wneud trefniadau o’r fath ar gyfer C oni bai ei fod wedi penderfynu gwneud hynny o ganlyniad i adolygiad o achos C a gwblhawyd yn unol â rheoliadau a wneir o dan adran 102 (adolygu achosion ac ymchwiliadau i sylwadau).
(2)Ond nid yw is-adran (1) yn rhwystro awdurdod lleol rhag gwneud trefniadau ar gyfer C o dan adran 81(6)(d) os yw wedi ei fodloni bod angen, er mwyn diogelu llesiant C—
(a)gwneud trefniadau o’r fath, a
(b)gwneud hynny ar frys.
(1)Pan fo plentyn yn dod yn un sy’n derbyn gofal gan awdurdod lleol, rhaid i unrhyw gynllun gofal a chymorth a lunnir o dan adran 54 mewn perthynas â’r plentyn hwnnw gael—
(a)ei adolygu, a
(b)ei gynnal o dan yr adran hon.
(2)Pan fo plentyn nad oes ganddo gynllun gofal a chymorth o dan adran 54 yn dod yn un sy’n derbyn gofal gan awdurdod lleol, rhaid i’r awdurdod lleol lunio a chynnal cynllun gofal a chymorth mewn perthynas â’r plentyn hwnnw.
(3)Rhaid i awdurdod lleol barhau i adolygu’n gyson y cynlluniau y mae’n eu cynnal o dan yr adran hon.
(4)Pan fo awdurdod lleol wedi ei fodloni bod amgylchiadau’r plentyn y mae cynllun yn ymwneud ag ef wedi newid mewn ffordd sy’n effeithio ar y cynllun, rhaid i’r awdurdod—
(a)gwneud unrhyw asesiadau y mae’n barnu eu bod yn briodol, a
(b)diwygio’r cynllun.
(5)Rhaid i reoliadau wneud darpariaeth ynghylch—
(a)sut y mae cynlluniau o dan yr adran hon i’w paratoi;
(b)pa bethau y mae’n rhaid i gynllun eu cynnwys;
(c)adolygu a diwygio cynlluniau.
(6)Rhaid i reoliadau o dan is-adran (5)(c) bennu, yn benodol—
(a)y personau a gaiff ofyn am adolygiad o gynllun (ar eu rhan hwy eu hunain neu ar ran person arall);
(b)o dan ba amgylchiadau—
(i)y caiff awdurdod lleol wrthod cydymffurfio â chais am adolygiad o gynllun, a
(ii)na chaiff awdurdod lleol wrthod gwneud hynny.
(7)Wrth lunio, adolygu neu ddiwygio cynllun o dan yr adran hon, rhaid i awdurdod lleol gynnwys y plentyn y mae’r cynllun yn ymwneud ag ef ac unrhyw berson sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn.
(8)Caiff yr awdurdod lleol—
(a)llunio, adolygu neu ddiwygio cynllun o dan yr adran hon yr un pryd ag y mae ef neu gorff arall yn llunio, adolygu neu ddiwygio dogfen arall yn achos y plentyn o dan sylw, a
(b)cynnwys y ddogfen arall yn y cynllun.
(9)Caniateir i unrhyw ran o gynllun a gynhelir o dan yr adran hon sy’n bodloni’r gofynion a osodir gan neu o dan adran 31A o Ddeddf Plant 1989 gael ei thrin at ddibenion y Ddeddf honno fel cynllun a lunnir o dan adran 31A o’r Ddeddf honno.
Caiff rheoliadau o dan adran 83, er enghraifft—
(a)ei gwneud yn ofynnol bod cynlluniau ar ffurf benodedig;
(b)ei gwneud yn ofynnol bod cynlluniau yn cynnwys pethau penodedig;
(c)gwneud darpariaeth ynghylch personau pellach y mae’n rhaid i awdurdod lleol eu cynnwys yn y broses o lunio, adolygu neu ddiwygio cynlluniau;
(d)ei gwneud yn ofynnol bod cynlluniau’n cael eu llunio, eu hadolygu neu eu diwygio gan bersonau penodedig;
(e)rhoi swyddogaethau i bersonau a bennir yn y rheoliadau mewn cysylltiad ag adolygu neu ddiwygio cynlluniau;
(f)pennu personau y mae’n rhaid darparu copïau ysgrifenedig o gynllun ar eu cyfer (gan gynnwys, mewn achosion penodedig, darparu copïau heb gydsyniad y person y mae’r cynllun yn ymwneud ag ef);
(g)pennu’r amgylchiadau pellach y mae’n rhaid adolygu’r cynlluniau odanynt.
Mae Atodlen 1 yn gwneud darpariaeth ynghylch cyfraniadau tuag at gynhaliaeth plant sy’n derbyn gofal gan awdurdodau lleol.
Pan fo awdurdod lleol yn lleoli plentyn y mae’n gofalu amdano mewn cartref plant y mae Gweinidogion Cymru yn ei ddarparu, ei gyfarparu ac yn ei gynnal o dan adran 82(5) o Ddeddf Plant 1989, rhaid iddo wneud hynny ar y telerau a ddyfernir o bryd i’w gilydd gan Weinidogion Cymru.