Adran 4 – Ailddatgan a pharhad deddfiadau sy’n deillio o’r UE
55.Mae’r adran hon yn rhoi’r pŵer i Weinidogion Cymru i ailddatgan y ddeddfwriaeth ddomestig sy’n gymwys yng Nghymru mewn pynciau datganoledig ac sy’n deillio o gyfraith yr UE neu’n ymwneud â’r UE neu’r AEE at rai dibenion neu at bob diben, ac i barhau â’r ddeddfwriaeth honno mewn effaith.
56.Mae adran 4(1) yn pennu bod y pŵer yn adran 4(2) yn gymwys i ddeddfiadau, fel y’u diffinnir yn adran 20(1), sy’n gweithredu mewn rhyw ffordd i weithredu rhwymedigaethau cyfraith yr UE neu’n ymwneud fel arall â’r UE neu’r AEE. Wrth ymadael â’r UE, gallai fod amheuaeth ynghylch a fyddai deddfiadau a oedd yn rhagdybio aelodaeth o’r UE yn parhau i weithio’n effeithiol. Gallai’r un amheuon fod yn gymwys hefyd i ddeddfiadau sy’n ymwneud â’r UE neu’r AEE neu sy’n cyfeirio at yr UE neu’r AEE.
57.Mae’r pŵer yn adran 4(2) yn ymdrin â’r amheuaeth hon. Mae’n gwneud hynny drwy alluogi Gweinidogion Cymru, drwy reoliadau, i:
ddiddymu neu ddirymu deddfiadau ac i’w hailddatgan (is-adran (2)(a)), a
datgymhwyso deddfiadau a’u hailddatgan wedi hynny (is-adran (2)(b)).
58.Mae deddfiad yn cael ei ddiddymu neu ei ddirymu pan yw’r deddfiad yn peidio â bod yn rhan o gyfraith awdurdodaeth. Mae Cymru yn parhau i fod yn rhan o awdurdodaeth unedig Cymru a Lloegr, er gwaethaf datganoli. Mae hyn yn golygu bod deddfau sy’n gymwys o ran Cymru yn unig yn dechnegol yn rhan o’r gyfraith a gydnabyddir gan lysoedd Cymru a Lloegr. Deddfiadau sy’n gymwys i Gymru yn unig, naill ai mewn Deddfau Seneddol neu odanynt neu yn Neddfau Cynulliad Cenedlaethol Cymru neu odanynt, ac sy’n cynnwys pynciau sydd o fewn cymhwysedd datganoledig yn gyfan gwbl yw’r mathau o ddeddfiadau y gellir eu diddymu neu eu dirymu o dan is-adran (2)(a).
59.Pan fo deddfiad sy’n gymwys i Gymru hefyd yn gymwys i Loegr neu pan fo’n cynnwys pynciau neilltuol nad ydynt wedi eu datganoli i Gynulliad Cenedlaethol Cymru, ni ellir ei ddiddymu na’i ddirymu o dan y pŵer yn is-adran (2)(a). Bwriedir i is-adran (2)(b) gwmpasu’r math hwn o ddeddfiad y bydd angen ei ddatgymhwyso o ran Cymru neu mewn perthynas â phynciau datganoledig (y datgymhwyso y mae diwygiadau i’r deddfiad yn rhoi effaith iddo), o ystyried cyfyngiadau cymhwysedd datganoledig.
60.Bydd yn ofynnol cywiro llawer o’r deddfiadau a gwmpesir gan adran 4 er mwyn sicrhau y gallant barhau i weithredu’n effeithiol ar ôl i’r DU ymadael â’r UE. Mae’r pwerau ym mharagraffau (c) a (d) o is-adran (2) yn galluogi Gweinidogion Cymru i ailddatgan y deddfiadau gyda’r addasiadau sy’n angenrheidiol er mwyn cyflawni’r nod hwn.
61.Mae adran 4(2)(e) yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud darpariaeth bellach mewn cysylltiad ag ailddatgan. Er enghraifft, gallai hyn gynnwys darpariaeth mewn perthynas â phwerau a geir mewn cyfarwyddebau gan yr UE i wneud deddfwriaeth drydyddol yr UE (gweler is-adran (5)(f)). O dan yr amgylchiadau hynny, bydd y gyfarwyddeb gan yr UE wedi ei gweithredu mewn deddfwriaeth ddomestig, ond ni fydd y pŵer i wneud deddfwriaeth drydyddol yr UE yn rhan o gyfraith ddomestig. Mae angen y pŵer i wneud deddfwriaeth drydyddol yr UE er mwyn sicrhau y gellir gweithredu’r gyfarwyddeb gan yr UE yn effeithiol. Gallai hyn gynnwys pwerau i ddiweddaru agweddau technegol ar gyfarwyddeb gan yr UE i adlewyrchu datblygiadau ymarferol, gwyddonol neu dechnolegol. Felly, mae adran 4(2) yn galluogi Gweinidogion Cymru i ail-greu’r pwerau hynny yn ddomestig er mwyn sicrhau y gall y cynllun deddfwriaethol llawn weithredu’n effeithiol ar ôl i’r DU ymadael â’r UE.
62.Mae adran 4(3) yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud rheoliadau fel bod is-ddeddfwriaeth a wneir o dan ddeddfiadau sydd wedi eu diddymu, eu dirymu neu eu datgymhwyso o ran Cymru yn rhinwedd adran 4(2) yn parhau i gael effaith. Neu, gellid defnyddio adran 4(2) i ailddatgan yr is-ddeddfwriaeth o dan sylw. Bydd Gweinidogion Cymru yn gallu penderfynu pa un ai i ddelio ag is-ddeddfwriaeth o dan y pwerau yn adran 4(2) neu (3). Gellir addasu is-ddeddfwriaeth sy’n parhau i gael effaith yn y ffordd hon hefyd er mwyn sicrhau ei bod yn gweithredu’n effeithiol.
63.Fel gydag adran 3, mae adran 4 yn nodi rhestr nad yw’n gynhwysfawr o’r math o addasiadau y rhagwelir y byddant yn angenrheidiol er mwyn sicrhau gweithrediad effeithiol y deddfiad ailddatganedig. Mae enghreifftiau penodol yn cynnwys:
Cyfeiriadau at yr UE: mae deddfiadau domestig yn cynnwys cyfeiriadau niferus at “cyfraith yr UE”, “rhwymedigaethau gan yr UE”, “Aelod-wladwriaethau ac eithrio’r DU” a “gwladwriaethau’r AEE”. Bydd yn ofynnol addasu’r rhain er mwyn adlewyrchu ymadawiad y DU â’r UE. Er enghraifft, mae rheoliad 2(1) o Reoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Asesu Effeithiau Amgylcheddol) (Cymru) 2017(13) yn diffinio “deddfwriaeth yr Undeb”. Mae’r term wedi ei ddiffinio drwy gyfeirio at ddeddfiadau sy’n gymwys o ran Cymru sy’n rhoi effaith i “un o rwymedigaethau’r UE”. Bydd yn ofynnol diwygio’r rhain gan na fydd darpariaeth mewn deddfiadau sy’n rhoi effaith i rwymedigaethau’r UE ar ôl i’r DU ymadael â’r UE (oni bai bod y cytundeb ymadael yn cynnwys darpariaeth o’r fath – mae’r pŵer yn adran 10 i ymdrin â hyn).
Sefydliadau’r UE: mae darpariaethau mewn deddfiadau domestig yn gweithredu ar sail aelodaeth o’r UE, gan gynnwys y rhan a chwaraeir gan sefydliadau amrywiol yr UE a’r ddarpariaeth o gyllid drwy gynlluniau a weithredir gan yr UE. Mae rheoliad 3 o Reoliadau Llaeth Ysgol (Cymru) 2017(14) yn gwneud darpariaeth ar gyfer darparu “cymorth gwladol” i geiswyr sydd hefyd yn cael “cymorth Undeb”. Mae cymorth Undeb yn gymorth a ddarperir o dan Erthygl 23 o Reoliad (EU) Rhif 1308/2013 Senedd Ewrop a’r Cyngor sy’n sefydlu cyd-drefniadaeth y marchnadoedd mewn cynhyrchion amaethyddol ac sy’n diddymu Rheoliadau’r Cyngor (EEC) Rhif 922/72, (EEC) Rhif 234/79, (EC) Rhif 1037/2001 ac (EC) Rhif 1234/2007. Gan na fydd “cymorth Undeb” yn daladwy mwyach, ni fydd modd gweithredu meini prawf cymhwystra yn seiliedig ar gael cymorth o’r fath mwyach. Bydd y diwygiad i Reoliadau Llaeth Ysgol (Cymru) 2017 yn dibynnu ar y ddarpariaeth gyfatebol a wneir i Reoliad (EU) Rhif 1308/2013 mewn rheoliadau a wneir o dan adran 3.
Trefniadau cilyddol: mae trefniadau amrywiol a rhwymedigaethau gan yr UE yn arwain yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol at raddau amrywiol o gilyddiaeth rhwng Aelod-wladwriaethau, neu’n gwneud hynny yn ofynnol. Un enghraifft yw’r egwyddor o gydnabod cymwysterau yn gilyddol. Mae Rheoliadau Cymwysterau Athrawon Ysgol (Cymru) 2012(15) yn gwneud darpariaeth sy’n ymwneud ag unigolion sydd â’r hawl i addysgu yn y DU yn rhinwedd Cyfarwyddeb y Cyngor 2005/36/EC ar gydnabod cymwysterau proffesiynol (er y gwneir hyn yn anuniongyrchol drwy gyfeirio at ddeddfwriaeth ddomestig arall). Wrth ailddatgan Rheoliadau Cymwysterau Athrawon Ysgol (Cymru) 2012, gellid eu haddasu er mwyn ymdrin â newidiadau i’r egwyddor o gydnabod cymwysterau yn gilyddol.
64.Mae is-adran (5) hefyd yn cynnwys yr enghraifft o roi swyddogaethau neu osod cyfyngiadau a oedd mewn cyfarwyddeb gan yr UE ac a oedd mewn grym yn union cyn y diwrnod ymadael ac y mae’n briodol eu dargadw. Mae hyn yn adlewyrchu’r posibilrwydd bod Gweinidogion Cymru wedi gweithredu cyfarwyddeb gan yr UE ond nad ydynt wedi gweithredu’r darpariaethau yn y gyfarwyddeb sy’n darparu i’r Comisiwn Ewropeaidd neu asiantaeth o’r UE gyflawni swyddogaeth. Mewn enghraifft o’r fath, gallai’r deddfiad domestig weithredu ar y sail bod swyddogaeth benodol yn cael ei harfer gan y Comisiwn Ewropeaidd neu asiantaeth o’r UE. Mae is-adran (5)(f) yn cadarnhau bod y pŵer i ailddatgan gydag addasiadau o dan is-adran (2) neu i wneud darpariaeth bellach yn cynnwys y pŵer i ail-greu’r swyddogaeth a’i rhoi, er enghraifft, i Weinidogion Cymru neu awdurdod cyhoeddus priodol.
65.Ni wneir unrhyw gyfeiriad yn is-adran (5) at y pŵer i addasu deddfiad am fod is-adran (1) a (2) a’r diffiniad o ddeddfiad yn adran 20(2) yn ei gwneud yn glir y gellir defnyddio’r pŵer i addasu unrhyw ddeddfiad sydd o fewn cymhwysedd datganoledig yn gyfan gwbl neu’n rhannol.
66.Mae’r cyfyngiadau ar arfer y pŵer yn adran 4(2) yn cyfateb i’r rheini sy’n gymwys yn adran 3, ac eithrio mân wahaniaeth yn adran 4(7)(d). Mae adran 4(7)(d) yn adlewyrchu’r terfynau ar gymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad mewn perthynas â swyddogaethau un o Weinidogion y Goron, yn benodol y cyfyngiad ym mharagraff 1(2) o Ran 2 o Atodlen 7 i DLlC 2006 ar roi swyddogaethau i un o Weinidogion y Goron neu osod swyddogaethau arno. Fodd bynnag, gan fod a wnelo’r pŵer yn adran 4 ag ailddatgan y gyfraith, mae is-adran (7)(d) yn cadarnhau y gall rheoliadau a wneir o dan is-adran (2) ailddatgan swyddogaeth sydd gan un o Weinidogion y Goron oherwydd yr eithriad ym mharagraff 8 o Ran 3 o Atodlen 7 i DLlC 2006.
67.Mae’r un cyfyngiadau o ran amser hefyd yn gymwys i reoliadau a wneir o dan adran 4 yn rhinwedd is-adran (8).
