(1)Rhaid i Weinidogion Cymru benodi person fel Cynghorydd Cenedlaethol.
(2)Mae’r person a benodir yn Gynghorydd Cenedlaethol yn dal ei swydd yn unol â thelerau’r penodiad.
(3)Caiff Gweinidogion Cymru dalu treuliau, tâl cydnabyddiaeth a lwfansau mewn cysylltiad â’r Cynghorydd Gweinidogol.
(4)Caiff Gweinidogion Cymru dalu—
(a)pensiynau mewn cysylltiad â phersonau a fu’n Gynghorydd Gweinidogol, a
(b)symiau ar gyfer darparu pensiynau neu tuag at ddarparu pensiynau mewn cysylltiad â phersonau a fu’n Gynghorydd Gweinidogol.
(5)Caiff Gweinidogion Cymru ddarparu i’r Cynghorydd Gweinidogol—
(a)y cyfryw staff, a
(b)y cyfryw adeiladau, cyfarpar a chyfleusterau eraill,
ag y mae Gweinidogion Cymru yn eu hystyried yn angenrheidiol ar gyfer arfer swyddogaethau’r Cynghorydd Cenedlaethol.
(1)Mae’r Cynghorydd Cenedlaethol i arfer y swyddogaethau canlynol, yn ddarostyngedig i gyfarwyddyd Gweinidogion Cymru—
(a)cynghori Gweinidogion Cymru ynghylch ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon neu fynd i’r afael â materion cysylltiedig (gweler is-adran (2));
(b)darparu cynhorthwy arall i Weinidogion Cymru wrth iddynt ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon neu fynd i’r afael â materion cysylltiedig;
(c)gwneud gwaith ymchwil mewn perthynas ag ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon, mynd i’r afael â materion cysylltiedig neu ymchwilio i weld a yw cam-drin o unrhyw fath yn gysylltiedig yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol ag anghydraddoldeb o unrhyw fath rhwng pobl o wahanol ryw, hunaniaeth o ran rhywedd neu gyfeiriadedd rhywiol;
(d)darparu cyngor a chynhorthwy arall, gyda cydsyniad Gweinidogion Cymru, i unrhyw berson ar faterion sy’n ymwneud ag ymgyrraedd at ddiben y Ddeddf hon neu fynd i’r afael â materion perthnasol;
(e)cynhyrchu adroddiadau ar unrhyw fater sy’n berthnasol i ddiben y Ddeddf hon neu fynd i’r afael â materion cysylltiedig.
(2)Ystyr “mater cysylltiedig” at ddiben is-adran (1) yw camdriniaeth sydd, ym marn y Cynghorydd Cenedlaethol, yn gysylltiedig yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol ag anghydraddoldeb o unrhyw fath rhwng pobl o wahanol ryw, hunaniaeth o ran rhywedd neu gyfeiriadedd rhywiol.
(3)Os bydd y Cynghorydd Cenedlaethol yn gofyn i awdurdod perthnasol ddarparu gwybodaeth at ddiben arfer unrhyw un neu ragor o swyddogaethau’r Cynghorydd, rhaid i’r awdurdod gydymffurfio â’r cais oni fo’r awdurdod yn ystyried y byddai gwneud hynny—
(a)yn anghydnaws â dyletswyddau’r awdurdod ei hun, neu
(b)yn cael effaith andwyol fel arall ar arfer swyddogaethau’r awdurdod.
(4)Rhaid i awdurdod perthnasol sy’n penderfynu peidio â chydymffurfio â chais o dan is-adran (3) hysbysu’r Cynghorydd Cenedlaethol yn ysgrifenedig am y rhesymau dros y penderfyniad.
(1)Cyn 30 Tachwedd ym mhob blwyddyn ariannol rhaid i’r Cynghorydd Gweinidogol—
(a)paratoi cynllun blynyddol yn nodi sut y mae’r Cynghorydd Gweinidogol yn bwriadu arfer swyddogaethau’r Cynghorydd Gweinidogol yn ystod y flwyddyn ariannol ddilynol, a
(b)cyflwyno’r cynllun blynyddol i Weinidogion Cymru i’w gymeradwyo.
(2)Rhaid i gynllun blynyddol—
(a)datgan amcanion a blaenoriaethau’r Cynghorydd Gweinidogol ar gyfer y flwyddyn ariannol mae’r adroddiad yn ymwneud â hi;
(b)datgan unrhyw faterion y mae’r Cynghorydd Gweinidogol yn bwriadu adrodd arnynt o dan adran 21(1)(e) yn ystod y flwyddyn honno;
(c)datgan unrhyw weithgareddau eraill mae’r Cynghorydd Cenedlaethol yn bwriadu ymgymryd â hwy wrth arfer ei swyddogaethau yn ystod y flwyddyn honno.
(3)Caiff y Cynghorydd Cenedlaethol ymgynghori ag unrhyw berson wrth baratoi cynllun blynyddol.
(4)Caiff Gweinidogion Cymru gymeradwyo cynllun blynyddol heb addasiadau neu gydag addasiadau y cytunir arnynt gyda’r Cynghorydd Cenedlaethol.
(5)Cyn 30 Medi ym mhob blwyddyn ariannol rhaid i’r Cynghorydd Cenedlaethol yrru adroddiad at Weinidogion Cymru ynghylch y modd yr arferwyd ei swyddogaethau yn ystod y flwyddyn ariannol flaenorol.
(6)Rhaid i adroddiad blynyddol gynnwys y canlynol—
(a)asesiad o’r graddau y cyflawnwyd amcanion a blaenoriaethau’r Cynghorydd Cenedlaethol ar gyfer y flwyddyn ariannol y mae’r adroddiad yn ymwneud â hi;
(b)datganiad o’r materion y mae’r Cynghorydd Cenedlaethol wedi adrodd arnynt o dan adran 21(1)(e) yn ystod y flwyddyn honno;
(c)datganiad o’r gweithgareddau eraill yr ymgymerodd y Cynghorydd Cenedlaethol â hwy wrth arfer ei swyddogaethau yn ystod y flwyddyn honno.
(1)Rhaid i Weinidogion Cymru gyhoeddi—
(a)pob cynllun blynyddol a phob adroddiad blynyddol a anfonir atynt gan y Cynghorydd Cenedlaethol, a
(b)pob adroddiad a anfonir atynt gan y Cynghorydd Cenedlaethol, os yw’r adroddiad yn cael ei grybwyll mewn cynllun blynyddol a gymeradwywyd.
(2)Caiff Gweinidogion Cymru gyhoeddi adroddiad a anfonir atynt gan y Cynghorydd Cenedlaethol nas crybwyllir mewn cynllun blynyddol sydd wedi ei gymeradwyo.
(3)Cyn cyhoeddi unrhyw gynllun neu adroddiad, caiff Gweinidogion Cymru hepgor unrhyw ddeunydd ohono y byddai ei gyhoeddi, ym marn Gweinidogion Cymru—
(a)yn annymunol am resymau sy’n ymwneud â diogelwch gwladol,
(b)yn gallu peryglu diogelwch unigolyn, neu
(c)yn gallu niweidio ymchwiliad i drosedd neu erlyniad trosedd.