Adran 13 - Dyletswydd i benderfynu: awdurdodau lleol
42.Mae adran 13 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdod lleol benderfynu a oes gan blentyn neu berson ifanc ADY pan fo’n cael ei dwyn i’w sylw neu pan ymddengys iddo y gall fod gan y plentyn neu’r person ifanc ADY. Byddai awdurdod lleol yn arfer y swyddogaethau a nodir yn yr adran hon pan fo, er enghraifft, penderfyniad ynghylch ADY plentyn neu berson ifanc wedi ei atgyfeirio gan gorff llywodraethu o dan adran 12 neu fod plentyn, rhiant plentyn neu berson ifanc wedi gwneud cais uniongyrchol i’r awdurdod lleol; neu fod Bwrdd Iechyd Lleol wedi gwneud atgyfeiriad o dan adran 64.
43.Fodd bynnag, mae eithriadau penodol i’r ddyletswydd i benderfynu (gweler is-adran (2)). Er enghraifft, pan na fo person ifanc yn cydsynio i’r penderfyniad gael ei wneud amdano; pan fo’r awdurdod lleol wedi penderfynu o’r blaen a oes gan y plentyn neu’r person ifanc ADY a’i fod wedi ei fodloni nad oes newid sylweddol wedi bod yn anghenion y plentyn neu’r person ifanc neu nad oes gwybodaeth newydd sy’n effeithio’n sylweddol ar y penderfyniad.
44.Yn gyffredinol, os yw’r person yn ddisgybl cofrestredig mewn ysgol a gynhelir neu’n fyfyriwr ymrestredig mewn sefydliad addysg bellach, y priod gorff llywodraethu fydd yn gyfrifol am benderfynu a oes gan y person ADY o dan adran 11. Yn achos disgybl, nid oes gan yr awdurdod lleol y ddyletswydd i wneud hynny os yw wedi ei fodloni bod y cwestiwn yn cael ei benderfynu gan y corff llywodraethu o dan adran 11. Yn achos myfyriwr mewn sefydliad addysg bellach, dim ond os yw’r myfyriwr wedi ei gofrestru ddwywaith (gweler adran 30(1)-(2)) neu os yw’r corff llywodraethu wedi atgyfeirio’r achos i’r awdurdod lleol o dan adran 12(2)(a) y mae’r awdurdod lleol yn ddarostyngedig i’r ddyletswydd.
45.Pan fo’r awdurdod lleol yn penderfynu nad oes gan y plentyn neu’r person ifanc ADY, rhaid iddo hysbysu’r plentyn a’i riant, neu’r person ifanc, am y penderfyniad a’r rhesymau dros y penderfyniad hwnnw (is-adran (3)). Gweler adrannau 84 a 85 mewn cysylltiad â’r gofyniad i hysbysu plentyn. Bydd y cod yn nodi terfyn amser ar gyfer hysbysu am y penderfyniad hwn, yn ddarostyngedig i unrhyw eithriadau a bennir yn y cod (gweler adran 4(6)(a)).
46.Mae’r ddyletswydd i benderfynu yn yr adran hon yn gymwys mewn cysylltiad â phlant neu bobl ifanc y mae’r awdurdod lleol yn gyfrifol amdanynt, sef y rheini yn ei ardal (gan gynnwys os ydynt yn mynychu ysgol mewn ardal wahanol), ac eithrio plant sy’n derbyn gofal at ddibenion y Ddeddf hon (gweler y diffiniad yn adran 15 a’r dyletswyddau yn adrannau 17 a 18 sy’n gymwys yn lle hynny). Gweler hefyd adran 562 o Ddeddf Addysg 1996 ac adran 44 am yr effaith ar y dyletswyddau hyn pan fo’r person y maent yn ymwneud ag ef yn ddarostyngedig i orchymyn cadw.
